Clobetasol propionate: Corticosteroid tác dụng tại chỗ nhóm 1

Tên thuốc gốc (Hoạt chất)

Clobetasol Propionate

Loại thuốc

Corticosteroid tác dụng tại chỗ nhóm 1 (tác dụng mạnh nhất).

Dạng thuốc và hàm lượng

Dùng dưới dạng Clobetasol Propionate.

Thuốc kem, thuốc mỡ, thuốc gel, thuốc bọt, dung dịch bôi: 0,05% trong týp hoặc ống vỏ nhôm hoặc vỏ nhựa 15, 30, 45, 60 g (hoặc ml).

Clobetasol Propionate chỉ định trong điều trị tại chỗ ngắn ngày (dưới 2 tuần) đối với các biểu hiện viêm, ngứa do các bệnh da vừa hoặc nặng đáp ứng với Corticosteroid, bao gồm cả các bệnh da vùng đầu, Eczema kháng Corticosteroid tác dụng yếu.

Clobetasol Propionate là một corticosteroid tổng hợp tương tự Prednisolon, có hoạt tính Glucocorticoid rất mạnh và hoạt tính Mineralocorticoid yếu, được dùng tại chỗ để điều trị một số bệnh ngoài da khác nhau.

Khi dùng tại chỗ trên diện rộng hoặc khi da bị rách, nứt, hoặc khi băng kín, thuốc có thể hấp thu với lượng đủ để gây ra tác dụng toàn thân. Giống như các Corticosteroid dùng tại chỗ khác, Clobetasol  Propionate có tác dụng chống viêm, chống ngứa và co mạch.

Cơ chế chính xác tác dụng chống viêm của Clobetasol Propionate dùng tại chỗ trong điều trị các bệnh ngoài da có đáp ứng với Corticosteroid còn chưa rõ. Có thể thuốc gây cảm ứng các Protein gọi chung là Lipocortin có tác dụng ức chế Phosphorylase A₂. Các protein này kiểm soát sự sinh tổng hợp các chất trung gian gây viêm mạnh như Prostaglandin và Leucotrien, bằng cách ức chế giải phóng Acid Arachidonic, một tiền chất chung của Prostaglandin và Leucotrien. Acid Arachidonic được giải phóng từ Phospholipid màng nhờ Phospholipase A₂.

Hấp thu

Clobetasol Propionate dùng tại chỗ có thể hấp thu được qua da bình thường (còn nguyên vẹn). Mức độ hấp thu tại chỗ qua da phụ thuộc vào nhiều yếu tố như lượng thuốc bôi, tá dược dùng chế tạo thuốc, tính toàn vẹn của hàng rào biểu bì, băng kín trong thời gian lâu, mức độ viêm da, tình trạng bệnh khác ở da. Dạng thuốc gel hấp thu tốt hơn dạng thuốc kem.

Phân bố

Không biết liệu Clobetasol  tại chỗ có được phân phối vào sữa hay không.

Chuyển hóa

Thuốc bị chuyển hóa chủ yếu ở gan.

Thải trừ

Thải trừ qua thận và một phần qua mật, rồi theo phân ra ngoài.

Tương tác với các thuốc khác

Dùng đồng thời thuốc bôi Clobetasol Propionate và thuốc Corticosteroid khác (uống, tiêm hoặc xịt mũi) dễ làm tăng nguy cơ quá liều Glucocorticoid dẫn đến ức chế trục dưới đồi - tuyến yên - thượng thận.

Clobetasol  làm tăng tác dụng của Defarasirox. Tác dụng của Clobetasol  bị tăng lên bởi Telaprevir. Clobetasol  làm giảm tác dụng của Aldesleukin, Corticorelin, Telaprevir, Hyaluronidase.

Tương kỵ thuốc

Thuốc dễ bị bắt lửa, nhất là dạng thuốc bọt, tránh dùng gần nơi có ngọn lửa, hoặc bật lửa hút thuốc trong và ngay sau khi bôi thuốc.

Clobetasol Propionatee chống chỉ định dùng trong các trường hợp sau:

• Không dùng cho trẻ em dưới 12 tuổi.
• Không dùng điều trị bệnh trứng cá và trứng cá đỏ, viêm da quanh miệng.
• Không được dùng thuốc này duy nhất để điều trị bệnh vảy nến diện rộng.
• Không được tra mắt hoặc uống.
• Không được dùng bôi ở mặt, háng, nách hoặc dùng trong âm đạo. Người mẫn cảm với Clobetasol Propionate, với corticosteroid khác hoặc với một thành phần nào đó có trong thuốc.
• Tổn thương da do virus, nấm. Nhiễm khuẩn chủ yếu ở da đầu. Nhiễm virus, nấm, hoặc lao da.

Liều dùng Clobetasol propionate

Người lớn

Bôi một lớp mỏng kem, mỡ, gel, thuốc xức hoặc bọt Clobetasol Propionate và xoa nhẹ lên vùng da bị bệnh, ngày 2 lần vào sáng và chiều tối.

Nếu bị bệnh ở da đầu, nên ưu tiên dùng dạng thuốc bọt. Dùng ngày 2 lần, sáng và chiều tối. Bôi thuốc xong, nên để hở, chỉ băng kín lại nếu có chỉ định của thầy thuốc.

Thuốc tác dụng rất mạnh, vì vậy chỉ bôi một lượng vừa đủ lên chỗ cần điều trị, không nên dùng quá 2 g một lần. Nếu chỗ cần điều trị quá lớn, cũng không được dùng quá 50 g mỗi tuần và không được dùng quá 2 tuần.

Khi đã thấy bệnh khỏi, nên ngừng thuốc. Nếu dùng thuốc được 2 tuần mà không thấy có đáp ứng, phải ngừng thuốc và xem lại việc chẩn đoán.

Dạng kem có chất làm dịu (Emollient cream), trong điều trị bệnh vảy nến từng mảng vừa hoặc nặng, nếu dùng trên diện tích từ 5 - 10% diện tích cơ thể, có thể dùng đến 4 tuần. Nhưng từ tuần thứ 3, phải theo dõi thường xuyên sự ức chế trục dưới đồi - tuyến yên - thượng thận.

Do Clobetasol Propionate có nhiều dạng thuốc bôi khác nhau, mỗi dạng lại có thể có những đặc điểm riêng tuỳ theo nhà sản xuất, cần đọc kỹ và làm theo đúng như tờ hướng dẫn sử dụng thuốc đính kèm với mỗi sản phẩm thuốc.

Trẻ em

Trẻ em trên 12 tuổi: Dùng liều giống người lớn.

Trẻ em dưới 12 tuổi: Chống chỉ định.

Cách dùng

Thuốc dùng tại chỗ.

Nếu bị bệnh ở da đầu, nên ưu tiên dùng dạng thuốc bọt. Lộn ngược ống thuốc, bóp nhẹ để thuốc vào chỗ bị bệnh. Không nên dùng tay lấy thuốc, vì thuốc bọt sẽ chảy ra ngay khi tiếp xúc với da ấm. Vén tóc ra khỏi vùng bị bệnh để bôi thuốc đúng vào vùng cần điều trị. Sau đó, xoa nhẹ vào vùng da đầu có thuốc, cho đến khi hết.

Thường gặp

Bỏng rát, đau nhói như bị côn trùng đốt.

Ít gặp

Ngứa, ban da, khô da, viêm nang lông, nhiễm khuẩn hoặc nhiễm nấm.

Hiếm gặp

Teo da, rạn nứt da, tê cóng tay, xuất hiện kiểu trứng cá - hạt kê ở da, giảm sắc tố da, viêm da quanh miệng, viêm da tiếp xúc dị ứng, tai biến quan trọng nhất là sau khi bôi, nếu thuốc hấp thu nhiều qua da vào tuần hoàn sẽ ức chế trục dưới đồi - tuyến yên - thượng thận, gây suy thượng thận, hội chứng Cushing, tăng glucose huyết và glucose niệu ở một số người bệnh.

Lưu ý chung

Phải báo cho người bệnh biết, Clobetasol Propionate là một thuốc rất mạnh, phải dùng theo đúng chỉ định của thầy thuốc, chỉ được dùng ngoài da, không được dùng lâu quá thời gian chỉ định, không được băng bịt kín, trừ khi có chỉ định của thầy thuốc, không được lạm dụng dùng cho các trường hợp không đúng chỉ định, phải báo ngay cho thầy thuốc biết.

Khi có những biểu hiện của tác dụng không mong muốn hoặc khi dùng thuốc trên diện rộng hoặc băng kín, phải định kỳ đánh giá tình trạng hoạt động của trục dưới đồi - tuyến yên - thượng thận (HPA) bằng các phép thử (test) đặc hiệu.

Do diện tích da trên trọng lượng cơ thể ở trẻ em lớn hơn so với người lớn, nên trẻ em dễ bị ức chế trục HPA và hội chứng Cushing khi dùng corticosteroid bôi ngoài da. Do đó trẻ em dễ có nguy cơ bị suy tuyến thượng thận hơn so với người lớn trong và sau khi dùng thuốc. Vì vậy, không dùng cho trẻ em dưới 12 tuổi.

Với người cao tuổi (trên 65 tuổi), chưa thấy có sự khác nhau về hiệu quả và tai biến của thuốc này so với người trẻ. Tuy nhiên, cần dùng liều thấp nhất có thể được.

Nếu đồng thời bị nhiễm khuẩn hoặc nhiễm nấm trong khi điều trị Clobetasol , phải kết hợp dùng thuốc kháng sinh hoặc thuốc kháng nấm thích hợp.

Nếu nhiễm khuẩn, nhiễm nấm không kiểm soát được ngay, phải ngừng Clobetasol  cho đến khi đã kiểm soát được nhiễm khuẩn, nhiễm nấm.

Nhiều dạng thuốc Clobetasol Propionate có thêm kháng sinh như neomycin và kháng nấm như nystatin. Khi dùng Clobetasol Propionate dạng bọt, kem, nếu bị kích ứng, phải ngừng Clobetasol  và thay bằng thuốc thích hợp khác. Dạng bọt dễ cháy, phải tránh đứng gần lửa hoặc hút thuốc trong và ngay sau khi bôi thuốc.

Lưu ý với phụ nữ có thai

Chưa có đủ số liệu nghiên cứu tác dụng trên thai ở người mang thai, khi bôi ngoài Clobetasol Propionate. Tuy nhiên, thuốc có thể hấp thu qua da. Nên cân nhắc giữa lợi ích cho mẹ và nguy cơ cho thai. Nếu thật cần phải dùng, cũng không nên dùng liều cao và thời gian kéo dài.

Lưu ý với phụ nữ cho con bú

Chưa nghiên cứu trên phụ nữ nuôi con bú dùng thuốc bôi ngoài, xem thuốc có vào sữa mẹ với số lượng đủ gây độc hại cho trẻ hay không. Dù sao, nếu bôi nhiều và dùng lâu thì không nên cho con bú.

Lưu ý khi lái xe và vận hành máy móc

Chưa có nghiên cứu nào điều tra ảnh hưởng của Clobetasol  đối với khả năng lái xe hoặc vận hành máy móc.

Quá liều và xử trí

Quá liều và độc tính

Dùng quá liều làm tăng hấp thu qua da vào tuần hoàn, nếu đủ lượng sẽ gây tai biến toàn thân, đặc biệt là suy thượng thận, hội chứng Cushing, tăng glucose huyết, glucose niệu.

Cách xử lý khi quá liều

Ngừng thuốc, chức năng trục dưới đồi - tuyến yên - thượng thận thường phục hồi nhanh. Nhưng đôi khi sau ngừng thuốc có biểu hiện thiếu glucocorticoid, phải dùng corticosteroid một thời gian, tùy trường hợp mà dùng loại hoạt tính trung bình hoặc mạnh.

Quên liều và xử trí

Nếu quên bôi thuốc, hãy bôi thuốc càng sớm càng tốt khi nhớ ra. Tuy nhiên, nếu gần với liều kế tiếp, hãy bỏ qua liều đã quên và uống liều kế tiếp vào thời điểm như kế hoạch. Không dùng gấp đôi liều cùng một lúc.