Giãn tĩnh mạch thực quản là gì? Nguyên nhân gây bệnh và phương pháp điều trị

Giãn tĩnh mạch thực quản là gì?

Giãn tĩnh mạch thực quản là hiện tượng các tĩnh mạch phình to bất thường trong ống nối cổ họng và dạ dày (thực quản). Tình trạng này xảy ra thường xuyên nhất ở những người mắc các bệnh nghiêm trọng về gan.

Giãn tĩnh mạch thực quản xảy ra khi dòng máu bình thường đến gan bị tắc nghẽn bởi cục máu đông hoặc mô sẹo trong gan. Để đi quanh chỗ tắc nghẽn, máu chảy vào các mạch máu nhỏ hơn. Các mạch máu này bình thường không thể chứa một lượng máu lớn, dẫn đến rò rỉ máu hoặc thậm chí bị vỡ, gây xuất huyết nguy hiểm đến tính mạng.

Tăng áp lực tĩnh mạch cửa là hệ quả từ một số bệnh lý, chủ yếu là xơ gan. Nếu áp lực tĩnh mạch cửa duy trì cao hơn áp lực tĩnh mạch chủ trên trong 1 khoảng thời gian nhất định, tuần hoàn bàng hệ sẽ xuất hiện. Tuần hoàn bàng hệ nguy hiểm nhất xảy ra ở thực quản đoạn xa và phình vị, gây tĩnh mạch dưới niêm mạc nổi rõ và chứa đầy máu được gọi là búi giãn tĩnh mạch.

Những búi giãn này phần nào làm giảm bớt áp lực tĩnh mạch cửa, nhưng có thể vỡ bất kí lúc nào gây xuất huyết tiêu hoá nghiêm trọng. Yếu tố kích hoạt cho việc vỡ các búi giãn này hiện vẫn chưa rõ, nhưng hầu như không bao giờ xảy ra chảy máu trừ khi áp lực tĩnh mạch cửa/chủ > 12 mmHg. Tình trạng rối loạn đông máu trong bệnh lý gan cũng có thể gây xuất huyết dễ dàng hơn.

Những dấu hiệu và triệu chứng của giãn tĩnh mạch thực quản

Giãn tĩnh mạch thực quản thường không gây ra các dấu hiệu và triệu chứng trừ khi xuất huyết, bao gồm:

• Nôn ra nhiều máu;
• Phân đen, đen hoặc phân có máu;
• Cảm giác lâng lâng;
• Mất ý thức trong trường hợp nghiêm trọng.

Bác sĩ có thể nghi ngờ giãn tĩnh mạch thực quản nếu bệnh nhân có dấu hiệu của bệnh gan, như:

• Vàng da, vàng mắt;
• Dễ chảy máu hoặc bầm tím;
• Tích tụ chất lỏng trong bụng (cổ trướng).

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh giãn tĩnh mạch thực quản

Biến chứng nghiêm trọng nhất của giãn tĩnh mạch thực quản là xuất huyết. Khi đã từng bị đợt xuất huyết, nguy cơ tái phát sẽ tăng lên rất nhiều. Nếu mất quá nhiều máu, bệnh nhân có thể bị sốc, dẫn đến tử vong.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Nguyên nhân dẫn đến giãn tĩnh mạch thực quản

Giãn tĩnh mạch thực quản đôi khi do dòng máu đến gan bị tắc nghẽn, thường là do mô sẹo ở gan trong bệnh gan gây ra. Lưu lượng máu bắt đầu chảy ngược, làm tăng áp lực trong tĩnh mạch lớn (tĩnh mạch cửa) mang máu đến gan.

Sự gia tăng áp lực này (tăng áp lực tĩnh mạch cửa) buộc máu phải đi qua các con đường khác qua là tĩnh mạch nhỏ hơn, như tĩnh mạch ở phần thấp nhất của thực quản. Những tĩnh mạch có thành mỏng này căng phồng do lượng máu dồn về tăng lên, có thể dẫn đến bị vỡ và chảy máu.

Nguyên nhân của giãn tĩnh mạch thực quản bao gồm:

• Sẹo gan nặng (xơ gan): Một số bệnh gan - bao gồm viêm gan do virus, bệnh gan do rượu, gan nhiễm mỡ và rối loạn ống mật được gọi là xơ gan mật nguyên phát - có thể dẫn đến xơ gan.
• Cục máu đông (huyết khối): Cục máu đông trong tĩnh mạch cửa hoặc trong tĩnh mạch cấp vào tĩnh mạch cửa (tĩnh mạch lách) có thể gây ra giãn tĩnh mạch thực quản.
• Nhiễm ký sinh trùng: Sán máng là một bệnh nhiễm ký sinh trùng được tìm thấy ở các vùng của Châu Phi, Nam Mỹ, Caribe, Trung Đông và Đông Á. Ký sinh trùng có thể làm hỏng gan, cũng như phổi, ruột, bàng quang và các cơ quan khác.