Nguyên nhân và cách phòng tránh thiếu máu dinh dưỡng

Thiếu máu dinh dưỡng xảy ra khi hàm lượng hemoglobin trong máu xuống thấp hơn ngưỡng quy định do thiếu các chất dinh dưỡng cần thiết cho quá trình tạo máu.

Thiếu máu dinh dưỡng là căn bệnh xảy ra rất phổ biến trên thế giới, đặc biệt là ở những nước đang phát triển. Theo nghiên cứu của Viện Dinh dưỡng, tỉ lệ thiếu máu ở nước ta hiện nay còn rất cao, đặc biệt là khu vực nông thôn, miền núi. Thống kê cho biết, tỉ lệ thiếu máu ở phụ nữ có thai là 30 – 45%, phụ nữ tuổi sinh đẻ là 25 – 35% và ở trẻ nhỏ là 40 – 50%. Trong đó thiếu sắt là nguyên nhân chủ yếu của thiếu máu dinh dưỡng, gây ảnh hưởng lớn tới sức khỏe, trẻ bị thiếu máu có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm khác.

1. Nguyên nhân gây thiếu máu dinh dưỡng

Nguyên nhân gây thiếu máu dinh dưỡng rất đa dạng

• Thiếu máu dinh dưỡng do thiếu sắt

Thiếu sắt là nguyên nhân chủ yếu của thiếu máu dinh dưỡng, là tình trạng thiếu hụt dự trữ sắt trong cơ thể. Tất cả các đối tượng đều có thể gặp phải tình trạng này, nhất là phụ nữ trong thời kỳ sinh nở. Theo thống kê cho biết, trung bình ở nước ta, cứ 3 phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ thì có một người bị thiếu máu dinh dưỡng. Nguyên nhân do lượng sắt trong khẩu phần ăn của phụ nữ hằng ngày chỉ đạt khoảng 30% – 50% nhu cầu của cơ thể. Nhiều lần sinh đẻ sẽ làm tăng nguy cơ bị thiếu sắt thiếu máu dẫn tới cơ thể bị suy nhược.

• Chế độ ăn uống không hợp lý

Cơ thể cũng cần folate và vitamin B12 ngoài sắt để cung cấp đủ số lượng tế bào hồng cầu khỏe mạnh. Bất cứ ai, từ già đến trẻ, đều có nguy cơ thiếu máu dinh dưỡng nếu các chất dinh dưỡng trong chế độ ăn uống không đủ để sản xuất tế bào máu.

• Ảnh hưởng của rối loạn đường ruột và tiêu hóa kém

Rối loạn đường ruột ảnh hưởng đến sự hấp thu các chất dinh dưỡng gây nguy cơ thiếu máu dinh dưỡng

Bệnh Crohn và bệnh Celiac là các rối loạn đường ruột ảnh hưởng đến sự hấp thu các chất dinh dưỡng trong ruột non, gây nguy cơ thiếu máu dinh dưỡng. Các bệnh mãn tính ở hệ tiêu hóa hay gặp phải ở người già gây mất máu và dễ viêm phổi, thận… sẽ dẫn đến bệnh thiếu máu.

• Thiếu máu lên quan với bệnh xương xương tủy hay các bệnh mãn tính

Một số bệnh mãn tính như ung thư, HIV/AIDS, viêm khớp dạng thấp, bệnh Crohn… có thể cản trở việc sản xuất tế bào hồng cầu, dẫn đến thiếu máu mãn tính. Bệnh bạch cầu, loạn sản tủy, các bệnh ung thư của máu hoặc tủy xương như đa u tuỷ, rối loạn tăng sinh tủy và ung thư hạch cũng có thể gây ra bệnh thiếu máu bằng ảnh hưởng đến sản xuất máu trong tủy xương.

2. Cách phòng tránh thiếu máu dinh dưỡng

Ăn nhiều thực phẩm bổ máu để tránh thiếu máu dinh dưỡng

• Bổ sung sắt: lựa chọn các loại thực phẩm chứa sắt để cải thiện bữa ăn gia đình như: thịt bò, thịt lợn, cá ngừ, lòng đỏ trứng, các loại đậu và các loại rau rền, ngót, muống,…
• Bổ sung folate: folic acid là hình thức tổng hợp của chất dinh dưỡng này, có thể tìm thấy trong các loại thực phẩm như: rau xanh sẫm lá, bánh mỳ, ngũ cốc, chuối, các loại nước ép cam quýt và trái cây…
• Bổ sung Vitamin B12 và Vitamin C: nên lựa chọn các loại thực phẩm như: các sản phẩm sữa dồi dào vitamin, thịt, trái cây giúp tăng hấp thu sắt. Đối với những người có nhu cầu sắt cao có thể uống bổ sung thuốc theo chỉ định của bác sĩ.
• Đảm bảo vệ sinh ăn uống tốt, vệ sinh cá nhân và vệ sinh môi trường nhà ở sạch sẽ. Đây cũng là phương pháp phòng tránh nhiễm ký sinh trùng gây nên bệnh thiếu máu dinh dưỡng.

Thiếu máu dinh dưỡng là căn bệnh có thể gặp ở tất cả mọi đối tượng, gây ảnh hưởng xấu tới sức khỏe và cuộc sống người bệnh. Phát hiện nguyên nhân và có cách phòng tránh hợp lý kịp thời để có thể tự bảo vệ sức khỏe bản thân, gia đình và người thân.

Linh Đan