Nên tiêm vắc xin sốt xuất huyết ở đâu? Tiêm bao nhiêu mũi là đủ?

Theo Tổ chức y tế thế giới (WHO) đăng trên tạp chí ngày 23 tháng 4 năm 2024, mỗi năm, trên thế giới có khoảng 3,9 tỷ người bị ảnh hưởng bởi virus sốt xuất huyết, trong đó khoảng 100 - 400 triệu người mắc bệnh. Việc tiêm vắc xin phòng ngừa sốt xuất huyết cũng thu hút sự chú ý từ nhiều quốc gia, đặc biệt trong những giai đoạn bùng phát dịch. Vì vậy hãy cùng tìm hiểu xem nên tiêm vắc xin sốt xuất huyết ở đâu và tiêm bao nhiêu mũi là đủ thông qua bài viết dưới đây.

Vắc xin sốt xuất huyết là gì?

Vắc xin sốt xuất huyết là loại vắc xin được phát triển để ngăn ngừa bệnh sốt xuất huyết do virus Dengue gây ra. Vắc xin này giúp cơ thể kích thích chủ động tạo ra miễn dịch đặc hiệu nhằm chống lại 4 chủng virus Dengue (DEN-1, DEN-2, DEN-3, DEN-4). Mục tiêu của vắc xin là giảm nguy cơ mắc bệnh, giảm thiểu các biến chứng nguy hiểm, giảm tỷ lệ phải nhập viện và góp phần tạo được miễn dịch cộng đồng.

Vì sao cần tiêm phòng sốt xuất huyết?

Sốt xuất huyết Dengue là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Dengue gây ra, lây truyền từ người sang người qua trung gian muỗi Aedes Aegypti (thông qua vết cắn, đốt của muỗi). Bệnh được đặc trưng bởi triệu chứng sốt, xuất huyết và thoát dịch, huyết tương, có thể dẫn đến sốc và tử vong nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách.

Tác nhân gây bệnh là virus Dengue, có 4 type huyết thanh (D1, D2, D3, D4). Tại Việt Nam, cả 4 type virus đều lưu hành, nhưng type 2 là phổ biến nhất. Muỗi Aedes aegypti là trung gian truyền bệnh chính, phân bố rộng rãi và thường sống ở những khu vực có nước đọng hoặc bùn lầy. Loài muỗi này chủ yếu hoạt động vào sáng sớm và chiều tối.

Tiêm vắc xin phòng sốt xuất huyết là cần thiết vì muỗi Aedes, vật chủ trung gian truyền bệnh, có khả năng sinh sản nhanh chóng và sống lâu. Một con muỗi cái Aedes có thể đẻ từ 100 đến 200 trứng mỗi lần và trong điều kiện môi trường thuận lợi, trứng sẽ nở trong khoảng 2 ngày. Theo Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh CDC, từ giai đoạn ấu trùng đến khi trở thành muỗi trưởng thành chỉ mất khoảng 7 ngày. Muỗi cái còn có tuổi thọ kéo dài đến 40 ngày, trong suốt thời gian này, nó có thể lây bệnh cho nhiều người.

Ở Việt Nam, bệnh lưu hành rất phổ biến, ở cả 4 miền Bắc, Trung, Nam và Tây Nguyên, kể cả ở thành thị và vùng nông thôn, bệnh xảy ra quanh năm nhưng thường bùng phát thành dịch lớn vào mùa mưa, nhất là vào các tháng 7, 8, 9, 10. Do đó, việc tiêm vắc xin là biện pháp quan trọng, đặc hiệu nhất để giảm nguy cơ mắc bệnh.

Ngoài ra, khi bị sốt xuất huyết thể nặng, người bệnh có thể gặp nhiều biến chứng nghiêm trọng như sốc do mất máu hoặc thoát huyết tương... đe dọa đến tính mạng. Viêm đường hô hấp cũng có thể xảy ra do thoát huyết tương tràn vào phổi, trong khi xuất huyết não có thể gây tụt huyết áp đột ngột. Ngoài ra, suy tim và suy thận có thể xảy ra do xuất huyết kéo dài, khiến tim không đủ tuần hoàn và thận phải làm việc quá sức. Một số bệnh nhân còn có nguy cơ mù đột ngột do xuất huyết võng mạc. Đặc biệt, phụ nữ mang thai bị sốt xuất huyết có thể sốt cao và gặp nguy cơ giảm tiểu cầu, đe dọa sức khỏe thai nhi, nhất là trong những tháng đầu thai kỳ.

Việc tiêm vắc xin sẽ giúp cơ thể tạo ra miễn dịch đặc hiệu, từ đó giảm nguy cơ lây nhiễm virus và mắc bệnh, bảo vệ sức khỏe bản thân cũng như cộng đồng.

Ai cần tiêm phòng vắc xin sốt xuất huyết?

Theo WHO, việc tiêm vắc xin phòng sốt xuất huyết có thể áp dụng cho trẻ em và người lớn, tùy thuộc vào tình hình dịch tễ và gánh nặng bệnh tật của từng quốc gia, đặc biệt ở những nhóm dân số dễ bị ảnh hưởng nặng.

Vắc xin sốt xuất huyết nên được tiêm cho những người sau:

• Trẻ em từ 4 tuổi trở lên: Đặc biệt ở những khu vực có nguy cơ cao.
• Người lớn: Nhất là những người sống hoặc làm việc trong vùng có dịch.
• Những người đã từng mắc sốt xuất huyết: Vắc xin giúp giảm nguy cơ tái mắc bệnh nặng.

Ngoài ra, việc tiêm vắc xin cũng cần được xem xét dựa trên tình hình dịch tễ của từng địa phương.

Các đối tượng không nên tiêm vắc xin sốt xuất huyết

Theo thông tin tự công bố của Takeda, những đối tượng sau đây cần thận trọng khi tiêm vắc xin sốt xuất huyết: Phụ nữ đang mang thai hoặc dự định mang thai trong vòng 1 tháng sau khi tiêm, phụ nữ đang cho con bú, người bị suy giảm miễn dịch bẩm sinh hoặc mắc phải bao gồm cả những người đang điều trị liệu pháp ức chế miễn dịch như hóa trị liệu hoặc corticosteroid toàn thân liều cao kéo dài từ 2 tuần trở lên (ví dụ, prednisone 20 mg/ngày hoặc 2 mg/kg trọng lượng cơ thể/ngày trong 4 tuần trước khi tiêm vắc xin).

Ngoài ra, những người nhiễm HIV có triệu chứng hoặc không có triệu chứng nhưng có bằng chứng suy giảm chức năng miễn dịch cũng cần được xem xét cẩn thận trước khi tiêm.

Tiêm vắc xin sốt xuất huyết ở đâu và tiêm bao nhiêu mũi là đủ?

Hiện tại, vắc xin phòng ngừa sốt xuất huyết bao gồm có 2 chế phẩm vắc xin phổ biến. Thứ nhất là vắc xin Dengvaxia, do công ty Sanofi Pasteur sản xuất, hiện đã được cục quản lý Thuốc và Thực phẩm Hoa kỳ (Food and Drug Administration - FDA) cũng như WHO phê duyệt (Hiện chưa có mặt tại Việt Nam) và thứ hai là vắc xin Qdenga, do công ty dược phẩm Takeda sản xuất (Đã được WHO sơ tuyển, Cơ quan dược phẩm châu Âu - EMA - phê duyệt và đã có mặt tại Việt Nam). Vắc xin sốt xuất huyết nên được tiêm tại các trung tâm tiêm chủng hoặc cơ sở y tế uy tín, nơi đáp ứng đầy đủ các yêu cầu về độ tuổi và tình trạng sức khỏe của người tiêm. Đồng thời, các cơ sở này cũng cần có khu vực để theo dõi và xử trí sau tiêm nhằm hạn chế tối đa nguy cơ phản ứng nguy hiểm.

Hiện tại, Trung tâm tiêm chủng Long Châu có cung cấp vắc xin Qdenga, đây là vắc xin sốt xuất huyết tứ giá (sống, giảm độc lực) đã được tổ chức y tế thế giới (WHO) sơ tuyển vào ngày 10 tháng 5 năm 2024. Được phát triển bởi hãng dược phẩm Takeda, Qdenga được bào chế để phòng ngừa bệnh sốt xuất huyết Dengue gây ra bởi virus Dengue gồm 4 loại huyết thanh virus là DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4. Vắc xin Qdenga được khuyến nghị tiêm cho người từ 4 tuổi trở lên với lịch tiêm gồm 2 mũi, cách nhau 3 tháng.

Vắc xin Qdenga đã được Bộ Y tế Việt Nam cấp phép lưu hành, đồng thời đã và đang được sử dụng, lưu hành tại hơn 40 quốc gia trên thế giới. Hiện tại, đội ngũ chuyên gia y khoa của Trung tâm tiêm chủng Long Châu đang thu thập, nghiên cứu, đánh giá dữ liệu... dành cho người Việt Nam nói riêng, nhằm ban hành hướng dẫn lịch tiêm chủng, cũng như lứa tuổi tiêm được tối ưu nhất. 

Chính bởi vậy, hệ thống Trung tâm tiêm chủng Long Châu sẽ triển khai tiêm chủng cho người dân từ tháng 11 năm 2024. Việc đặt giữ vắc xin trước là vô cùng cần thiết để đảm bảo khả năng tiếp cận và bảo vệ kịp thời cho bản thân và gia đình trước dịch bệnh nguy hiểm này. Hãy đến với Trung tâm tiêm chủng Long Châu để được tư vấn và đặt lịch tiêm phòng vắc xin sốt xuất huyết hoặc đặt lịch ngay tại đây.

Như vậy, tại Việt Nam chúng ta, bệnh sốt xuất huyết có thể xảy ra quanh năm, đặc biệt là vào mùa mưa, và do đặc tính lây truyền đặc biệt của véc tơ truyền bệnh. việc chủ động phòng bệnh là hết sức cần thiết để bảo vệ sức khỏe bản thân, gia đình, cũng như cho cả cộng đồng.