Củ Maca: “Quốc bảo của đất nước Peru” và những công dụng tuyệt vời

Tên gọi, danh pháp

Tên tiếng Việt:  Củ Maca

Tên khác:  Nhân sâm Peru; Maca Peru; Maca Root

Tên khoa học:  Lepidium meyenii

Đặc điểm tự nhiên

Maca có rễ củ phình to giống như củ cải, thân củ ngắn và nằm dọc theo mặt đất, có chóp đầu hơi lồi lên. Hiện nay có 3 loại Maca phân biệt theo màu bao gồm loại củ Maca màu trắng ngà, màu đỏ và màu đen.

Phần củ phát triển dưới mặt đất là phần ăn được của cây maca. Củ maca thường được phơi khô và nghiền thành bột hoặc chế biến thành dạng viên nang hay dung dịch. 

Phân bố, thu hái, chế biến

Củ Maca sống trên vùng núi cao trồng ở vùng Peruvian Andes, khô cằn sỏi đá nên loại cây này có khả năng hấp thụ các chất dinh dưỡng từ đất rất cao. Đây là một loại củ quan trọng đối với người Inca và đã được dùng làm ẩm thực và thuốc ở Nam Mỹ trong nhiều thế kỷ.

Bộ phận sử dụng

Bộ phận sử dụng là phần củ dưới mặt đất.

Củ maca chứa các thành phần hoá học bao gồm:

• Protein 14%.

• Carbohydrates 75%.

• Chất béo 5%.

• Chất xơ 8,5%.

Theo y học cổ truyền

Khoảng 3000 năm trước người ta đã biết sử dụng maca. Trong lịch sử, củ maca được người Peru cổ sử dụng như một loại tiền tệ cho thương mại và cũng được quý trọng vì những đặc tính chữa bệnh của nó. Maca được sử dụng để điều trị một loạt các bệnh, chẳng hạn như các vấn đề kinh nguyệt, mãn kinh, mệt mỏi, căng thẳng, ung thư dạ dày và thiếu máu. 

Ngoài ra, truyền thuyết Peru kể lại, các chiến binh Inca sử dụng maca để tăng thêm sức mạnh, sự dẻo dai để chiến thắng kẻ thù. Họ dùng đều đặn trước mỗi trận đánh, nhờ vậy mà những đạo quân Inca trở thành “bách chiến bách thắng”.

Theo y học hiện đại

Nguồn cung cấp Vitamin, khoáng chất và các chất dinh dưỡng khác

Maca đen rất giàu dinh dưỡng chứa nhiều acid béo thiết yếu của cơ thể (oleic và linoleic), 18 loại acid amin thiết yếu, vitamin: B1, B2, C, E, khoáng chất, macamides, macaenes và các vi lượng, giúp cơ thể cải thiện trí nhớ, tăng khả năng học tập, giảm căng thẳng, suy nhược, tăng sức chịu đựng, giảm lo âu, đem lại đời sống tinh thần và thể chất cho người lớn tuổi.

Chống oxy hoá

Maca chứa các chất chống oxy hoá tự nhiên như như glutathione và superoxide dismutase trong cơ thể. Các chất này giúp trung hòa các gốc tự do có hại, chống lại các bệnh mạn tính và ngăn ngừa tổn thương các tế bào.

Tăng cường năng lượng, cải thiện tâm trạng và trí nhớ

Các thử nghiệm lâm sàng đã kết luận maca có thể tác động tích cực đến năng lượng và khả năng chịu đựng. Đồng thời duy trì mức năng lượng tích cực giúp cải thiện tâm trạng và một số nghiên cứu thậm chí còn maca có thể làm giảm các triệu chứng trầm cảm.

Cải thiện chức năng sinh lý ở nam và nữ

Nghiên cứu từ năm 2009 của một trường đại học ở Peru, Maca rất hữu ích để tăng số lượng và khả năng vận động của tinh trùng cũng như để tăng cường ham muốn tình dục.

Hai hoạt chất macamides và macaenes trong củ Maca có đặc tính kích thích tình dục mạnh mẽ, có tác dụng thúc đẩy cơ thể sản sinh nội tiết tố testosterone  sinh dục nam và estrogen ở nữ, làm tăng ham muốn và tăng khả năng tình dục ở cả nam và nữ giới. Ngoài ra củ Maca còn giúp cải thiện khả năng sinh sản ở nam giới bằng cách tăng chất lượng, số lượng và khả năng di chuyển của tinh trùng. Ở phụ nữ tiền mãn kinh và mãn kinh, Maca (Lepidium Meyenii) giúp cân bằng cơ thể, hỗ trợ điều trị khô âm đạo, lãnh cảm…

Dùng liều lượng Maca khoảng 5 – 10g. Liều dùng sâm Maca với nam giới không nên quá 3g/ngày, với nữ giới không quá 1g/ngày. Người bị sỏi thận, phụ nữ mang thai và cho con bú cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng. 

Sâm Maca đen có vị ngọt, mùi thơm nên khá dễ ăn. Củ Maca còn dùng để hầm với thịt gà, sườn heo, móng giò trong khoảng 1 tiếng để có món ăn bổ dương, ngon lành. Ngoài ra, người dùng còn có thể cho 2 – 3 củ sâm thái lát vào nồi lẩu để tăng hương vị cũng như bổ sung dinh dưỡng cho món ăn.

Cách hãm trà: Phơi khô sâm Maca rồi thái thành lát mỏng hoặc xay thành bột, sau đó đem hãm với nước sôi. 

Ngâm rượu: Dùng 100g củ Maca ngâm với 1 lít rượu 45 độ, sau 20 ngày trở đi là có thể dùng được. Tuy nhiên để có mùi vị hấp dẫn và hương vị thực sự ngon thì thời gian ngâm tối thiểu là ngoài 3 tháng. Mỗi ngày uống 2-3 lần trong bữa ăn, mỗi lần 10 - 30ml.

Dùng một thang ngâm 6 lít rượu trắng. Nên dùng rượu từ 45-50 độ để bảo quản được lâu và để dễ chiết xuất các hoạt chất có trong dược liệu. Sau 30 ngày trở đi là có thể dùng được ngay. Mỗi lần dùng 20 - 30ml, ngày uống 2 - 3 lần.

Chữa trị suy nhược cơ thể, người mệt mỏi, yếu sinh lý, liệt dương:

Các thành phần bao gồm 28 vị thuốc: 

• Củ maca 40g.

• Đông trùng hạ thảo 20g.

• Lộc nhung 30g.

• Ba kích thiên 30g.

• Nhục thung dung 30g.

• Dâm dương hoắc 30g.

• Đẳng sâm 30g.

• Đương quy 30g.

• Hoàng kỳ 30g.

• Hà thủ ô 30g.

• Đỗ trọng 40g.

• Ngưu tất 30g.

• Kê huyết đằng 40g.

• Toan táo nhân 20g.

• Tỏa dương 30g.

• Thục địa hoàng 40g.

• Sơn thù du 30g.

• Đan sâm 30g.

• Kỷ tử 20g.

• Kim anh tử 30g.

• Thỏ ty tử 40g.

Một số lưu ý khi sử dụng củ maca:

• Cảm giác bồn chồn, khó chịu. Cần giảm liều lượng củ maca để cơ thể có thời gian thích ứng với maca.

• Khoảng 5% người dùng bị khó chịu dạ dày sau khi sử dụng bột maca thô, vì hàm lượng tinh bột có trong bột maca thô.

• Không có đủ thông tin việc sử dụng củ maca trong thời kỳ mang thai và cho con bú do đó cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi dùng.