Hướng dẫn Quốc gia về các dịch vụ chăm sóc và điều trị trẻ sơ sinh 2025 có gì mới?

Tử vong sơ sinh còn cao, khoảng cách vùng miền vẫn đáng lo ngại

Theo số liệu từ ngành y tế, dù đã đạt được nhiều tiến bộ, các chỉ số sức khỏe bà mẹ và trẻ em tại Việt Nam vẫn tồn tại sự chênh lệch rõ rệt giữa các vùng miền.

• Tại khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa và vùng đồng bào dân tộc thiểu số, tỷ lệ suy dinh dưỡng và tử vong trẻ em cao gấp 2 - 3 lần so với khu vực đô thị và đồng bằng.
• Đáng chú ý, tỷ lệ tử vong người mẹ ở phụ nữ dân tộc thiểu số được ghi nhận cao hơn khoảng 7 lần so với nhóm người Kinh.

So sánh trong khu vực, tỷ lệ tử vong trẻ em dưới 5 tuổi của Việt Nam hiện vẫn gần gấp đôi so với Thái Lan - quốc gia có mức thu nhập bình quân đầu người tương đương. Khoảng cách này càng lớn hơn khi đặt cạnh các nước phát triển như Nhật Bản hay Phần Lan.

Thực trạng trên cho thấy nhu cầu cấp thiết phải chuẩn hóa và nâng cao chất lượng chăm sóc sơ sinh ngay từ tuyến cơ sở, nơi tiếp nhận phần lớn các ca sinh nở.

Hướng dẫn mới chuyển mạnh sang chăm sóc sơ sinh liên tục, tích hợp

Trong bối cảnh đó, Hướng dẫn Quốc gia về các dịch vụ chăm sóc và điều trị sơ sinh năm 2025 được Bộ Y tế ban hành được xem là bước đi quan trọng. Hướng dẫn mới chuyển trọng tâm từ các can thiệp rời rạc sang mô hình chăm sóc sơ sinh liên tục, tích hợp, lấy gia đình làm trung tâm và dựa trên y học chứng cứ.

Tài liệu có quy mô lớn, gồm 8 chương với 68 chủ đề, bao phủ toàn bộ chuỗi chăm sóc sơ sinh từ phòng sinh, hồi sức, điều trị đến theo dõi sau xuất viện. Nội dung được xây dựng dựa trên khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và các hiệp hội y khoa uy tín, đồng thời điều chỉnh phù hợp với điều kiện thực tiễn tại Việt Nam.

Đại diện Cục Bà mẹ và Trẻ em cho biết, việc triển khai thống nhất hướng dẫn mới tại tất cả các tuyến y tế được kỳ vọng sẽ góp phần thu hẹp khoảng cách tử vong sơ sinh giữa các vùng miền, đồng thời nâng cao chất lượng chăm sóc trẻ ngay từ những giờ đầu đời.

Nhiều điểm mới nổi bật trong chăm sóc và hồi sức sơ sinh

Một trong những điểm thay đổi đáng chú ý là việc lồng ghép chăm sóc sơ sinh thiết yếu sớm (EENC) với hồi sức sơ sinh, thay vì tách rời như trước. Ngay từ phút đầu sau sinh, trẻ được lau khô, giữ ấm, da kề da với mẹ, kẹp cắt rốn muộn và hỗ trợ hô hấp sớm khi cần thiết.

Hướng dẫn mới nhấn mạnh vai trò của chăm sóc Kangaroo (da kề da) như một can thiệp cốt lõi, có thể triển khai ngay tại phòng sinh, kể cả với trẻ sinh non hoặc trẻ đang cần hỗ trợ hô hấp bằng CPAP. Phương pháp này được đánh giá giúp ổn định thân nhiệt, hô hấp và giảm nguy cơ biến chứng ở trẻ non tháng.

Bên cạnh đó, Hướng dẫn 2025 ưu tiên hỗ trợ CPAP sớm và khuyến cáo sử dụng surfactant theo kỹ thuật ít xâm lấn (LISA), nhằm hạn chế thở máy xâm nhập và giảm tổn thương phổi lâu dài. Dinh dưỡng sữa mẹ sớm trong 24 giờ đầu sau sinh cũng được nhấn mạnh, cùng với việc chuẩn hóa tiếp cận chẩn đoán và sử dụng kháng sinh để hạn chế lạm dụng.

Chuẩn hóa trang thiết bị, thuốc và tăng vai trò y tế tuyến dưới

Lần đầu tiên, Hướng dẫn Quốc gia xây dựng danh mục thuốc và trang thiết bị thiết yếu theo từng cấp khám chữa bệnh. Cách tiếp cận này nhằm giúp các cơ sở y tế sử dụng nguồn lực hợp lý hơn, giảm tình trạng chuyển tuyến không cần thiết, đặc biệt với trẻ sơ sinh nguy cơ cao.

Hướng dẫn cũng chuẩn hóa 17 quy trình kỹ thuật quan trọng trong chăm sóc và điều trị sơ sinh, kèm theo bảng kiểm thực hành, giúp nhân viên y tế dễ triển khai và giám sát chất lượng. Song song với đó, Bộ Y tế đã ban hành kế hoạch phân công lại công tác chỉ đạo tuyến sản - nhi giai đoạn 2025 - 2026, ưu tiên tăng cường hỗ trợ cho các tỉnh miền núi phía Bắc, Tây Nguyên và khu vực khó khăn miền Trung.

Với nhiều cập nhật mang tính hệ thống và dựa trên bằng chứng, Hướng dẫn Quốc gia về các dịch vụ chăm sóc và điều trị trẻ sơ sinh năm 2025 được kỳ vọng tạo ra bước chuyển rõ rệt trong việc giảm tử vong và di chứng sơ sinh tại Việt Nam. Việc triển khai đồng bộ, đặc biệt tại tuyến cơ sở và vùng khó khăn, sẽ đóng vai trò then chốt trong bảo vệ sức khỏe trẻ em ngay từ những ngày đầu đời, góp phần cải thiện bền vững sức khỏe cộng đồng.