HgB trong xét nghiệm máu là gì? Cách đọc kết quả và kiểm soát chỉ số

Hemoglobin (HgB) đóng vai trò cốt lõi trong hoạt động của hệ tuần hoàn, quyết định khả năng cung cấp oxy cho toàn bộ tế bào. Vì thế, chỉ số HgB luôn là một phần không thể thiếu trong xét nghiệm máu tổng quát. Hiểu đúng về giá trị này giúp người bệnh nhận diện sớm tình trạng thiếu máu, mất máu hay các rối loạn liên quan đến tủy xương và dinh dưỡng. Vậy HgB trong xét nghiệm máu là gì?

Chỉ số HgB trong xét nghiệm máu là gì?

HGB trong xét nghiệm máu là viết tắt của hemoglobin (huyết sắc tố), một protein trong hồng cầu có chức năng vận chuyển oxy từ phổi đến tế bào và CO₂ từ mô về phổi. Chỉ số HGB giúp đánh giá tình trạng thiếu máu, mất nước và một số bệnh lý liên quan.

Chỉ số HgB thường được bác sĩ chỉ định kiểm tra trong xét nghiệm máu tổng quát hoặc khi nghi ngờ bệnh nhân bị thiếu máu, mất máu hay gặp các vấn đề liên quan đến tạo máu. Giá trị này phản ánh tình trạng hồng cầu, dinh dưỡng, chức năng tủy xương và thậm chí gợi ý sự hiện diện của nhiều bệnh mạn tính khác.

Ý nghĩa kết quả xét nghiệm HgB

Kết quả xét nghiệm HgB giúp xác định liệu cơ thể có đủ hemoglobin để đảm bảo quá trình vận chuyển oxy diễn ra hiệu quả hay không. Dựa trên mức hemoglobin đo được, bác sĩ có thể đánh giá tình trạng sức khỏe, cụ thể như sau:

Chỉ số HgB bao nhiêu là bình thường?

Mức hemoglobin thay đổi tùy theo giới tính và độ tuổi:

• Nam giới trưởng thành: 13,5 - 17,5 g/dL
• Nữ giới trưởng thành: 12,0 - 15,5 g/dL
• Trẻ em: 11,0 - 16,0 g/dL (tùy độ tuổi)
• Phụ nữ mang thai: 11,0 - 12,0 g/dL.

Nếu kết quả nằm trong khoảng tham chiếu này, cơ thể thường có đủ khả năng vận chuyển oxy. Tuy nhiên, từng phòng xét nghiệm có thể đưa ra mức chuẩn hơi khác nhau, nên bác sĩ vẫn là người đánh giá chính xác nhất dựa trên tình trạng lâm sàng.

Khi chỉ số HgB tăng cao

Hemoglobin tăng cao xảy ra khi lượng hồng cầu vượt mức bình thường hoặc khi máu bị cô đặc. Một số nguyên nhân phổ biến gồm:

• Sống ở vùng núi cao, không khí loãng khiến cơ thể tăng sản xuất hồng cầu.
• Mất nước nhiều, làm chỉ số HgB tăng giả do máu đặc.
• Rối loạn tủy xương hoặc bệnh lý tăng sinh dòng hồng cầu.
• Sử dụng steroid hoặc thuốc kích thích tạo máu.

HgB cao kéo dài có thể làm máu đặc, tăng nguy cơ huyết khối, đột quỵ và biến chứng tim mạch. Vì vậy, cần được kiểm tra và xử lý kịp thời.

Khi chỉ số HgB thấp

Hemoglobin thấp thường biểu hiện của thiếu máu, đặc biệt gặp ở phụ nữ, người cao tuổi hoặc người có bệnh nền. Nguyên nhân thường gặp:

• Thiếu sắt, vitamin B12 hoặc folate.
• Mất máu do chấn thương, phẫu thuật, rong kinh, xuất huyết tiêu hóa.
• Bệnh mạn tính như suy thận, viêm nhiễm kéo dài.
• Rối loạn tủy xương hoặc giảm sản xuất hồng cầu.

Thiếu máu khiến cơ thể mệt mỏi, hoa mắt, khó thở, tim đập nhanh, giảm tập trung. Để điều trị hiệu quả, cần xác định đúng nguyên nhân gây giảm hemoglobin.

Yếu tố ảnh hưởng đến kết quả Hemoglobin trong máu

Nhiều yếu tố có thể làm thay đổi kết quả hemoglobin:

• Dinh dưỡng: Thiếu sắt, protein, vitamin B12 hoặc folate.
• Mất nước: Làm chỉ số HgB tăng giả.
• Mang thai: Thể tích máu tăng làm HgB giảm sinh lý.
• Tuổi tác: Khả năng hấp thu giảm, dễ thiếu máu.
• Hoạt động thể chất và môi trường: Vận động mạnh hoặc sống trên cao làm tăng HgB.
• Bệnh nền: Các bệnh về máu, thận, gan, tim mạch đều ảnh hưởng trực tiếp đến hemoglobin.

Vì sao phụ nữ thường có HgB thấp hơn nam giới?

Có nhiều lý do giải thích tại sao phụ nữ trưởng thành thường có chỉ số hemoglobin thấp hơn nam giới:

• Kinh nguyệt: Chu kỳ kinh nguyệt gây mất máu hàng tháng, làm giảm lượng sắt và hemoglobin.
• Thai kỳ và cho con bú: Thai kỳ, cho con bú hoặc thiếu dinh dưỡng có thể làm giảm hemoglobin.
• Hormone: Estrogen làm giảm kích thích sản xuất hồng cầu so với testosterone ở nam giới.

Do đó, phụ nữ cần đặc biệt chú ý chế độ dinh dưỡng giàu sắt và vitamin để duy trì hemoglobin trong mức bình thường.

Cách để kiểm soát chỉ số Hemoglobin ở mức ổn định

Ăn uống đầy đủ dưỡng chất:

• Bổ sung thực phẩm giàu sắt: Thịt đỏ, gan, hải sản, trứng, các loại đậu, rau xanh đậm.
• Kết hợp vitamin C để tăng hấp thu sắt (cam, chanh, bưởi).
• Cung cấp thêm vitamin B12 và folate nếu chế độ ăn thiếu hụt.

Uống đủ nước: Giúp máu lưu thông tốt, hạn chế tình trạng HgB cao giả do cô đặc máu.

Không tự ý dùng thuốc bổ: Bổ sung sắt hoặc vitamin phải có chỉ định, vì dùng sai có thể gây hại cho gan và rối loạn chuyển hóa.

Khám sức khỏe định kỳ: Xét nghiệm máu thường xuyên giúp phát hiện sớm thiếu máu, đa hồng cầu hoặc các bệnh ảnh hưởng đến hemoglobin.

Kiểm soát bệnh nền: Điều trị tốt các bệnh mạn tính như thận, tim mạch, viêm nhiễm… để tránh tác động lên quá trình tạo máu.

Đi khám khi có dấu hiệu bất thường: Mệt mỏi kéo dài, chóng mặt, khó thở, tim đập nhanh là những tín hiệu cảnh báo cần được kiểm tra để xác định nguyên nhân.

Chỉ số HgB phản ánh trực tiếp tình trạng tạo máu và sức khỏe tổng thể. Việc duy trì hemoglobin ổn định đòi hỏi chế độ dinh dưỡng khoa học, duy trì thói quen sống lành mạnh và khám sức khỏe định kỳ. Bất kỳ thay đổi bất thường nào cũng cần được bác sĩ đánh giá kịp thời để phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm.