Nam việt quất: Loài trái cây giàu chất chống oxi hóa hỗ trợ điều trị bệnh

Tên gọi, danh pháp

Tên Tiếng Việt: Việt quất, mạn việt quất, nam việt quất.

Tên khác: Cranberry, Mossberry, Sassamanash, Bounceberry.

Tên khoa học: Vaccinium corymbosum L. thuộc họ Ericaceae.

Đặc điểm tự nhiên

Dạng cây bụi cao khoảng 30 - 60 cm. Có thể cao đến 3m.

Thân cây có ít nhánh, màu sắc có thể thay đổi từ xanh lá cây đến đỏ đến nâu. Các chồi sinh dưỡng có hình tam giác.

Lá hình elip, có cuống ngắn.

Hoa dạng hình chuông thành từng chùm, có màu sắc hồng nhạt, đỏ, đến trắng, hoặc đôi khi người ta có thể bắt gặp có màu xanh.

Quả mọng, có màu xanh lam khi chín.

Phân bố, thu hái, chế biến

Chi Vaccinium L. là chi khá lớn được phân bố rộng rãi chủ yếu ở các vùng thuộc khu vực châu Á, châu Âu, Bắc Mỹ. Nhiều loài có giá trị kinh tế thương mại với tên gọi tiếng Anh phổ biến được biết đến như “blueberry” có xuất xứ từ vùng Bắc Mỹ, đặc biệt là vùng Đông Bắc Hoa Kỳ, Canada, Đại Tây Dương. Ngày nay nay, trái việt quất được phân bố thương mại hóa ở New Zealand, Úc, Nam Mỹ và các quốc gia ở Nam bán cầu.

Bộ phận sử dụng

Quả và lá nam việt quất.

Lá việt quất chứa các thành phần chủ yếu như alkaloid, axit phenolic, flavonoid, tannin, Iridoids monoterpenic.

Quả việt quất chứa các chất chủ yếu như tannin, flavonoid, anthocyanins, Iridoids, Pectin, các chất phytochemical khác nhau, các polyphenol khác, pectin.

Theo y học cổ truyền

Chưa tìm thấy thông tin.

Theo y học hiện đại

Nam việt quất thường được mọi người dùng để giảm các triệu chứng và phòng ngừa tình trạng nhiễm trùng đường tiết niệu (UTIs).

Có một số tài liệu nói rằng nước ép từ quả nam việt quất chưa chế biến có chứa thành phần anthocyanidins giúp ngăn ngừa tình trạng nhiễm khuẩn đường tiết niệu do vi khuẩn Escherichia coli gây ra. Tuy nhiên, ngày nay chưa có tài liệu nghiên cứu khoa học nào xác định rõ hiệu quả của nam việt quất trong việc phòng ngừa tình trạng nhiễm trùng đường tiết niệu.

Năm 1966, diễn ra cuộc thử nghiệm lâm sàng không đối chứng đầu tiên nhằm giúp đánh giá nước ép nam việt quất có tác động tích cực trong việc phòng ngừa nhiễm trùng đường tiết niệu. Từ đó đã có nhiều cuộc thử nghiệm đánh giá mức độ trong các điều kiện khác nhau như thời gian, liều lượng, tình trạng y tế, dạng chế phẩm chiết xuất viên nang/viên nén hoặc nước trái cây.

Đa phần các bằng chứng chỉ ra rằng nước ép hoặc chế phẩm chiết xuất từ nam việt quất có thể có tác dụng một ít nhưng không hiệu quả rõ rệt trong việc trên phòng ngừa tái phát trên 12 tháng và bổ sung điều trị nhiễm trùng đường tiết niệu.

Tuy nhiên, nghiên cứu tổng quan của 24 nghiên cứu từ Cochrane năm 2012 trên đối tượng gồm 4473 người tham gia đã đặt một số nghi ngờ về hiệu quả của việc bổ sung điều trị nhiễm trùng đường tiết niệu UTIs không có ý nghĩa thống kê.

Năm 2017 theo 28 nghiên cứu cho ra phân tích gộp bao gồm các thử nghiệm lâm sàng đã phát hiện ra giảm tỉ lệ tình trạng nhiễm trùng đường tiết niệu đến 33%. Chuẩn hóa các sản phẩm từ quả nam việt quất giúp giải quyết sự khác biệt và làm rõ kết quả. Theo các cuộc nghiên cứu đã cho thấy sự khác nhau về vệ sinh cá nhân của nữ giới và sinh lý đường tiểu giúp làm thay đổi đáp ứng điều trị.

Theo dân gian truyền miệng nước ép nam việt quất tươi có công dụng trong việc giảm sốt và có tác dụng trong việc giảm khối u ở một số loại ung thư nhất định. Tuy nhiên, ngày nay chưa có nghiên cứu khoa học nào xác thực hiệu quả cho những trường hợp này. 

Nam việt quất có chứa thành phần polyphenol có tính chống viêm tự nhiên và tăng sức đề kháng miễn dịch cơ thể nhờ vào sự tương tác các hợp chất có hoạt tính sinh học để làm giảm tình trạng hoạt động của các tế bào kích thích phản ứng viêm.

Các nghiên cứu sơ bộ cho thấy, thành phần polyphenol chứa ở nam việt quất giúp thay đổi hệ vi sinh vật đường ruột ở chuột một cách tốt hơn và có tác dụng giúp bảo vệ dạ dày ngừa tình trạng viêm loét.

Theo nghiên cứu này trong suốt 8 tuần đã tiến hành cho các con chuột ăn các chế độ ăn có tỉ lệ đường và chất béo cao đồng thời cho sử dụng chiết xuất từ chế phẩm nam việt quất. Kết quả cho thấy sau khoảng 8 tuần, chiết xuất từ nam việt quất không chỉ giúp tăng mức nhạy cảm với insulin và làm giảm tỉ lệ glucose mà còn có tác dụng trong việc làm lượng vi sinh vật có lợi trong dạ dày của chuột tăng lên rõ ràng.

Bạn có thể dùng nam việt quất ở dạng quả tươi, nước ép hoặc viên nang.

Liều dùng mỗi ngày khoảng từ 9 đến 15 viên nang tương đương khoảng 400 - 500 mg/viên. Ngoài ra mỗi ngày, bạn có thể thay thế bằng việc uống từ 1 đến 2 ly nước ép nam việt quất.

Chưa tìm thấy thông tin.

Một số lưu ý bạn cần chú ý khi sử dụng nam việt quất:

• Hầu hết nước ép từ quả nam việt quất để bù lại vị chát của nó thường chứa nhiều đường. Do đó đối với người mắc bệnh đái tháo đường thì hạn chế không nên sử dụng quá nhiều nước ép nam việt quất. 

• Trái nam việt quất nếu sử dụng quá nhiều có thể làm tăng lượng axit trong nước tiểu, thúc đẩy việc hình thành sỏi. Vì vậy ở đối tượng những bệnh nhân bị sỏi thận do acid uric nên hạn chế dùng nước ép nam việt quất.

• Lưu ý các chế phẩm từ trái nam việt quất có thể tăng tác dụng của warfarin nếu sử dụng đồng thời.