Rau mương: Loại cây có nhiều tác dụng chữa bệnh

Tên gọi, danh pháp

Tên Tiếng Việt: Rau mương.

Tên khác: Rau mương đất, Rau mương thon, Rau mương nằm, Cỏ Cuốn chiếu, Cây Lức.

Tên khoa học: Ludwigia prostrate - là một loài thực vật có hoa thuộc họ Onagraceae (họ Rau dừa nước/Rau mương).

Đặc điểm tự nhiên

Rau mương là một loài cây thân thảo sống một năm, mọc đứng hoặc mọc nằm. Thân cây màu xanh lục, dài khoảng 0,4 - 0,6m, phân nhánh nhiều. Nhánh cây màu đỏ và có cạnh, cả cành và thân đều có 4 góc lồi.

Lá cây hình mũi mác dài, dài 2,5 - 7cm, rộng khoảng 0,7 - 1,5cm, màu xanh lục, điểm đỏ. Phiến lá có 1 gân chính và 7 - 8 đôi gân phụ hình lông chim, tỏa ra từ gân chính.

Hoa Rau mương nhỏ, màu vàng, mọc đơn độc từ nách lá và không có cuống. Mỗi hoa có 2 lá bắc con hình vảy. Đài hoa dạng ống hình trụ, gồm 4 thùy. Tràng hoa cũng có 4 cánh. Nhị 8, bao phấn hình mắt chim; bầu không cuống, hình trụ.

Quả Rau mương nhẵn, dài khoảng 2 - 3cm, hình trụ, hơi phình ra ở đỉnh, chứa nhiều hạt. Hạt Rau mương ẩn sâu và xếp thành một dãy trong ¾ dưới của quả, rời nhau và xếp nhiều dãy ở phần trên.

Phân bố, thu hái, chế biến

Thế giới: Rau mương là loài cây ưa ẩm. Cây sinh trưởng tại một số nước châu Á như Nhật Bản, Ấn Độ, Triều Tiên, Philippin, Trung Quốc và một số nước châu Mỹ như Brazil,...

Việt Nam: Rau mương thường mọc ở ven các hồ nước, gò ruộng, ngòi nước, bờ đê, ruộng cạn... Cây sinh trưởng nhiều ở các tỉnh miền Trung và Nam Bộ, từ Huế trở vào đến các tỉnh vùng đồng bằng sông Cửu Long.

Thu hái: Có thể thu hái Rau mương quanh năm. Tuy nhiên đối với những cây dùng để làm thuốc thì nên thu hái lúc tiết trời khô ráo vào mùa hè thu.

Chế biến: Nhổ cả cây (bao gồm phần rễ) đem về, rửa sạch, thái nhỏ rồi sấy hoặc phơi khô để dùng dần.

Bảo quản: Cất giữ dược liệu ở nơi thoáng mát, khô ráo, tránh ánh nắng trực tiếp để không bị ẩm mốc, hư hỏng và giảm hàm lượng hoạt chất trong cây.

Bộ phận sử dụng

Toàn cây Rau mương, bao gồm cả phần rễ sấy hoặc phơi khô.

Hiện nay vẫn chưa có nghiên cứu nào về thành phần hoá học trong cây Rau mương được thực hiện.

Theo y học cổ truyền

Rau mương có vị nhạt, hơi ngọt, tính mát. Trong Đông y, thường được dùng để điều trị các tình trạng như:

• Thanh nhiệt giải độc.
• Trừ thấp, tiêu thũng.
• Chữa thấp khớp.
• Trị tiêu chảy, tả lỵ và viêm ruột.
• Làm mát máu, tiêu sưng viêm.
• Trị cảm mạo phát sốt.
• Trị viêm hầu họng, viêm lưỡi, viêm amidan.
• Đắp ngoài chữa mụn lở sưng đau.

Ở một số quốc gia khác, người ta còn dùng Rau mương để chữa các bệnh như:

• Trị đái tháo đường.
• Tại Ấn Độ, hạt Rau mương dùng để trị ho gà; lá được dùng để chữa đau cơ, đau nhức răng; rễ dùng trong trị tả lỵ.
• Tại Trung Quốc, người ta dùng Rau mương để chữa viêm ruột thừa cấp, viêm ruột cấp, viêm gan vàng da cấp, viêm hầu họng…

Theo y học hiện đại

Hiện nay vẫn chưa có công trình nghiên cứu về cây Rau mương.

• Dược liệu khô: 10 - 20 g/ngày.
• Dược liệu tươi: 30 - 40 g/ngày.

Có thể sắc dược liệu Rau mương khô với nước để uống hoặc súc miệng nếu bị viêm miệng lưỡi. Ngoài ra còn có thể giã nát cành lá tươi rồi đắp ngoài.

Trị đái tháo đường

Dùng các vị thuốc: Rau mương, chuối hột, dây mây, lá vú sữa tím, lục bình, mỗi vị 15g; khổ qua 20g và cam thảo nam 10g. Cho các vị thuốc trên vào ấm và thêm 3 chén nước. Sắc đến khi cạn còn 8 phân thì tắt bếp, lọc lấy nước và chia thành hai lần, uống vào buổi sáng và buổi chiều.

Trị tiêu chảy, đầy bụng

Ngâm lá Rau mương tươi trong nước muối pha loãng rồi rửa sạch. Giã nhỏ lá, lấy nước rồi uống.

Trị viêm họng, viêm amidan

Rửa sạch một nắm lá Rau mương tươi. Nhai nát nắm rau với một chút muối hột rồi nuốt. Dùng thuốc mỗi ngày 1 lần vào buổi tối trước khi đi ngủ, khi bệnh đã thuyên giảm thì nên ngưng dùng.

Trị áp xe, mụn nhọt, chín mé

Thuốc đắp: Ngâm một nắm thân và lá Rau mương trong nước muối loãng rồi rửa sạch, để ráo. Vệ sinh sạch sẽ vùng da bị mụn nhọt hoặc áp xe, rồi giã nát dược liệu và đắp thuốc lên trong 15 phút. Thực hiện 1 - 2 lần mỗi ngày.

Thuốc uống: Sắc 30 - 40g Rau mương khô với nước rồi uống mỗi ngày cho đến khi vết thương lành hẳn.

Trị bệnh dạ dày do nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori

Rửa sạch Rau mương, để ráo rồi cắt thành từng khúc nhỏ. Sau đó phơi khô, sao vàng hạ thổ, bảo quản nơi khô ráo để dùng dần. Sắc dược liệu khô với nước và uống mỗi ngày (dùng liên tục tối thiểu trong 5 ngày mới có tác dụng giảm đau và cảm giác khó chịu ở dạ dày).

Trị giun

Sắc 100g Rau mương tươi hoặc khô với một lượng nước vừa đủ. Lọc bỏ bã, lấy nước, uống trước bữa ăn 20 phút. Dùng một lần mỗi ngày.

Không nên tự ý sử dụng cho trẻ em, phụ nữ có thai và đang cho con bú.

Rau mương là loài thảo dược mọc hoang ở nhiều tỉnh miền Trung và miền Nam nước ta. Tuy có nguồn gốc từ thiên nhiên nhưng Rau mương có chỉ định, chống chỉ định và tác dụng phụ. Quý bạn đọc và người thân không nên tự ý sử dụng hoặc nghe theo bài thuốc kinh nghiệm. Quý bạn đọc hãy đến bác sĩ để hiểu rõ tình trạng cơ thể và tham vấn ý kiến. Hãy chia sẻ bài viết nếu thấy hữu ích. Chúng tôi mong muốn nhận được phản hồi cũng như sự quan tâm của quý bạn đọc ở bài viết khác.