Tầm xuân

Tên gọi, danh pháp 

Tên Tiếng Việt: Tầm xuân

Tên khác: Dã tường vi; thích hoa; thập tỉ muội

Tên khoa học: Rosa multiflora Thunb

Đặc điểm tự nhiên 

Đây là loại cây mọc thành bụi, hoặc có gai giúp chúng leo lên các cây khác. Cây có thể cao 1 - 5 m. Toàn cây có nhiều gai. Cây này có cành màu nâu sẫm.

Các lá mọc đối, mọc xen kẽ và gồm 5 - 7 lá chét. Các lá chét hình bầu dục, dài 1,5 - 3 cm, rộng 1 - 2 cm. Đỉnh lá tù, gốc tròn. Lá có 8 - 10 gân bên mọc đối. Mép lá có răng. Tay cầm bên dài 1 - 1,5 cm. Các lá mà hoa hồng gắn vào có lông ở mép và dính hoàn toàn vào thân.

Tầm xuân mọc thành chùm ở đầu cành. Hoa 5 cánh, đường kính khoảng 4 - 6 cm. Cánh hoa rộng 1 x 1,5 cm. Những bông hoa rất thơm. Màu hoa chuyển từ hồng nhạt sang hồng đậm và cuối cùng là trắng.

Quả của cây có hình tròn, dài 1,5 - 2 cm. Khi chín có màu đỏ cam. Cây ra hoa từ tháng 2 đến tháng 5 và kết trái từ tháng 9 đến tháng 12. Hoa hồng hông chỉ nở một lần trong năm.

Phân bố, thu hái, chế biến 

Tầm xuân là một loài hoa có nguồn gốc từ Đông Á. Chúng đã được trồng rất nhiều ở Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ. Ở Việt Nam, Tầm xuân mọc hoang hoặc trồng ven hàng rào làm cây cảnh. Hiện nay, người ta còn ghép rễ hoa hồng hông với một số giống hoa hồng leo để làm hoa trang trí.

Tầm xuân được thu hoạch vào mùa hè, mùa hoa duy nhất trong năm. Khi hái quả cuối năm nên phơi trong bóng râm, tránh ánh nắng trực tiếp. Lá và rễ thu hái quanh năm. Rễ nên được lấy từ cây trưởng thành cung cấp nhiều hoạt chất hơn.

Rửa sạch dược liệu đã thu hái cho sạch cát. Có thể dùng tươi hoặc khô để sử dụng sau. Nhớ bảo quản thuốc nơi khô ráo, thoáng mát, sạch sẽ. Tránh nơi ẩm thấp, ánh nắng trực tiếp có thể gây nấm mốc, giảm chất lượng thuốc. Khi thuốc bị hỏng hoặc bị mối mọt, cần kiểm tra thuốc thường xuyên để xử lý kịp thời.

Bộ phận sử dụng

Tất cả các bộ phận thân, rễ, lá, quả, cây con của cây tầm xuân đều được dùng làm thuốc. Mỗi bộ phận đều có tác dụng chữa bệnh khác nhau.

Các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng hoa hồng hông có nhiều hoạt động chống oxy hóa. Ngoài ra còn có tinh dầu, tanin, chất tạo màu, v.v.

Tầm xuân chứa rất nhiều vitamin C và B1. Hàm lượng vitamin C gấp 100 lần táo, 50 lần chanh và 10 lần nho tím. Và còn được bổ sung thêm B2, kali, phốt pho, caroten và các chất khác ...

Rễ tầm xuân chứa sitosterol, axit dihydroxyursolic, axit triterpene, v.v.

Theo y học cổ truyền 

Rễ Tầm xuân: Vị đắng chát, hơi sáp, tính hơi dẹp, có tác dụng thanh nhiệt, trừ phong, thúc đẩy tuần hoàn máu, giải độc.

Nó được sử dụng cho:

• Thuốc sát trùng chữa kiết lỵ.

• Điều trị bệnh thấp khớp, suy nhược cơ, đau lưng và các vấn đề về khả năng vận động.

• Điều trị bệnh tiểu đường hoặc mất khả năng đi tiểu.

• Thư giãn và kéo căng gân cốt.

• Trị các vết lở ngứa.

• Chữa trẻ em bị kiết lỵ mãn tính.

Hoa Tầm xuân chữa: 

• Cảm lạnh, cảm cúm, giải nhiệt mùa hè.

• Trị bệnh sốt rét.

• Khối u tuyến giáp.

• Chảy máu cam, nôn ra máu.

• Bệnh tiểu đường và loét miệng.

Lá tầm xuân: Có tác dụng sinh học, tăng tốc độ chữa lành vết thương, chữa lành:

• Vết loét không mưng mủ.

• Chất độc sưng tấy.

Quả Tầm xuân: Vị chua ấm, lợi tiểu, thanh nhiệt và thúc đẩy tuần hoàn máu, giải độc. chữa khỏi:

• Đau bụng khi hành kinh.

• Phù do viêm thận.

• Táo bón.

Theo y học hiện đại 

Các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng lá tầm xuân có thể tạo ra cơ bắp giúp vết thương nhanh lành hơn.

Sử dụng chiết xuất từ ​​rễ tầm xuân có khả năng cải thiện sức khỏe tim mạch vì nó có khả năng ngăn ngừa đông máu, loại bỏ cholesterol xấu, chất béo trung tính, lipoprotein ra khỏi huyết thanh và còn giúp bảo vệ cơ tim.

Nước ép hoặc xi-rô của hoa hồng hông có thể ngăn ngừa sự thiếu hụt vitamin, ngăn ngừa bệnh phù nề.

Có thể dùng lá, hoa, quả, hay toàn cây.

Chữa cảm nắng mùa hè

Hoa tầm xuân 5g, Sinh thạch cao 30g, Thiên hoa phấn 10g, Mạch môn 15g. Tất cả đem sắc uống.

Trị mụn nhọt bằng lá tầm xuân

Lấy lá và cành Tầm xuân, rửa sạch, giã nhuyễn với chút muối rồi đắp lên vùng da bị mụn.

Quả Tầm xuân trị táo bón

10 gam Quả Tầm xuân, 3 gam đại hoàng. Uống nước sắc sẽ giúp đi tiêu dễ dàng hơn.

Trị thấp khớp, teo cơ, đau lưng mỏi gối, đi lại khó khăn bằng Rễ Tầm xuân

Rễ tầm xuân,  rễ Thanh táo, cây Vú bò, Ngưu tất, Dây chìu,Hà thủ ô, Cẩu tích. 20g mỗi vị đem sắc uống.

Cũng như bất kỳ loại thuốc nào, người bệnh không nên tự ý sử dụng khi chưa hỏi ý kiến ​​bác sĩ.