Vaccine COVID-19 hiệu quả kéo dài nhờ virus SARS-CoV-2 đột biến chậm hơn cúm

Thứ nhất nó có nghĩa là chủng virus mới này sẽ tồn tại ổn định với dạng hiện tại và khó có nguy cơ nguy hiểm hơn. Thứ hai là vì không biến đổi nhanh nên loại vaccine COVID-19 được điều chế sẽ có hiệu quả phòng bệnh kéo dài. Thay vì như virus cúm mùa với tốc độ biến chủng rất nhanh thì các chuyên gia vẫn phải tinh chỉnh vaccine lại mỗi năm 1 lần.

Có nghĩa là mỗi mùa cúm mới chúng ta lại phải tiêm thêm 1 mũi vaccine mới. Trong khi nếu sản xuất được vaccine COVID-19 thì nó có thể là loại duy nhất. Bạn có thể tiêm vaccine này nhiều năm liên tiếp mà không mất hiệu quả như vaccine sởi và thủy đậu hiện nay.

Đây là thông tin được nhà di truyền học phân tử Peter Thielen của đại học Johns Hopkins chia sẻ trên trang The Washington Post. Các nhà nghiên cứu đã tiến hành phân tích 1,000 mẫu virus SARS-CoV-2 khác nhau đang lây lan tại Mỹ, và nhận ra chúng chỉ có 4 - 10 khác biệt di truyền so với chủng những ngày đầu ở tâm dịch Vũ Hán.

Vaccine COVID-19 được dự đoán là sẽ có hiệu quả kéo dài như vaccine sởi và thủy đậu

Loại virus ổn định hơn so với virus cúm

Mọi loại virus đều đột biến theo thời gian như một quy luật tự nhiên. Trong quá trình sao chép mã di truyền để nhân lên, chúng luôn gặp phải xác suất lỗi nhất định. Những lỗi này được gọi là đột biến, được di truyền sang thế hệ sao chép tiếp theo và tạo nên quần thể virus đột biến.

Khi mà các lỗi sao chép này tích lũy qua nhiều thế hệ thì virus sẽ bị đột biến thành chủng khác. Thường biến chủng không ảnh hưởng gì đến mức độ hay cách thức lây nhiễm virus. Tuy nhiên nhờ theo dõi sát sao quá trình này, các nhà nghiên cứu cũng sẽ theo dấu được quá trình lây lan qua những quần thể người.

Cho đến hiện nay thì các nhà khoa học đã xác định được cơ bản virus SARS-CoV-2 dường như không đột biến quá nhiều. Tùy theo thời gian chúng sẽ có các thay đổi tinh tế trong bộ gen, nhưng virus ở mọi nơi trên thế giới xuất hiện là như nhau. Những chủng biến đổi cũng gần như y hệt nhau.

Nhà sinh học tiến hóa phân tử Andrew Rambaut tại Đại học Edinburgh chia sẻ với Tạp chí Science là virus chủng mới này tích lũy trung bình từ 1 - 2 đột biến mỗi tháng. Tốc độ của SARS-CoV-2 thực ra chậm hơn 2 - 4 lần so với virus gây bệnh cúm. Bởi chúng cứ 10 ngày lại tích lũy được 1 đột biến vào bộ gen mình.

Virus SARS-CoV-2 có tốc độ tích lũy trung bình 1 - 2 đột biến/tháng

Vaccine giữ được hiệu lực lâu dài

Đây là tin vui với mọi người bởi không có biến chủng nghĩa là vaccine sẽ giữ được hiệu quả trong nhiều năm. Nhà khoa học Trevor Bedford của Trung tâm Nghiên cứu Ung thư Fred Hutchinson dự đoán rằng virus sẽ phải mất vài năm mới biến đổi đến mức kháng lại vaccine đầu tiên được tạo ra. Hiện tại thì chúng ta đã có hơn 40 ứng viên tiềm năng cho vị trí vaccine COVID-19.

Trong số đó, công ty công nghệ sinh học Moderna của Mỹ đã bắt đầu thử nghiệm vaccine trên người. Quá trình này có thể kéo dài đến một năm. Thế nên cho đến tháng 3/2021, chúng ta chưa thể có được bất kỳ loại vaccine nào trên thị trường. Nhưng Bedford chia sẻ thêm rằng một khi vaccine được tung ra thì nó sẽ bảo vệ bạn được một thời gian dài.

Quay lại với vấn đề đột biến của virus, cần hiểu rằng hầu hết đột biến trong bộ gen của chúng vô hại. Chỉ có tỷ lệ thấp nguy cơ rủi ro, khi một đột biến có khả năng làm virus lây nhanh hoặc mạnh hơn. Những đột biến ấy cần được theo dõi sát sao bởi nguy cơ ảnh hưởng nghiêm trọng với dịch bệnh.

Vaccine nhanh nhất phải đến tháng 3/2021 mới có thể xuất hiện trên thị trường

Virus SARS-CoV-2 lây từ động vật sang người là bởi nó đã tích lũy được một đột biến quan trọng. Khi lây từ người sang người dễ dàng thì nó lại là một đột biến nguy hiểm nữa. Tuy nhiên vô cùng may mắn là cho đến nay giới chuyên gia vẫn chưa nhận thấy chủng virus corona mới này có thêm bất kỳ đột biến theo hướng nguy hiểm nào.

Thụy Anh