11 triệu chứng tiểu đường giai đoạn đầu phổ biến

Nhiều người thường bỏ qua những dấu hiệu ban đầu của bệnh tiểu đường vì chúng dễ nhầm lẫn với mệt mỏi hoặc thay đổi sinh hoạt hàng ngày. Tuy nhiên, theo các chuyên gia nội tiết, việc phát hiện sớm các triệu chứng này không chỉ giúp chẩn đoán kịp thời mà còn cải thiện chất lượng sống và giảm nguy cơ biến chứng lâu dài. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện về 11 triệu chứng tiểu đường giai đoạn đầu mà bạn cần chú ý.

11 triệu chứng tiểu đường giai đoạn đầu

Triệu chứng tiểu đường giai đoạn đầu gồm: Khát nước nhiều, tiểu nhiều (nhất là ban đêm), mệt mỏi kéo dài, đói cồn cào dù ăn nhiều, giảm cân đột ngột, thị lực mờ, tê bì ngứa ran tay chân và vết thương lâu lành hoặc dễ nhiễm trùng.

Đi tiểu thường xuyên

Khi đường huyết tăng cao, thận phải làm việc nhiều hơn để loại bỏ lượng glucose dư thừa. Quá trình này kéo theo việc tăng sản xuất nước tiểu, khiến người bệnh đi tiểu nhiều lần trong ngày và đặc biệt là vào ban đêm. Tình trạng này còn gọi là đa niệu, dễ dẫn đến mất ngủ, mệt mỏi, và mất cân bằng điện giải.

Nếu bạn thấy bản thân phải thức dậy 2 - 3 lần mỗi đêm để đi vệ sinh, kèm theo khát nước nhiều, đây có thể là triệu chứng tiểu đường giai đoạn đầu quan trọng cần lưu ý.

Khát nước nhiều

Đi tiểu thường xuyên làm cơ thể mất nước, từ đó kích thích trung tâm điều hòa khát ở não bộ. Người bệnh có xu hướng uống nhiều nước hơn bình thường nhưng cảm giác khát vẫn không thuyên giảm. Đây là tình trạng đa khát, điển hình ở bệnh nhân tiểu đường chưa được kiểm soát.

Nếu uống hơn 3 lít nước mỗi ngày nhưng vẫn luôn khát khô cổ họng, bạn nên đi kiểm tra sức khỏe.

Mệt mỏi

Glucose là nguồn năng lượng chính của tế bào. Khi insulin hoạt động kém hiệu quả, glucose không được đưa vào tế bào, khiến cơ thể rơi vào trạng thái thiếu năng lượng dù đường huyết cao. Người bệnh thường xuyên cảm thấy mệt mỏi, kiệt sức, thiếu tập trung, và dễ cáu gắt.

Triệu chứng này thường bị nhầm với stress hoặc thiếu ngủ, nhưng nếu đi kèm các dấu hiệu khác như tiểu nhiều, khát nhiều thì nguy cơ tiểu đường rất cao.

Nhìn mờ, thị lực kém

Đường huyết cao làm thay đổi dịch trong mắt, gây sưng thủy tinh thể và ảnh hưởng đến khả năng lấy nét. Người bệnh có thể gặp khó khăn khi đọc sách, lái xe hoặc nhìn xa. Triệu chứng tiểu đường giai đoạn đầu này thường xuất hiện thoáng qua nhưng có xu hướng lặp lại nhiều lần.

Nếu không kiểm soát tốt, tình trạng có thể tiến triển thành bệnh võng mạc tiểu đường, đục thủy tinh thể sớm hoặc thậm chí mù lòa.

Da khô, ngứa

Sự mất nước kết hợp với lưu thông máu kém khiến da dễ bị khô, bong tróc và ngứa ngáy. Người bệnh có thể cảm thấy khó chịu, nhất là ở vùng cẳng chân, bàn tay hoặc khu vực dễ ma sát. Đây không phải là triệu chứng đặc hiệu nhưng khi đi kèm các biểu hiện khác, nó góp phần khẳng định nguy cơ tiểu đường.

Chân tay tê bì, châm chích

Tổn thương thần kinh ngoại biên (neuropathy) có thể xuất hiện ngay từ giai đoạn đầu của bệnh. Người bệnh thường có cảm giác như kiến bò, tê rần, hoặc châm chích ở tay và chân. Một số người còn cảm thấy nóng rát hoặc đau âm ỉ vào ban đêm.

Nếu không điều trị, biến chứng thần kinh tiểu đường sẽ ngày càng nặng, dẫn đến mất cảm giác, loét bàn chân và nguy cơ cắt cụt chi.

Giảm cân không lý do

Mặc dù ăn uống bình thường hoặc thậm chí ăn nhiều hơn, một số người bệnh vẫn sụt cân nhanh chóng. Nguyên nhân là do cơ thể không sử dụng được glucose mà phải huy động mỡ và cơ để tạo năng lượng thay thế, khiến bạn luôn cảm thấy đói và cơ thể mất đi nguồn năng lượng dự trữ, dẫn đến sụt cân không rõ nguyên nhân.

Đây là dấu hiệu đặc trưng của tiểu đường type 1, nhưng cũng có thể gặp ở type 2 khi bệnh tiến triển nặng. Nếu bạn giảm hơn 4 - 5 kg trong vòng 1 - 2 tháng mà không có lý do, hãy nghĩ đến khả năng tiểu đường.

Lâu lành vết thương

Đường huyết cao làm giảm chức năng miễn dịch, đồng thời cản trở lưu thông máu đến vết thương. Kết quả là các vết xước nhỏ, vết bầm tím hoặc vết mổ lành rất chậm. Người bệnh dễ bị bội nhiễm, sưng tấy và để lại sẹo xấu.

Đây là một trong những triệu chứng tiểu đường giai đoạn đầu dễ nhận biết nhất, đặc biệt ở những người thường xuyên bị trầy xước da tay, chân.

Dễ bị nhiễm trùng

Người mắc tiểu đường có nguy cơ cao bị nhiễm trùng da, nấm miệng, viêm nướu, viêm đường tiết niệu và nhiễm nấm âm đạo ở phụ nữ. Nguyên nhân là đường huyết cao làm giảm sức đề kháng, tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn và nấm phát triển.

Nếu bạn thường xuyên bị nhiễm trùng tái đi tái lại nhiều lần trong năm, đây có thể là tín hiệu cảnh báo bệnh tiểu đường.

Hay cảm thấy đói bụng

Do glucose không được sử dụng hiệu quả, cơ thể luôn trong tình trạng “đói năng lượng”. Người bệnh thường xuyên cảm thấy đói, ăn nhiều bữa nhưng vẫn không đủ no. Điều này có thể dẫn đến ăn quá mức, gây tăng cân và rối loạn chuyển hóa nặng hơn.

Triệu chứng này, kết hợp với đa niệu, khát nhiều và sụt cân không rõ lý do, tạo thành “tứ chứng kinh điển” của tiểu đường.

Da đổi màu (Dấu gai đen)

Một số bệnh nhân xuất hiện vùng da sẫm màu, dày và nhăn nheo ở cổ, nách hoặc bẹn. Đây là dấu hiệu acanthosis nigricans, phản ánh tình trạng kháng insulin. Người béo phì hoặc có hội chứng buồng trứng đa nang thường dễ gặp hiện tượng này.

Vì sao cần nhận biết sớm dấu hiệu tiểu đường giai đoạn đầu?

Nguy cơ biến chứng mạn tính

Nếu không phát hiện và điều trị kịp thời, tiểu đường có thể dẫn đến hàng loạt biến chứng:

• Tim mạch: Tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột quỵ.
• Thận: Suy thận mạn, cần lọc máu hoặc ghép thận.
• Mắt: Bệnh võng mạc tiểu đường, mù lòa.
• Thần kinh: Đau thần kinh, mất cảm giác, loét bàn chân.

Theo Liên đoàn Đái tháo đường Thế giới (IDF, 2021), có hơn 537 triệu người trưởng thành mắc tiểu đường, trong đó gần 50% chưa được chẩn đoán. Điều này cho thấy tỷ lệ người mang bệnh nhưng không hề hay biết là rất cao.

Lợi ích của tầm soát định kỳ

Việc phát hiện sớm giúp người bệnh:

• Cải thiện chất lượng cuộc sống: Chẩn đoán sớm giúp người bệnh có thể điều chỉnh lối sống kịp thời (ăn uống lành mạnh, tập luyện đều đặn), từ đó duy trì cuộc sống khỏe mạnh và tốt hơn.
• Tăng tỷ lệ chữa khỏi bệnh: Kiểm soát đường huyết bằng thuốc hoặc insulin nếu cần.
• Giảm 30 - 40% nguy cơ biến chứng mạn tính ảnh hưởng đến tim, thận, mắt, hệ thần kinh và các cơ quan khác.
• Giảm gánh nặng cho y tế và xã hội: Việc phát hiện và can thiệp sớm giúp giảm chi phí điều trị lâu dài và gánh nặng cho hệ thống y tế.

Theo WHO, ở Việt Nam, tỷ lệ mắc tiểu đường ở người trưởng thành đã tăng gấp đôi trong 10 năm qua, nhưng chỉ khoảng 31% bệnh nhân được kiểm soát đường huyết đạt mục tiêu. Do đó, tầm soát định kỳ là biện pháp hiệu quả để bảo vệ sức khỏe.

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Các tình huống nên đi khám

Bạn nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa nội tiết khi có các dấu hiệu sau:

• Xuất hiện từ 2 - 3 triệu chứng tiểu đường giai đoạn đầu trở lên.
• Có yếu tố nguy cơ: Thừa cân, béo phì, ít vận động, tiền sử gia đình.
• Kết quả xét nghiệm đường huyết bất thường trong lần khám sức khỏe định kỳ.

Các xét nghiệm cần thực hiện

Để chẩn đoán chính xác, bác sĩ thường chỉ định:

• Đường huyết lúc đói (FPG): ≥ 7,0 mmol/L (126 mg/dL) là chẩn đoán tiểu đường.
• HbA1c: ≥ 6,5% cho thấy kiểm soát đường huyết kém trong 2 - 3 tháng gần đây.
• Nghiệm pháp dung nạp glucose (OGTT): Đường huyết 2 giờ ≥ 11,1 mmol/L (200 mg/dL) xác định tiểu đường.

Những xét nghiệm này không chỉ phát hiện bệnh mà còn phân loại tình trạng tiền tiểu đường - giai đoạn có thể đảo ngược bằng thay đổi lối sống.

Triệu chứng tiểu đường giai đoạn đầu thường xuất hiện âm thầm, dễ bị bỏ qua hoặc nhầm lẫn với các vấn đề sức khỏe khác. Tuy nhiên, việc nhận diện sớm 11 dấu hiệu điển hình như đi tiểu nhiều, khát nước bất thường, mệt mỏi, giảm cân không lý do, vết thương lâu lành… có ý nghĩa quyết định trong chẩn đoán và điều trị.

Chủ động thăm khám và xét nghiệm khi có nghi ngờ sẽ giúp bạn kiểm soát đường huyết tốt, phòng tránh biến chứng mạn tính, đồng thời duy trì chất lượng cuộc sống. Hãy coi việc tầm soát định kỳ là thói quen bảo vệ sức khỏe lâu dài cho chính bạn và gia đình.

Bên cạnh việc phát hiện sớm và kiểm soát đường huyết qua chế độ ăn uống, vận động và thuốc hạ đường, các tiến bộ y học hiện nay đang mở ra thêm lựa chọn điều trị mới giúp kiểm soát đường huyết tốt hơn và hỗ trợ giảm cân an toàn.

Một trong những hướng nghiên cứu nổi bật là nhóm thuốc đồng vận thụ thể GLP-1, với hoạt chất semaglutide, có cơ chế mô phỏng hormon tự nhiên trong cơ thể, giúp cải thiện đáp ứng insulin và giảm cảm giác thèm ăn.

Thuốc chứa hoạt chất semaglutide hiện được chỉ định cho người trưởng thành mắc đái tháo đường type 2, sử dụng theo đơn và hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.