Chỉ số Bishop là gì? Chỉ số này có ý nghĩa gì trong sản khoa?

Chỉ số Bishop là gì? Chỉ số Bishop đánh giá các yếu tố như mở cổ tử cung, độ mềm của cổ tử cung, vị trí của đầu thai, đánh giá màng và độ cao của đầu thai trong tử cung. Các yếu tố này được đánh điểm dựa trên một hệ thống điểm số đã được quy ước từ trước.

Tìm hiểu chỉ số Bishop là gì?

Chỉ số Bishop trong lĩnh vực sản khoa được đặt theo tên của tiến sĩ Edward Bishop, là người sáng lập nên nó. Vào năm 1964, ông đã giới thiệu một bảng đánh giá từ 0 - 13 điểm để đo mức độ sẵn sàng của cổ tử cung trước khi bắt đầu quá trình chuyển dạ.

Trước khi sinh, cổ tử cung sẽ trải qua quá trình chín muồi, trở nên mềm mại, mỏng và mở rộng dần. Bác sĩ sẽ sử dụng bảng chỉ số Bishop kết hợp với các thông số khác như tình trạng ngả âm đạo, chiều dài, độ săn chắc, đường kính và vị trí của cổ tử cung để đánh giá sẵn sàng chuyển dạ. Nếu chỉ số Bishop dưới 6, điều này cho thấy cơ thể chưa sẵn sàng cho quá trình chuyển dạ. Mức độ cao của chỉ số Bishop tương ứng với khả năng sinh thường cao hơn.

Tuy nhiên, trong một số trường hợp như khối u trước cổ tử cung hoặc vỡ ối non, chỉ số Bishop có thể bị hạn chế về độ chính xác và không phản ánh đúng tình trạng sẵn sàng chuyển dạ.

Cách tính chỉ số Bishop như thế nào?

Để đưa ra chỉ số Bishop một cách chính xác, bác sĩ sản khoa sẽ xem xét các tiêu chí sau đây:

Đánh giá độ mở cổ tử cung

Bác sĩ sẽ thực hiện kiểm tra bằng cách đưa hai ngón tay vào âm đạo để đo độ mở cổ tử cung. Thao tác này thường được tiến hành vài tuần trước ngày dự kiến sinh. Chỉ số Bishop được đánh giá từ 0 - 3 điểm, phụ thuộc vào mức độ giãn nở của cổ tử cung. Phần lớn phụ nữ sẽ có mở cổ từ 1 - 2cm trong hai ba tuần trước khi chuyển dạ, tuy nhiên cũng có những trường hợp không có dấu hiệu giãn nở trước khi chuyển dạ.

Đánh giá độ xoá cổ tử cung

Độ dài trung bình của cổ tử cung là 3,5cm. Khi đến thời điểm sinh, cổ tử cung sẽ trở nên mỏng và ngắn hơn. Độ xoá cổ tử cung được tính bằng tỷ lệ % sự thay đổi chiều dài của cổ tử cung. 

Ví dụ, nếu độ xoá cổ tử cung là 0%, có nghĩa là độ dài cổ tử cung không thay đổi, 50% nghĩa là cổ tử cung đã giảm một nửa so với ban đầu, 100% nghĩa là cổ tử cung đã trở nên rất mỏng. Chỉ số Bishop sẽ đánh giá từ 0 - 3 điểm dựa trên độ xoá cổ tử cung.

Đánh giá vị trí của đầu thai

Tiêu chí này sẽ đánh giá vị trí đầu thai so với mặt phẳng đi qua xương chậu của thai phụ. Thường trong khoảng hai tuần trước ngày sinh, đầu thai sẽ rơi vào ống sinh và dần hạ xuống từ vị trí -3 đến 0. Sau đó, đầu thai sẽ nổi lên trong ống sinh từ 0 - 3. Điểm từ 0 - 3 trong chỉ số Bishop sẽ dựa trên vị trí của đầu thai.

Đánh giá vị trí cổ tử cung trong âm đạo

Đánh giá vị trí cổ tử cung sẽ giúp bác sĩ đánh giá mức độ sẵn sàng của cổ tử cung cho quá trình chuyển dạ. Lúc này, cổ tử cung sẽ dần hạ xuống và được đánh giá từ 0 - 2 điểm.

Đánh giá mật độ cổ tử cung

Mật độ của cổ tử cung sẽ được đánh giá để biết cổ tử cung mềm hay cứng. Thông thường, cổ tử cung sẽ trở nên mềm dần để chuẩn bị cho quá trình chuyển dạ. Chỉ số Bishop sẽ đánh giá từ 0-2 điểm cho mật độ của cổ tử cung.

Với việc sử dụng các thông tin trên, bác sĩ sản khoa có thể đưa ra chỉ số Bishop để đánh giá tình trạng sẵn sàng chuyển dạ của thai phụ.

Ý nghĩa của bảng chỉ số Bishop trong sản khoa

Sau khi các bác sĩ tiến hành kiểm tra và đánh giá theo các tiêu chí khác nhau, chỉ số Bishop sẽ được tính bằng cách tổng hợp các điểm và đối chiếu Bishop thang điểm. Điểm số cao hơn sẽ cho thấy khả năng sinh thường của thai phụ cao hơn nếu có kích thích. Các mốc điểm có ý nghĩa như sau:

• Điểm > 8: Khả năng chuyển dạ tự nhiên cao, có khả năng sinh thường hoặc có thể sử dụng kích thích để đẩy nhanh quá trình chuyển dạ.
• Điểm 6 - 7: Chưa thể kết luận được khả năng sinh thường nếu có kích thích chuyển dạ.
• Điểm < 5: Khó chuyển dạ sinh thường, kể cả khi có kích thích chuyển dạ. Các bác sĩ sẽ xem xét thực hiện phẫu thuật lấy thai nếu đã đến ngày dự kiến sinh hoặc có thể sử dụng thuốc kích thích để làm cho tử cung chín muồi và hỗ trợ quá trình sinh.

Một số thuật ngữ khác liên quan đến chuyển dạ

Bên cạnh chỉ số Bishop, có nhiều thuật ngữ khác liên quan đến quá trình chuyển dạ:

Khởi phát chuyển dạ: Đây là phương pháp mà bác sĩ chỉ định cho sản phụ sử dụng thuốc hoặc thủ thuật để kích thích tử cung co bóp và đẩy nhanh quá trình chuyển dạ, đảm bảo an toàn cho sức khỏe của mẹ và thai nhi.

Cổ tử cung chín muồi: Là thời điểm cổ tử cung trở nên mềm mại và mỏng để chuẩn bị cho quá trình sinh nở. Nếu quá trình này không diễn ra tự nhiên, thuốc prostaglandin hoặc phương pháp khác được sử dụng để làm mềm cổ tử cung và chuẩn bị cho quá trình chuyển dạ.

Lóc ối: Bác sĩ sử dụng ngón tay để tách màng mỏng kết nối túi ối và thành tử cung, kích thích sản xuất prostaglandin giúp làm mềm cổ tử cung và gây co thắt.

Tia ối: Bác sĩ tạo một lỗ nhỏ ở túi ối để làm vỡ túi ối, tạo ra cơn co tử cung kích thích quá trình chuyển dạ. Thủ thuật này thường được thực hiện khi cổ tử cung đã mềm mỏng và mở ra, phần đầu của thai nhi đã tụt xuống xương chậu. Đa phần sản phụ sau khi tia ối chuyển dạ sau vài giờ.

Các nguy cơ có thể xảy ra khi khởi phát chuyển dạ: Sau khi áp dụng các phương pháp kích thích chuyển dạ nhưng vẫn chưa thể sinh tự nhiên, có thể gây ra những nguy cơ như thay đổi nhịp tim thai nhi và các vấn đề liên quan đến dây rốn. Ngoài ra, còn có thể xảy ra các biến chứng như vỡ tử cung, nhiễm trùng cả mẹ và thai nhi, khả năng phải thực hiện sinh mổ để lấy thai, hoặc tử vong của thai nhi.

Tóm lại chỉ số Bishop là gì? Bishop là chỉ số được kiểm tra thường xuyên gần ngày dự kiến sinh để bác sĩ đánh giá mức độ sẵn sàng của cổ tử cung cho quá trình chuyển dạ. Dựa trên đánh giá này, bác sĩ sẽ đưa ra quyết định về phương pháp sinh thường hoặc sinh mổ, từ đó đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và bé.