Sức khỏe bị ảnh hưởng bởi những yếu tố nào?

Sức khỏe chịu tác động tổng hợp của các yếu tố thiên nhiên (vật lý, hóa học…), sinh học và kinh tế, xã hội… Bài viết này sẽ giúp bạn tìm hiểu cụ thể những yếu tố có ảnh hưởng đến sức khỏe con người chúng ta nhé!

Vai trò của Nhà nước trong chăm sóc sức khỏe người dân

Theo chủ nghĩa Mác - Lê-nin, con người là một thực thể sinh học xã hội, là sản phẩm của sự tiến hóa lâu dài từ giới tự nhiên và giới sinh vật, chịu sự chi phối của môi trường tự nhiên và xã hội cùng các quy luật biến đổi của chúng.

Một trong những quyền cơ bản của con người là quyền được chăm sóc sức khỏe.

Mặc dù trong xã hội ngày này có nhiều quan niệm về sức khỏe khác nhau nhưng chúng đều xoay quanh khái niệm của WHO: Sức khỏe là một trạng thái thoải mái về thể chất, tinh thần và xã hội, chứ không chỉ là không có bệnh hay thương tật, gồm:

• Sức khỏe thể chất được thể hiện một cách tổng quát, đó là sự sảng khoái và thoải mái về thể chất; 
• Sức khỏe tinh thần là sự thỏa mãn về mặt giao tiếp xã hội, tình cảm và tinh thần; 
• Sức khỏe xã hội - sự hòa nhập của cá nhân với cộng đồng.

Ngày nay, một trong những quyền cơ bản của con người là quyền được chăm sóc sức khỏe, nghĩa là mỗi người dân đều có quyền được hưởng các dịch vụ y tế.

Nhà nước có trách nhiệm trong việc chăm sóc sức khỏe cộng đồng, cung cấp cho nhân dân những dịch vụ y tế tốt nhất bởi sức khỏe là tài sản quý giá của mỗi cá nhân, mỗi gia đình cũng như toàn xã hội. 

Cần xác định rõ, chi phí cho các công việc bảo vệ, chăm sóc sức khỏe cộng đồng không phải là khoản chi tiêu công cộng có tính chất phúc lợi, cứu trợ, giúp đỡ mà là đầu tư cho phát triển xã hội bởi các lý do sau đây: 

• Người dân có sức khỏe là yếu tố thúc đẩy tăng năng suất lao động, nâng cao sức khỏe cộng đồng sẽ giảm chi phí vì bệnh tật; 
• Đầu tư cho y tế, cho chăm sóc sức khỏe cộng đồng là biện pháp tích cực để xóa đói, giảm nghèo… 
• Dịch vụ chăm sóc sức khỏe, y tế bao gồm hàng hóa công cộng đặc trưng như: phòng, chống dịch bệnh; kiểm soát các bệnh truyền nhiễm; sức khỏe bà mẹ trẻ em; sức khỏe nghề nghiệp… cần được nhà nước cung cấp miễn phí cho mọi thành viên trong xã hội.

Không giống như các loại hàng hóa, dịch vụ thông thường chỉ nhắm đến một vài nhóm tiêu dùng, tính chất đặc thù của chăm sóc sức khỏe, y tế khác là hướng đến toàn bộ xã hội: Chăm sóc sức khỏe ban đầu, y tế dự phòng… 

Chính vì vậy, chỉ có nhà nước mới có thể huy động được nguồn lực của toàn xã hội và tạo điều kiện cho mọi đối tượng đều có cơ hội tiếp cận và nhận được sự hỗ trợ đặc biệt về chính sách và vật chất từ Nhà nước cũng như các tổ chức hiệp hội doanh nghiệp…

Tóm lại, sức khỏe là quyền lợi cơ bản nhất của con người và có vai trò quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội. Đầu tư cho công tác chăm sóc sức khỏe phải được coi là đầu tư cho phát triển, thể hiện bản chất tốt đẹp của chế độ. 

Môi trường sinh thái, trong đó có môi trường xã hội là những yếu tố được đánh giá là có tính quyết định đến sức khỏe con người. 

Những yếu tố ảnh hưởng đến sức khỏe

Môi trường sinh thái, đặc biệt là môi trường xã hội khi thay đổi sẽ mang đến những ảnh hưởng tiêu cực lên tâm lý, tình cảm của con người. Chúng cũng là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra những bệnh lý cho con người. 

Có thể nói, môi trường sinh thái, trong đó có môi trường xã hội là những yếu tố được đánh giá là có tính quyết định đến sức khỏe con người. 

Dưới đây là những yếu tố gây tác hại lên sức khỏe:

Các yếu tố về di truyền

Di truyền là yếu tố đầu tiên ảnh hưởng đến sức khỏe chúng ta. Vì sao như vậy? 

Các yếu tố sinh học quyết định cấu trúc cơ thể và các hoạt động chức năng của cơ thể nên một khi khi có sự biến đổi bất thường trong cấu trúc của những đoạn gen nào đó sẽ dẫn đến nguy cơ gây ra những bệnh tật tương ứng. 

Đáng mừng là y học ngày nay đã có thể sử dụng bản đồ gen làm công cụ chẩn đoán một số bệnh có thể gây hậu quả xấu cho thế hệ sau, bao gồm thiếu máu do hồng cầu hình liềm, bệnh xơ nang tụy, bệnh đái tháo đường… 

Tuy nhiên, lưu ý là phần lớn các yếu tố gen thường không thể thay đổi được. Hiện giới y học cũng chỉ mới có thể can thiệp được ở mức hạn chế mà thôi.

Yếu tố môi trường

Sau di truyền, môi trường chính là yếu tố quan trọng thứ hai gây ra ảnh hưởng đến sức khỏe. Đây là những yếu tố bên ngoài cơ thể nên việc kiểm soát chúng là không thể được. 

Chung tay xây dựng một môi trường tự nhiên trong lành sẽ giúp ích rất nhiều cho sức khỏe cộng đồng.

Có thể nói, môi trường là yếu tố đóng vai trò hết sức quan trọng quyết định tình trạng sức khỏe của bất cứ một cộng đồng nào. Môi trường ở đây có thể hiểu là bao gồm môi trường xã hội, tổ chức xã hội, các nguồn lực… 

Môi trường tự nhiên có nhiệt độ, ánh sáng, không khí, đất nước, thiên tai, thảm họa. Trong khi đó, môi trường sống, làm việc đề cập đến tình trạng khó khăn về nhà ở, nơi làm việc, trong gia đình và cộng đồng dễ dẫn đến những vấn đề về sức khỏe tâm thần. Ngoài ra, hệ thống giao thông, đường sá bất cập, xuống cấp; các loại thiên tai lũ lụt (lụt lội, bão, động đất, các thiên tai khác) còn gây tử vong hoặc thương tích cho nhiều người. 

Chính vì vậy, chung tay xây dựng một môi trường tự nhiên trong lành sẽ giúp ích rất nhiều cho sức khỏe cộng đồng. Bên cạnh đó, một môi trường xã hội với những con người sống vui vẻ hòa nhã, chất lượng sống tốt chắc chắn cũng sẽ tác động tích cực đến sức khỏe của mọi cá nhân trong cộng đồng.

Yếu tố xã hội

Là tất cả các yếu tố và hoàn cảnh không thuận lợi cho con người sinh sống và làm việc, như: chiến tranh, sự bất ổn về kinh tế - xã hội, tình hình an ninh trật tự, an toàn xã hội, môi trường sinh sống ô nhiễm, khó tiếp cận các dịch vụ chăm sóc y tế, quá nhiều tệ nạn xã hội như mại dâm, ma túy, cờ bạc, thực phẩm chứa nhiều chất độc hại, dinh dưỡng không đúng cách, kỳ thị chủng tộc, giới tính, vị trí xã hội, quan hệ xã hội, công ăn việc làm, mức thu nhập, mức sống, kinh tế chậm phát triển… 

Những yếu tố này, một số cá nhân con người hoặc một vài ngành không giải quyết hết được mà đây phải là công việc của tất cả các ngành, của cả cộng đồng, quốc gia.

Hệ thống chăm sóc sức khỏe

Hệ thống chăm sóc sức khỏe tốt/xấu đều gây ra những tác động đáng kể đến trạng thái sức khỏe của người dân.

Không nghi ngờ, một hệ thống chăm sóc sức khỏe tốt/xấu đều gây ra những tác động đáng kể đến trạng thái sức khỏe của người dân. 

Chất lượng điều trị và chăm sóc như thế nào, tình trạng thuốc men có đầy đủ hay không; khả năng tiếp cận với các dịch vụ của người dân (chi phí, khả năng tiếp cận các dịch vụ y tế, thời gian chờ đợi…); thái độ của cán bộ y tế đối với người bệnh; trình độ chuyên môn của cán bộ y tế có đáp ứng được yêu cầu không; tính chất của hệ thống chăm sóc sức khỏe (chăm sóc sức khỏe đặc biệt chuyên sâu, y tế nhà nước hay y tế tư nhân). 

Tình trạng sức khỏe cá nhân và cộng đồng tốt hay xấu phụ thuộc nhiều bởi tình trạng xấu hay tốt của những yếu tố trên thuộc hệ thống chăm sóc sức khỏe.

Yếu tố hành vi và lối sống của con người

Hành vi sức khỏe là hành vi của cá nhân, gia đình, cộng đồng tạo ra các yếu tố tác động trực tiếp, hoặc gián tiếp đến sức khỏe của chính họ, có thể có lợi hoặc có hại cho sức khỏe. 

Hành vi của con người có liên quan đến việc tạo ra, bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe, hoặc liên quan đến một vấn đề sức khỏe nhất định, như hành vi tập thể dục, hành vi về dinh dưỡng, về vệ sinh môi trường… 

Hành vi sức khỏe cá nhân là trọng tâm của quá trình giáo dục và nghiên cứu sức khỏe. Hành vi và lối sống không lành mạnh được xem là nguyên nhân dẫn đến bệnh tật, tử vong và các vấn đề sức khỏe khác…

Chế độ dinh dưỡng rất quan trọng để giúp cho cơ thể được khỏe mạnh.

Dinh dưỡng

Chế độ dinh dưỡng rất quan trọng để giúp cho cơ thể được khỏe mạnh. Dinh dưỡng hợp lý, an toàn, lành mạnh sẽ giúp cơ thể hoạt động tốt, tăng sức đề kháng chống lại nguy cơ bệnh tật. Ngược lại, nếu một người ăn uống không hợp lý, không đều độ, không khoa học sẽ dẫn đến mất cân bằng dinh dưỡng, cơ thể bị rối loạn, suy yếu. Đây là cơ hội cho các loại bệnh tật tấn công, gây nguy hiểm cho tính mạng. Béo phì, tiểu đường, tim mạch, ung thư,… là những căn bệnh được xác định có nguyên nhân chủ yếu là do ăn uống và lối sống không lành mạnh gây ra.

Ngoài ra, chúng ta cũng cần biết kết hợp dinh dưỡng hợp lý, đầy đủ chất với một lối sống, sinh hoạt điều độ, vận động phù hợp càng giúp cơ thể khỏe mạnh hơn. 

Như Quỳnh

Nguồn tham khảo: Tổng hợp