Nhóm máu hiếm Rh và những lưu ý không nên bỏ qua

Theo phân loại, ở người có nhiều nhóm máu khác nhau. Nhóm máu hiếm là nhóm máu chỉ có 0,1% dân số sở hữu. Những người mang nhóm máu này cũng phải đối mặt với một số rủi ro nhất định. Nếu bạn cũng là một trong số những người sở hữu nhóm máu hiếm Rh, hãy lưu ý những điều dưới đây nhé!

Các nhóm máu chính ở người

Máu là gì? Máu của chúng ta là một chất lỏng lưu thông trong hệ tuần hoàn của cơ thể. Máu được tạo thành từ hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu và huyết tương. Hồng cầu chứa huyết sắc tố, vận chuyển oxy từ phổi đến đến các mô và tế bào. Bạch cầu phát hiện và tiêu diệt các yếu tố gây bệnh. Tiểu cầu tạo cục máu đông, giúp cầm máu. Huyết tương chứa nước và các thành phần dinh dưỡng, yếu tố đông máu, kháng thể, hormone quan trọng. Bề mặt hồng cầu sẽ được bao phủ bởi các kháng nguyên và đây chính là căn cứ để xác định nhóm máu. 

Trong y khoa, có ít nhất 33 hệ thống nhóm máu, trong đó có 2 hệ thống được sử dụng phổ biến nhất là hệ nhóm máu ABO và hệ nhóm máu Rh. 2 Hệ này khi kết hợp tạo thành 8 nhóm máu cơ bản gồm: 

• Nhóm máu A Rh+
• Nhóm máu A Rh-
• Nhóm máu B Rh+
• Nhóm máu B Rh-
• Nhóm máu O Rh+
• Nhóm máu O Rh-
• Nhóm máu AB Rh+
• Nhóm máu AB Rh-

Các món máu chính ở người

Vậy nhóm máu có ý nghĩa như thế nào? Đối với hệ nhóm máu Rh, nhóm máu Rh- (hồng cầu không có kháng nguyên D) khi tiếp xúc với nhóm máu Rh+ sẽ sinh ra kháng thể chống D. Các phản ứng có thể làm tổn thương thận, tan máu, trụy mạch, suy hô hấp...

Nhóm máu hiếm Rh là gì?

Trong số những nhóm máu kể trên có cả những nhóm máu hiếm Rh. Theo thống kê, ở nước ta có đến 99,96% dân số thuộc nhóm máu Rh+ gồm A+, B+, O+, AB+. Còn lại khoảng 0,04% - 0,07% dân số thuộc nhóm máu Rh- gồm A-, B-, O-. AB-. Theo quy ước của Hiệp hội Truyền máu quốc tế, những nhóm máu có tỷ lệ dưới 0,1% nhóm máu hiếm còn dưới 0,01% là nhóm máu rất hiếm. Như vậy, nhóm máu hiếm Rh ở Việt Nam là nhóm máu A-, B-, O-. AB-.

Rủi ro khi mang nhóm máu hiếm Rh

Người sở hữu nhóm máu hiếm vẫn sống, học tập, làm việc bình thường như bao người khác. Cả về ngoại hình, thể chất và tinh thần của họ đều không có bất kỳ khác biệt nào. Tuy nhiên, cuộc sống của họ vẫn tiềm ẩn những rủi ro nhất định. Cụ thể là: 

• Người mang nhóm máu Rh- có thể cho người mang nhóm máu Rh+ và Rh- nhưng lại chỉ có thể nhận từ nhóm máu Rh-. Truyền nhóm máu không tương thích có thể dẫn đến những phản ứng truyền máu nguy hiểm. Tỷ lệ dân số mang nhóm máu Rh- rất thấp nên nguồn dự trữ nhóm máu này trong các bệnh viện hay ngân hàng máu luôn trong mức khan hiếm. Vì vậy, những người mang nhóm máu hiếm Rh khi cần truyền máu sẽ gặp khó khăn. 

Người mang nhóm máu hiếm Rh sẽ gặp những rủi ro nhất định

• Nếu bố mang nhóm máu Rh+ và mẹ mang nhóm máu Rh-, khi mang thai có thể xảy ra những bất đồng nhóm máu giữa mẹ bầu và thai nhi. Hậu quả có thể là thai lưu, sảy thai, sinh non. Tuy nhiên, y học hiện đại đã có phương pháp để mẹ mang thai an toàn. Nếu thai phụ có nhóm máu Rh- và thai nhi có nhóm máu Rh+, bác sĩ sẽ chỉ định thai phụ tiêm 2 liều huyết thanh miễn dịch Rh vào tuần thai thứ 28 và trong 72 giờ sau khi sinh.
• Những em bé bị bất đồng nhóm máu với người mẹ sau khi ra đời có thể có nguy cơ bị thiểu năng trí tuệ, vàng da, tán huyết... Trẻ khi sinh ra bị vàng da, thiếu máu tán huyết sẽ được chiếu đèn hoặc thay máu để điều trị. 

Mang nhóm máu hiếm Rh cần lưu ý gì? 

Vì những rủi ro trên, bất cứ ai trong chúng ta cũng nên làm xét nghiệm xác định nhóm máu để biết mình có mang nhóm máu hiếm Rh hay không. Vì nhóm máu mang tính di truyền nên các cặp vợ chồng cũng cần kiểm tra nhóm máu để đảm bảo sinh con khỏe mạnh, an toàn. 

Những người mang nhóm máu hiếm cần lưu ý: 

• Tuyệt đối cẩn trọng trong những trường hợp cần truyền máu. Có rất nhiều hội nhóm được thành lập dành riêng cho những người có nhóm máu hiếm. Tham gia vào những hội nhóm này cũng giúp bạn có thể tìm kiếm sự hỗ trợ kịp thời trong tình huống cấp bách và ngược lại. 
• Phụ nữ mang nhóm máu hiếm không cần quá lo lắng. Những tiến bộ của y học hoàn toàn có thể giúp họ mang thai và sinh con an toàn nhiều lần. Tất cả những gì thai phụ cần làm là tuân thủ khuyến cáo và hướng dẫn của bác sĩ là có thể loại trừ bớt rủi ro. 

Cần phát hiện sớm nhóm máu hiếm để có biện pháp phòng ngừa rủi ro

Làm sao để biết bạn mang nhóm máu hiếm không?

Có nhiều cách khác nhau để xác định nhóm máu. Nhưng để xác định nhóm máu hiếm Rh chỉ có duy nhất phương pháp xét nghiệm là cho kết quả chính xác nhất. Xét nghiệm nhóm máu được thực hiện trên mẫu máu của người xét nghiệm. Mẫu sau khi được lấy sẽ được mang đi phân tích để xác định loại kháng thể trong huyết thanh và kháng nguyên trên bề mặt hồng cầu. Từ kết quả đó, các bác sĩ sẽ cho bạn biết bạn thuộc nhóm máu gì và có mang nhóm máu hiếm hay không. 

Bạn có thể thực hiện các xét nghiệm xác định máu một cách chủ động, trong các đợt kiểm tra sức khỏe định kỳ, khi mang bầu hoặc khi hiến máu tình nguyện... Để có kết quả chính xác nhất, bạn nên lưu ý những điều sau:

• Không nên sử dụng các chất kích thích trước khi làm xét nghiệm vì nó có thể làm sai lệch một số chỉ số. 
• Bạn không nhất thiết phải nhịn ăn trước khi lấy máu xét nghiệm nếu chỉ có mục đích xét nghiệm xác định nhóm máu.
• Nếu xét nghiệm xác định nhóm máu được thực hiện cùng các xét nghiệm khác, bạn nên nhịn ăn trước đó để có kết quả chính xác nhất.

Có nhiều nhóm máu khác nhau ở người và tỷ lệ phân bố nhóm máu cũng khác nhau. Biết được mình có mang nhóm máu hiếm Rh hay không rất quan trọng. Đó là cách để bạn giúp đỡ chính mình và cộng đồng. Vì vậy, hãy làm các xét nghiệm xác định nhóm máu càng sớm càng tốt bạn nhé!

Thanh Hương

Nguồn tham khảo: Tổng hợp