Rau tàu bay: Loại rau rừng với nhiều công dụng hữu ích

Tên gọi, danh pháp

Tên Tiếng Việt: Rau tàu bay.

Tên khác: Kim thất; Ngải rét; Sra tây; Lảo lộc.

Tên khoa học: Gynura crepidioides Benth.

Đặc điểm tự nhiên

Rau tàu bay là một loại cây thảo cao khoảng 1 m. Thân tròn hoặc có khía, màu xanh lục thịt.

Lá hình phẳng mỏng, hình bầu dục dài, phiến lá to, đầu lá hình thoi, phía dưới có thùy sâu, mép lá có răng cưa, mùi thơm nhẹ.

Cụm hoa ở ngọn, ở nách hay đỉnh, gồm nhiều hoa màu hồng nhạt, gồm hai hàng lá bắc hình sợi. Hoa máy bay lưỡng tính, có tán màu trắng mịn, mọc thành chùm và mềm. Hoa nở từ tháng 9 đến tháng 2 và kết trái từ tháng 10 đến tháng 3. Đầu nhụy khô lại thành chùm hoa nhẹ dễ bị gió thổi bay, mang theo nhụy và hạt, phân tán đến nơi thuận lợi, có lợi. để tiếp tục tái sản xuất.

Nhụy hoa khô mang theo hạt, bị gió cuốn bay. Quả hình trụ, có lông ở đỉnh.

Cây này kết trái vào mùa xuân và mùa hè. Cây bay mọng nước có ở khắp mọi nơi trên đất nước Việt Nam. Hạt tàu bay bị gió gieo rắc khắp nơi.

Phân bố, thu hái, chế biến

Cây máy bay là loại cây mọc hoang, thường tập trung ở các nước có khí hậu nhiệt đới như Châu Á. Ngoài ra, cây này còn có thể mọc ở Châu Phi, các đảo phía đông nam Địa Trung Hải,...

Ở Việt Nam, thường gặp ở các bãi đất hoang, ven đồi, ven rừng, ven suối. Một số lượng lớn khí cầu có thể dễ dàng bị gió cuốn đi nhiều nơi.

Thường thu hoạch quanh năm.

Chế biến: Rửa sạch và lau khô sau khi hái.

Bảo quản: Nhiệt độ 25 - 28 độ C, tránh nơi ẩm ướt.

Bộ phận sử dụng

Lá và đầu.

Phần trăm hàm lượng chất dinh dưỡng như sau: Nước 93,1; Protein 2,5; Glucose 1,9; Xenluloza 1,6.

Theo y học cổ truyền

Y học cổ truyền cho rằng: Vì có vị đắng, mùi thơm, tính bình, có công dụng thanh nhiệt, giải độc, tiêu thũng, tiêu viêm, giải uất, tiêu thũng, tán kết, cầm máu, sát trùng nên được dùng làm thuốc chữa bệnh.

Toàn cây thường được phơi khô và dùng làm thuốc chữa cảm sốt, thanh nhiệt, tiêu thũng, lợi tiểu.

Dịch chiết từ lá máy bay có thể dùng để trừ giun, thu hái, tán nhuyễn, chữa mụn nhọt.

Theo y học hiện đại

Tác dụng chữa lành vết thương

Theo một nghiên cứu được công bố vào ngày 22/8/2020 của hai tác giả người Việt Nam là Đặng Thị Phương Thảo và Nguyễn Minh Cần, chiết xuất cồn thủy của lá nguyệt quế có tác dụng chống oxy hóa, chống viêm và tăng sinh nguyên bào sợi, làm co vết thương và hình thành mạch, từ đó giúp để làm lành vết thương nhanh hơn.

Có đặc tính chống đông máu và có thể được sử dụng để điều trị rối loạn đông máu

Dịch chiết metanol từ lá cây có tác dụng kéo dài thời gian đông máu, prothrombin và thời gian thromboplastin một phần hoạt hóa trong máu, có thể dùng để điều trị rối loạn đông máu.

Bảo vệ tế bào beta và ngăn ngừa bệnh tiểu đường

Các thành phần thực vật chống oxy hóa như phenol và flavonoid có tác dụng bảo vệ chống lại các bệnh thoái hóa do stress oxy hóa như bệnh tiểu đường. Chiết xuất máy bay có hoạt tính bảo vệ tế bào beta và chống đái tháo đường.

Liều dùng cho Rau tàu bay khô khô: 30 g. Có thể dùng dưới dạng thuốc đắp, thuốc sắc hoặc nấu ăn. Rau tàu bay có thể ăn sống, nấu, xào, luộc...

Người bị rắn, rết cắn thường dùng lá rau tàu bay tươi giã nát hoặc nhai nát đắp vào vết cắn.

Ở Việt Nam, người ta dùng rau bay để bồi bổ sức khỏe. Ngoài ra, rau bay được sử dụng để giảm đau khớp và tiêu chảy ở trẻ em.

Trị sốt

Sắc với khoảng 10 - 15 gam rau tàu bay khô trong nước. Uống tiếp trong 2 - 3 ngày, các triệu chứng sốt sẽ thuyên giảm.

Cầm máu kháng khuẩn, chống viêm, làm lành vết thương

Rau tàu bay tươi rửa sạch, giã nhuyễn và đắp lên các khớp bị đau hoặc vết thương bị viêm.

Giải độc cơ thể, tăng cường sức khỏe, ngăn ngừa bệnh tiểu đường

Làm súp hoặc luộc 2 - 3 lần một tuần.

Trị bệnh tiêu chảy

Nước sắc với khoảng 15 gam Rau tàu bay tươi hoặc khô rồi cho trẻ uống mỗi ngày có thể giúp giảm các triệu chứng tiêu chảy ở trẻ.

Rau tàu bay là một loại cỏ dại được dùng làm rau phổ biến ở nhiều nơi. Tuy có nguồn gốc từ thiên nhiên và được sử dụng rộng rãi trong đời sống nhưng bạn đọc không nên sử dụng quá mức hoặc nghe theo kinh nghiệm dân gian kẻo tác dụng ngược. Bạn nên liên hệ với bác sĩ để được thăm khám và tư vấn tình trạng bệnh.