Giãn tĩnh mạch chân: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị hiệu quả

Theo thống kê, tỷ lệ người mắc giãn tĩnh mạch chi dưới đang ngày càng tăng, đặc biệt ở phụ nữ, người làm việc đứng lâu hoặc ngồi nhiều. Việc hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu và phương pháp điều trị sẽ giúp phòng ngừa biến chứng nguy hiểm, bảo vệ sức khỏe mạch máu của bạn.

Giãn tĩnh mạch chân là gì?

Giãn tĩnh mạch chân là hiện tượng tĩnh mạch ở chi dưới bị giãn nở khiến máu ứ đọng và dòng chảy về tim bị cản trở. Tình trạng này thường gặp ở người lớn tuổi, phụ nữ mang thai, người béo phì hoặc làm việc phải đứng lâu.

Về bản chất, giãn tĩnh mạch chân thuộc nhóm bệnh lý suy tĩnh mạch chi dưới - nơi các van tĩnh mạch không đóng mở đúng cách dẫn đến máu bị trào ngược và tích tụ ở chân thay vì được bơm ngược lên tim một cách hiệu quả.

Hệ thống tĩnh mạch ở chân bao gồm các tĩnh mạch nông (dưới da) và tĩnh mạch sâu (trong cơ). Khi bị giãn, chủ yếu là tĩnh mạch nông bị ảnh hưởng, gây ra sự phồng to, xoắn vẹo của các mạch máu. Theo các nghiên cứu y khoa, giãn tĩnh mạch chi dưới ảnh hưởng đến hơn 20 - 30% dân số trưởng thành ở các nước đang phát triển, với tỷ lệ cao hơn ở phụ nữ do yếu tố hormone và mang thai. Bệnh không chỉ dừng lại ở mức độ thẩm mỹ mà còn là dấu hiệu cảnh báo cho các vấn đề tim mạch toàn thân nếu không được kiểm soát kịp thời.

Dấu hiệu giãn tĩnh mạch chân và triệu chứng nhận biết sớm

Giãn tĩnh mạch ở chân thường tiến triển âm thầm nhưng các dấu hiệu ban đầu có thể nhận biết nếu bạn chú ý. Việc phát hiện sớm giúp can thiệp hiệu quả, tránh biến chứng. Dưới đây là các dấu hiệu suy giãn tĩnh mạch chân phổ biến:

Cảm giác nặng chân và mỏi chân

Đây là dấu hiệu đầu tiên của giãn tĩnh mạch chân, thường xuất hiện vào cuối ngày hoặc sau khi đứng lâu. Bạn sẽ cảm thấy chân như bị đeo tạ, khó di chuyển kèm theo cảm giác tức tức ở bắp chân. Triệu chứng này do máu ứ đọng gây áp lực lên thành mạch, làm giảm lưu thông oxy đến cơ. Nếu không nghỉ ngơi, cảm giác mỏi có thể lan lên đùi, ảnh hưởng đến giấc ngủ.

Tĩnh mạch nổi ngoằn ngoèo dưới da

Các mạch máu nổi rõ, có màu xanh hoặc tím sẫm dọc theo cẳng chân giống như những "dây thừng" uốn lượn dưới da. Đây là dấu hiệu điển hình của giãn tĩnh mạch chân ở giai đoạn nhẹ đến trung bình.

Tĩnh mạch có thể sờ thấy cứng hoặc mềm, dài từ 5 - 20cm, thường ở mặt trong đùi hoặc cẳng chân. Theo thời gian, chúng có thể lan rộng hơn, gây mất thẩm mỹ và khó chịu khi mặc quần áo bó sát.

Phù nề mắt cá và bàn chân

Xuất hiện sưng nhẹ vào buổi chiều, giảm sau khi nằm nghỉ. Phù nề do chất lỏng rò rỉ từ tĩnh mạch bị hỏng vào mô xung quanh, gây sưng mắt cá chân và bàn chân. Ban đầu chỉ sưng nhẹ nhưng nếu nặng, có thể thấy da căng bóng, ấn lõm. Triệu chứng này thường tệ hơn vào mùa hè do thời tiết nóng làm giãn mạch thêm.

Chuột rút, ngứa và nóng rát vùng chân

Chuột rút đột ngột ở bắp chân do thiếu máu nuôi dưỡng cơ, trong khi ngứa và nóng rát xuất phát từ viêm da thứ phát quanh tĩnh mạch giãn. Bạn có thể cảm thấy da chân khô, bong tróc hoặc nổi mẩn đỏ. Nếu gãi nhiều, có nguy cơ nhiễm trùng da. Những dấu hiệu này thường tăng dần theo giai đoạn bệnh, từ nhẹ (chỉ mỏi chân) đến nặng (loét da).

Giãn tĩnh mạch chân có nguy hiểm không?

Giãn tĩnh mạch chân không phải là bệnh đe dọa tính mạng ngay lập tức nhưng nếu không điều trị, nó có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và thậm chí đe dọa tính mạng.

• Đau mãn tính: Trước hết, bệnh gây đau đớn mãn tính, hạn chế vận động dẫn đến trầm cảm hoặc giảm năng suất lao động. Về lâu dài, giãn tĩnh mạch chân có thể tiến triển thành suy tĩnh mạch mạn tính với da chân đổi màu nâu sẫm, khô ráp và dễ loét. Loét da ở mắt cá chân là biến chứng phổ biến, khó lành và dễ nhiễm trùng, có thể dẫn đến cắt cụt chi nếu nặng.
• Huyết khối tĩnh mạch sâu: Nghiêm trọng hơn, giãn tĩnh mạch chân tăng nguy cơ hình thành huyết khối tĩnh mạch sâu. Nếu cục đông vỡ ra, nó có thể di chuyển đến phổi gây thuyên tắc phổi.
• Ngoài ra, nhiễm trùng thứ phát từ vết loét có thể lan rộng, đặc biệt ở người tiểu đường hoặc suy giảm miễn dịch.

Tóm lại, giãn tĩnh mạch chân không nguy hiểm nếu kiểm soát sớm nhưng bỏ qua có thể biến thành gánh nặng y tế lớn. Hãy coi đây là lời cảnh báo từ cơ thể để thay đổi lối sống.

Cách chẩn đoán bệnh giãn tĩnh mạch chân

Các bước chẩn đoán giãn tĩnh mạch chân bao gồm:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ quan sát hình dạng, màu sắc, vị trí tĩnh mạch; kiểm tra dấu hiệu phù, tăng sắc tố da; thực hiện nghiệm pháp Trendelenburg để đánh giá van tĩnh mạch.
• Siêu âm Doppler tĩnh mạch: Phương pháp vàng, không xâm lấn, giúp phát hiện dòng máu chảy ngược, xác định mức độ tổn thương, phân biệt giãn tĩnh mạch nông hay sâu.

Khi nào cần gặp bác sĩ để khám suy giãn tĩnh mạch chi dưới

Bạn nên đến gặp bác sĩ ngay khi thấy các triệu chứng như tĩnh mạch nổi rõ, chân sưng kéo dài hơn 1 tuần, đau rát dai dẳng hoặc xuất hiện loét da nhỏ. Đặc biệt, nếu có tiền sử gia đình, mang thai hoặc làm việc đứng lâu, khám sàng lọc định kỳ 6 - 12 tháng/lần là cần thiết.

Đến cơ sở y tế có chuyên khoa tim mạch hoặc mạch máu để được chẩn đoán sớm. Đừng chờ đến khi đau không chịu nổi vì lúc đó điều trị phức tạp hơn. Khám sớm không chỉ giúp kiểm soát giãn tĩnh mạch chân mà còn phát hiện các bệnh lý tim mạch liên quan.

Các phương pháp điều trị giãn tĩnh mạch chân hiện nay

Điều trị giãn tĩnh mạch chân tùy thuộc vào mức độ, từ bảo tồn đến can thiệp. Mục tiêu là cải thiện lưu thông, giảm triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng. Các phương pháp điều trị giãn tĩnh mạch chân bao gồm:

Điều trị nội khoa (giai đoạn sớm):

• Mang vớ y khoa (vớ ép) áp lực 20 - 30 mmHg để hỗ trợ lưu thông máu, giảm phù, giảm triệu chứng.
• Dùng thuốc tăng trương lực tĩnh mạch như Diosmin, Hesperidin (liều 500 - 1000 mg/ngày) trong 2 - 3 tháng.

Can thiệp ngoại khoa (giai đoạn tiến triển):

• Tiêm xơ tĩnh mạch: Tiêm chất gây xơ hóa vào tĩnh mạch nông, làm xẹp búi giãn, phù hợp với tĩnh mạch nhỏ.
• Laser nội tĩnh mạch: Sử dụng năng lượng laser qua sợi quang dẫn để đốt nóng thành tĩnh mạch, làm đóng kín lòng mạch, ít đau, hồi phục nhanh.
• Phẫu thuật bóc tĩnh mạch: Áp dụng cho giãn tĩnh mạch hiển lớn nặng, loại bỏ hoàn toàn đoạn tĩnh mạch bệnh lý.

Điều chỉnh lối sống (áp dụng cho mọi giai đoạn):

• Tập thể dục nhẹ nhàng như đi bộ 30 phút/ngày, bơi lội, đạp xe để kích thích bơm máu.
• Tránh đứng/ngồi lâu một tư thế; mỗi 30 - 60 phút đứng dậy vận động hoặc kê chân cao 15 - 20cm khi nghỉ.
• Kiểm soát cân nặng, giảm tối đa 5 - 10% trọng lượng nếu thừa cân.

Giãn tĩnh mạch chân là bệnh lý mạn tính nhưng có thể kiểm soát tốt nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Việc thay đổi lối sống, vận động hợp lý và tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ sẽ giúp ngăn ngừa tiến triển bệnh. Đừng để những dấu hiệu nhỏ như mỏi chân hay tĩnh mạch nổi bị bỏ qua, hãy hành động ngay hôm nay để bảo vệ đôi chân khỏe mạnh, mang lại cuộc sống năng động và tự tin hơn.