Củ nén: Dược liệu quý từ dân gian chữa bách bệnh

Tên gọi, danh pháp

Tên Tiếng Việt: Củ nén.

Tên khác: Hành tăm, hành nén, nén.

Tên khoa học: Allium schoenoprasum hay Allium odorum L, thuộc họ Alliaceae.

Đặc điểm tự nhiên

Củ nén là cây thân thảo lâu năm, cao tới 30 - 50 cm (12 - 20 in) cao. Củ mảnh, hình nón, 2 – 3 cm  và rộng 1 cm, mọc thành cụm dày đặc từ rễ. Vảy (hoặc thân) rỗng và hình ống, dài tới 50 cm (20 in) và 2 – 3 mm, với kết cấu mềm, mặc dù trước khi hoa xuất hiện, chúng có thể trông cứng hơn bình thường. Những chiếc lá giống cỏ, ngắn hơn hình vảy, cũng rỗng và hình ống, hoặc hình tròn cắt ngang, nhìn thoáng qua có thể phân biệt nó với lá hẹ tỏi (Allium tuberosum).

Những bông hoa có màu tím nhạt, và hình sao với sáu cánh hoa, rộng 1 – 2 cm, và tạo thành một cụm hoa dày đặc gồm 10 - 30 với nhau; trước khi mở, cụm hoa được bao quanh bởi một lá bắc bằng giấy. Các hạt giống được sản xuất trong một nhỏ, viên nang ba valved, đáo hạn vào mùa hè. Loại thảo mộc này ra hoa từ tháng 4 đến tháng 5 ở các phần phía nam của khu vực sinh sống của nó và vào tháng 6 ở các phần phía bắc.

Phân bố, thu hái, chế biến

Củ nén có nguồn gốc ở khu vực ôn đới châu Âu, châu Á và Bắc Mỹ. Củ nén phát triển mạnh ở đất thoát nước tốt, giàu chất hữu cơ, độ pH từ 6 - 7 và có nắng đầy đủ. Chúng có thể được trồng từ hạt và trưởng thành vào mùa hè, hoặc đầu mùa xuân năm sau. Thông thường, nó cần được nảy mầm ở nhiệt độ từ 15 đến 20°C (60 - 70 °F) và giữ ẩm. Chúng cũng có thể được trồng dưới một bụi cây hoặc nảy mầm trong nhà ở những nơi có khí hậu mát mẻ hơn, sau đó đem ra trồng sau đó. Sau ít nhất bốn tuần, các chồi non sẽ sẵn sàng để trồng. Chúng cũng dễ dàng được nhân giống bằng cách phân chia.

Ở những vùng lạnh giá, cây chết trở lại củ dưới đất vào mùa đông, với những chiếc lá mới xuất hiện vào đầu mùa xuân. Củ nén bắt đầu già có thể cắt lại khoảng 2 – 5 cm. Khi thu hoạch, cần cắt bớt số thân cây cần thiết cho phần gốc. Trong mùa sinh trưởng, cây liên tục mọc lại lá, cho phép thu hoạch liên tục. 

Củ nén được trồng vừa để làm ẩm thực vừa có giá trị làm cảnh; những bông hoa màu tím thường được sử dụng trong bó hoa khô trang trí. Hoa cũng có thể ăn được và được sử dụng trong món salad, hoặc được sử dụng để làm nho Blossom. Mặc dù lá củ nén có tác dụng xua đuổi côn trùng nói chung, nhưng do các hợp chất lưu huỳnh của chúng, hoa của chúng thu hút ong và đôi khi chúng được giữ lại để tăng tuổi thọ mong muốn của côn trùng. 

Bộ phận sử dụng

Cả cây, thường dùng hoa, lá, rễ củ.

Củ nén chứa nhiều hợp chất hữu cơ lưu huỳnh như là sulfures allyle, alkyl sulfoxydes...

Củ nén cũng giàu những vitamin A và C, và giàu những nguyên tố khoáng như calcium Ca, sắt Fe, potassium K.

Theo y học cổ truyền

Cả cây sắc uống chữa cảm, sốt, rắn cắn, ho, nhức đầu, đầy bụng, bí đại tiểu tiện, an thai.

Tác động bên ngoài, khí tự do và tiết mồ hôi.

Có tác dụng chữa phong nhiệt cảm mạo thông thường, nhức đầu, cảm mạo phong nhiệt sưng đỏ, phong hàn đau nhức, lở loét.

Theo y học hiện đại

Toàn bộ cây củ nén có một hiệu quả lợi ích trên hệ tiêu hóa, hệ tuần hoàn máu huyết, có đặc tính kháng sinh, kháng khuẩn. 

Nó có tác dụng làm dịu cơn đau khi viêm họng, hạ huyết áp động mạch máu và được sử dụng như thuốc lợi tiểu.

Không tìm thấy thông tin.

Trị cảm hàn

Dùng Hành tăm giã nát hòa nước uống trong và đánh gió ở ngoài.

Trị ăn trúng độc

Giã nát củ Hành tăm, thêm rượi cho uống.

Trị bí đái trướng đầy

Giã giập sao nóng đắp lên vùng bàng quang.

Trị trúng phong á khẩu

Dùng Hành tăm 20 củ đâm nhỏ vắt nước, dùng lông gà thoa vào cổ cho mửa nhớt ra.

Trị rắn độc, sâu bọ cắn

Dùng Hành tăm 7 củ, nhai nuốt nước, lấy bã đặt vào nơi bị cắn, cấp thời, rồi chạy thuốc khác.

Rắn hổ đất cắn

Hành tăm 3 đồng cân, cây Xương khô, rễ Đu đủ ngô đều 2 đồng, phèn xanh một cục, muối hột một cục, đâm nhỏ, vắt lấy nước uống, xác đắp lên vết cắn.

Không ăn hành tăm với mật ong (vì gây chóng mặt, buồn nôn).