Điểm mặt những “bước nhảy vọt” của công nghệ gen trong y học!

Đến nay, con người đã ứng dụng những thành tựu của công nghệ gen vào nông nghiệp để gia tăng năng suất và cải tiến chất lượng thực phẩm. Nhưng ít ai biết rằng, những căn bệnh nguy hiểm cũng có thể được phòng ngừa và điều trị bằng công nghệ gen. Bạn đã biết đến những ứng dụng của phương pháp này chưa? 

Công nghệ gen là gì? 

Với nhiều người, cụm từ “công nghệ gen” vẫn là một điều vô cùng xa lạ. Công nghệ gen hay còn được biết đến với cái tên khác là kỹ thuật di truyền, kỹ thuật chỉnh sửa gen hoặc thao tác di truyền. 

Nhờ vào công nghệ sinh học, biện pháp này có thể thay đổi được cấu trúc gen di truyền của tế bào, chuyển gen để cải tiến khả năng chống lại bệnh tật hoặc tạo ra các sinh vật có nguồn gen tốt hơn. Những sinh vật sau khi được thay đổi một hoặc một vài nhiễm sắc thể trong gen được coi là sinh vật biến đổi gen và được nuôi dưỡng để nghiên cứu và phục vụ cho nhiều mục đích khác nhau. 

Trong y học, công nghệ gen có đóng vai trò trong cả 3 quy trình: Chẩn đoán, điều trị và dự phòng. Nhiều vacxin và thuốc điều trị bệnh đã được ra đời từ kỹ thuật này, góp phần giảm tỷ lệ các bệnh di truyền, lây nhiễm và ung thư. Đặc biệt là trong giai đoạn cả nước ta đang “gồng mình” chống dịch Covid-19, có đến 3 sản phẩm của công nghệ gen được ứng dụng thành công. 

Công nghệ gen đã và đang phát triển với tốc độ chóng mặt 

Ứng dụng công nghệ gen trong chẩn đoán 

Xét nghiệm PCR và RT - PCR là 2 xét nghiệm chẩn đoán phổ biến nhất hiện nay. Kỹ thuật gen di truyền cho phép bác sĩ tìm hiểu về những tác nhân gây bệnh ở mức độ phân tử, chỉ bằng mẫu ADN rất nhỏ như: Tóc, móng tay, giọt máu, tế bào,... 

Với những căn bệnh nguy hiểm, có tốc độ phát triển nhanh và lây nhiễm rộng rãi, xét nghiệm này còn có thể nhân ra nhiều bản. Từ đó, đóng góp không nhỏ vào việc rút ngắn thời gian hội chẩn, khảo sát và nghiên cứu cải tiến phương pháp chữa bệnh. 

Ứng dụng công nghệ gen trong chữa bệnh 

Một số ứng dụng tuyệt vời của công nghệ gen trong chữa bệnh có thể kể đến như: 

Liệu pháp gen di truyền 

Trong cơ thể con người có chứa khoảng gần 21.000 gen, nhưng chỉ cố 1 số gen cố định và lên đến 3.000 gen tiềm tàng sự rối loạn. Đây là nguyên nhân trực tiếp gây ra bệnh và có thể di truyền đến nhiều đời sau, khiến cho sức khỏe của con người bị suy giảm nghiêm trọng. 

Để giải quyết vấn đề này, các nhà khoa học đã tìm ra liệu pháp gen di truyền. Mục tiêu của kỹ thuật này là đưa vào cơ thể một gen bình thường để thay thế cho bộ gen lỗi hoặc chỉnh sửa lại các gen gây bệnh. 

Ngày nay, FDA đã công nhận kết quả tích cực của liệu pháp gen di truyền trong điều trị ung thư máu, bệnh bạch cầu, ung thư hạch không Hodgkin, thậm chí là bệnh mù tiến triển. Đây đều là những căn bệnh nguy hiểm, có nhiều biến chứng nên liệu pháp này chính là tia hy vọng giúp nâng cao nghị lực chống lại bệnh tật cho hàng ngàn bệnh nhân. 

Hơn nữa, đến năm 2018, Hàn Quốc và Mỹ đã được cấp phép để cấy gen lành vào phôi người, phục vụ cho việc tìm kiếm phương pháp sửa chữa nhiều căn bệnh đột biến gen khác nhau. 

Liệu pháp gen di truyền giúp chỉnh sửa bộ gen lỗi của con người 

Thuốc, vật liệu y tế từ công nghệ gen 

Insulin, hormone tăng trưởng, follistim để điều trị vô sinh, albumin người, kháng thể đơn dòng, thuốc chống loạn nhịp, thuốc chống xuất huyết, chống đông và khá nhiều loại thuốc khác,... Đặc biệt, insulin dành cho người đái tháo đường đã được cải thiện trở nên nhanh hơn, phát huy tác dụng hiệu quả hơn, có thể kết hợp với nhiều loại thuốc khác nhau nên đáp ứng rất tốt cho quá trình điều trị và kiểm soát triệu chứng bệnh. Một số loại thuốc kháng được phát minh ra từ công nghệ gen có thể kể đến như: Thuốc chữa trị viêm khớp và ung thư,... 

Một loại vật tư y tế khác có tên chỉ phẫu thuật biến đổi gen từ sữa dê cũng bắt nguồn từ ứng dụng của kỹ thuật này. Sản phẩm này đã đánh dấu bước tiến lớn trong y học khi áp dụng cả 2 ngành mũi nhọn là gen tuyệt vời và phỏng sinh học. 

Vaccine từ công nghệ gen

Ngày càng có nhiều loại vaccine được sản xuất hàng loạt nhờ vào công nghệ gen. Trong đó, vaccine được sử dụng rộng rãi nhất là vaccine HPV, có tác dụng ngăn chặn sự lây nhiễm của virus gây ung thư cổ tử cung, âm đạo, âm hộ và hậu môn. 

Ngoài ra, còn có thêm vaccine Covid - 19, vaccine AIDS, vaccine Zika cũng đang được thử nghiệm ở một số khu vực trên thế giới. Trong tương lai, các nhà khoa học hứa hẹn sẽ cho ra đời vaccine sốt rét và vaccine viêm gan B.

Vaccine Covid - 19 là một trong những thành quả đáng kinh ngạc của công nghệ gen 

Trên đây là toàn bộ những kiến thức thú vị về công nghệ gen và ứng dụng của nó trong y học. Hy vọng rằng qua bài viết này, bạn sẽ trân trọng những đóng góp to lớn của các chuyên gia đối với công cuộc bảo vệ sức khỏe con người.

Thu Trang 

Nguồn tham khảo: Báo Sức khỏe và Đời sống