Huyết khối tĩnh mạch cửa: Bệnh lý gan mật thường gặp

Tĩnh mạch cửa là một trong những tĩnh mạch quan trọng nhất của cơ thể, nhằm đưa máu về gan. Vì một số nguyên nhân liên quan đến bệnh lý huyết khối tĩnh mạch cửa có thể gây tắc nghẽn một hay nhiều nhánh của tĩnh mạch này. Trong bài viết này, hãy cùng tìm hiểu rõ hơn về những nguyên nhân và cách điều trị huyết khối tĩnh mạch cửa nhé! 

Huyết khối tĩnh mạch cửa là gì? 

Tĩnh mạch cửa là tĩnh mạch nhận máu từ các cơ quan của cơ thể (bao gồm tụy, dạ dày, ruột non, lá lách,...) và đưa về gan. Huyết khối tĩnh mạch cửa là tình trạng cục máu đông gây ra thuyên tắc một hay nhiều nhánh tĩnh mạch này. 

Tùy vào từng diễn tiến khác nhau mà có thể phân loại thành bệnh lý cấp hay mạn tính. 

Nguyên nhân gây huyết khối tĩnh mạch cửa 

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến huyết khối tĩnh mạch cửa. Trong đó, thuyên tắc tĩnh mạch cửa trong ung thư tế bào biểu mô và xơ gan là hai tình trạng chiếm tỷ lệ cao nhất. Bởi tĩnh mạch cửa được xem là “cửa ngõ” để các mạch máu khác đổ về gan, vì thế tế bào ung thư gan hay xơ gan có thể lan sang và “xâm chiếm” tĩnh mạch này, gây ra huyết khối tĩnh mạch cửa. 

Ngoài các bệnh lý tại gan, huyết khối tĩnh mạch cửa cũng được xem là hậu quả của nhiều bệnh lý như: 

• Rối loạn yếu tố đông máu. 
• Bệnh lý ở tụy - mật như viêm túi mật, viêm mật, viêm tụy,...
• Các bệnh lý ở đại tràng chẳng hạn như viêm đại tràng ruột hoại tử. 

Xơ gan và ung thư tế bào biểu mô gan là hai nguyên nhân chính gây huyết khối tĩnh mạch cửa

Ai dễ mắc huyết khối tĩnh mạch cửa? 

Các trường hợp dưới đây được xem là đối tượng nguy cơ cao bị huyết khối tĩnh mạch cửa: 

• Người mắc các bệnh lý về gan như viêm gan A, B,C.
• Di truyền từ người thân trong gia đình bị huyết khối tĩnh mạch cửa. 
• Người bị thuyên tắc tĩnh mạch. 
• Người mắc các bệnh liên quan đến nguyên nhân trực tiếp gây huyết khối tĩnh mạch cửa như ung thư gan, xơ gan,...
• Người nghiện, rượu bia. 
• Người dùng thuốc không theo chỉ dẫn của bác sĩ dẫn đến nhiễm độc gan. 

Dấu hiệu và triệu chứng của huyết khối tĩnh mạch cửa 

Tùy thuộc vào diễn tiến bệnh cấp hay mạn tính mà người bệnh có những biểu hiện khác nhau, cụ thể như sau: 

Triệu chứng cấp tính: Buồn nôn, nôn, đau bụng, chán ăn, tiêu chảy,...Ở giai đoạn cấp tính, những triệu chứng của huyết khối tĩnh mạch cửa thường không rõ ràng và dễ gây nhầm lẫn với những bệnh lý khác. 

Triệu chứng mãn tính bao gồm các biểu hiện của việc tăng áp lực tĩnh mạch cửa như lách to, cổ trướng và tuần hoàn bàng hệ, xuất huyết tiêu hóa cũng có thể xảy ra do giãn vỡ tĩnh mạch thực quản. 

Điều trị huyết khối tĩnh mạch cửa như thế nào? 

Hiện nay, huyết khối tĩnh mạch cửa được điều trị theo các phương pháp như sau: 

Phẫu thuật loại bỏ huyết khối 

Phẫu thuật loại bỏ cục máu đông được chỉ định trong trường hợp huyết khối tĩnh mạch cửa cấp tính và khu trú ở thân chính, hoặc nhánh chia đầu tiên ở gan vào nhánh phải hay nhánh trái. Những trường hợp này, cục máu đông cần loại bỏ để tránh nguy cơ gây xơ hóa tĩnh mạch. 

Tuy nhiên, phẫu thuật loại bỏ huyết khối được chống chỉ định trong các trường hợp: 

• Huyết khối tĩnh mạch cửa mạn tính. 
• Cục máu đông đã lan rộng ra ngoài ra, đến tĩnh mạch màng treo trên, tĩnh mạch lách,...
• Ung thư giai đoạn cuối di căn đến phúc mạc hoặc xa hơn. 
• Người có bệnh lý nền nặng như bệnh tim mạch, bệnh hô hấp,...

Tùy vào tình trạng cụ thể của bệnh nhân mà bác sĩ có những chỉ định điều trị huyết khối tĩnh mạch cửa khác nhau

Phẫu thuật cắt đoạn tĩnh mạch cửa và nối tĩnh mạch nhân tạo

Trong một số trường hợp u tụy hay u đường mật xâm lấn tĩnh mạch cửa, bệnh nhân có thể cần được phẫu thuật cắt - nối tĩnh mạch cửa.  

Trong thủ thuật này, bác sĩ cần chỉ định kẹp hai đầu trên, dưới của đoạn mạch để cắt bỏ đoạn tĩnh mạch cửa bị khối u xâm lấn gây tắc nghẽn. Sau đó, một đoạn mạch nhân tạo với chiều dài và đường kính tương ứng sẽ được nối vào để thay thế đoạn mạch cũ. 

Chống chỉ định thủ thuật này trong các trường hợp: 

• Khối u di căn xa, di căn phúc mạc. 
• Bệnh nhân mắc các bệnh lý nội khoa nặng về tim mạch hay hô hấp,... 

Xạ trị chiếu chọn lọc (hay tắc mạch xạ trị) 

Tắc mạch xạ trị được xem là một phương pháp mở ra cơ hội mới cho bệnh nhân ung thư gan di căn tĩnh mạch cửa. Bởi cho đến hiện nay, các chuyên gia vẫn thống nhất chống chỉ định phẫu thuật trong các trường hợp này và tắc mạch xạ trị là một phương pháp phù hợp để điều trị, nếu không tỷ lệ sống của bệnh nhân là rất thấp. 

Trong phương pháp này, thông qua động mạch đồng vị phóng xạ được đưa trực tiếp vào khối u nhằm tạo liều chiếu xạ tập trung tại chỗ, hạn chế tối đa nguy cơ gây tổn thương các nhu mô gan lành lân cận. Vì thế, kỹ thuật này được đánh giá là có lợi thế hơn so với các phương pháp hóa tắc mạch qua đường động mạch cũ. 

Tuy nhiên, kỹ thuật này cần có sự phối hợp của nhiều chuyên gia, bác sĩ ở các lĩnh vực khác nhau, đòi hỏi thiết bị máy móc hiện đại nên chi phí điều trị là rất lớn.

Cách phòng tránh bệnh 

Mặc dù không thể phòng ngừa hoàn toàn nguy cơ huyết khối tĩnh mạch cửa nhưng với những lưu ý sau đây, có thể giúp bạn ngăn ngừa nguy cơ mắc phải bệnh lý gan mật này: 

• Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, hạn chế sử dụng các chất kích thích bao gồm thuốc lá. 
• Xây dựng cho bản thân chế độ tập luyện thể dục thể thao phù hợp. 
• Quản lý căng thẳng hiệu quả, giữ cho tinh thần luôn thư giãn, thoải mái. 
• Thường xuyên thăm khám và theo dõi sức khỏe, nhất là ở những người mắc các bệnh liên quan đến huyết khối tĩnh mạch cửa như viêm tụy, u mật, rối loạn đông máu,...

Trên đây là toàn bộ những thông tin cần biết về huyết khối tĩnh mạch cửa. Hy vọng đây sẽ là những thông tin hữu ích giúp bạn hiểu rõ hơn về bệnh lý này nhé!

Quỳnh Vi 

Nguồn tham khảo: Tổng hợp