Đánh giá chỉ số Apgar để chăm sóc trẻ sơ sinh khi mới chào đời

Đánh giá chỉ số Apgar để chăm sóc trẻ sơ sinh khi mới chào đời. Những phút ban đầu với một đứa trẻ sơ sinh là quá trình chuyển tiếp giữa các chỉ số sinh hiệu, đó là bước ngoặt đánh dấu bước chuyển sinh tồn ở cơ quan giúp con bắt đầu chức năng sống độc lập khi được sinh ra. 

Sự đánh giá an toàn về các yếu tố: Nhịp tim, hô hấp, phản xạ, trương lực cơ, màu da vô cùng quan trọng trong phút đầu sau khi sinh. Y khoa gọi là phương pháp đánh giá chỉ số Apgar. Vậy Chỉ số Apgar là gì? Vai trò của Apgar đối với sức khỏe trẻ sơ sinh như thế nào? Hãy cùng chúng tôi tham khảo bài viết dưới đây nhé.

Chỉ số Apgar là gì?

Chỉ số Apgar là sáng kiến do bác sĩ gây mê người Mỹ tên Virginia Apgar năm 1952. Chỉ số này được xem như một bài kiểm tra tổng thể để đánh giá tình trạng sức khỏe của trẻ sơ sinh. Điểm số đánh giá các biểu hiện như nhịp tim, phản xạ, màu da,... Tổng điểm Apgar giúp các y bác sĩ ở phòng sinh có thể xác định tình trạng sức khỏe của bé. Nhờ chỉ số Apgar cũng có thể hạn chế các trường hợp tử vong ở trẻ.

Với quy trình sinh như bình thường thì điểm Apgar được tính 2 lần vào 1 và 5 phút sau khi bé được sinh ra. Theo đó, những lần tính điểm này được gọi là Apgar 1 phút và 5 phút. Trường hợp điểm Apgar 2 lần này thấp có thể thực hiện tính điểm Apgar nhiều lần sau 10, 15 phút,... tùy vào tình trạng của bé.

Điểm chỉ số Apgar được tính như thế nào? Hệ thống tính điểm Apgar gồm có 5 yếu tố. Mỗi yếu tố với thang điểm từ 0 - 2 điểm. Vì vậy, một đứa trẻ nhận được điểm cao nhất 10 điểm. Điểm này sẽ thể hiện sau phút thứ 5. Tuy vậy, mẹ yên tâm nhé, 1 phút đầu đạt từ 8 điểm đã rất tốt rồi, bởi trong 1 phút ban đầu, nồng độ oxy trong máu rơi vào 60% do tay, chân bé xa tim nhất nên ta thấy đầu chi bé chưa hồng hào để đạt điểm cao nhất.

Bác sĩ kiểm tra màu da của trẻ, da bàn chân và bàn tay

• Điểm 0: Cơ thể trẻ hoàn toàn nhợt nhạt hoặc có màu xanh, không có vùng hồng hào.
• Điểm 1: Cơ thể trẻ hồng hào nhưng tay, chân vẫn tím.
• Điểm 2: Toàn thân hồng hào kể cả tay, chân.

Theo dõi nhịp tim trẻ

Bác sĩ dùng ống nghe để đo nhịp tim của trẻ. Đây là yếu tố quan trọng nhất của chỉ số Apgar.

Bác sĩ dùng ống nghe đo nhịp tim trẻ

• Điểm 0: Không có nhịp tim.
• Điểm 1: Nhịp tim < 100 nhịp mỗi phút.
• Điểm 2: Nhịp tim > 100 nhịp mỗi phút.

Kiểm tra trương lực cơ

Bác sĩ mở rộng tứ chi và quan sát trẻ uốn cong, cử động như thế nào để đánh giá khả năng đáp ứng.

• Điểm 0: Không có sự hoạt động của tay, chân, trẻ sơ sinh không cố gắng cử động, gập cơ khi bị kích thích.
• Điểm 1: Cử động nhẹ của tay, chân nhưng không vận động quá yếu.
• Điểm 2: Tích cực cử động tay, chân và các cơ.

Kiểm tra phản xạ

Kiểm tra phản xạ trong chỉ số Apgar còn gọi là phản xạ cáu kỉnh. Việc kiểm tra được xem là phản ứng của trẻ nhỏ với kích thích. Bác sĩ véo nhẹ để kiểm tra sự phản xạ của trẻ.

• Điểm 0: Không phản ứng với những kích thích vật lý.
• Điểm 1: Trẻ phản ứng với kích thích vật lý, chỉ phản ứng yếu hoặc nhăn mặt.
• Điểm 2: Trẻ có phán xạ tốt, cử động tứ chi.

Đánh giá hô hấp

Việc đánh giá hô hấp hỗ trợ việc đo khả năng thở của trẻ sau khi sinh.

• Điểm 0: Trẻ hoàn toàn không thở, cần cấp cứu để kích thích hệ hô hấp
• Điểm 1: Trẻ thở được nhưng hơi thở còn chậm, yếu và khả năng thở nông. Em bé không thể hoặc khó khóc.
• Điểm 2: Thở với nhịp độ đều đặn, khóc nhiều sau khi sinh.

Hô hấp với nhịp thở đều đặn và khóc lớn sau sinh được chấm điểm 2

Như thế nào là chỉ số Apgar ở mức bình thường?

Điểm Apgar được tính bằng việc cộng điểm của 5 yếu tố sau khi được kiểm tra.

• Nếu Apgar dưới 3 điểm: Tình trạng ngạt khá nguy kịch, cần hồi sức tích cực hơn.
• Nếu Apgar từ 4 - 7 điểm: Trẻ có dấu hiệu bị ngạt, cần hồi sức tốt hơn.

Chỉ số này sẽ được đánh giá sau khi bé chào đời khoảng 1 phút và 5 phút sau đo lại. Nếu điểm 5 phút là nhỏ hơn 7, có thể lặp lại mỗi phút 5 - 20 phút.

Điểm Apgar 1 phút thấp có thể cho biết bé chăm sóc ngay về y khoa. Tuy vậy, điều này không cần thiết báo hiệu trẻ gặp vấn đề sức khỏe về lâu về dài. Đặc biệt, khi trẻ cải thiện mức điểm ở 5 phút. Nếu chỉ số Apgar nhỏ hơn 3 vào các thời điểm (5 - 10 - 20 phút), bé gặp các nguy cơ tổn thương thần kinh lâu dài.

Một số trẻ có chỉ số Apgar thấp như: Trẻ bị sinh non, trẻ bị dị tật bẩm sinh, trẻ gặp các bệnh lý kèm theo hoặc trải qua các cuộc sinh nở phức tạp và khó khăn.

Ngoài đánh giá chỉ số Apgar, bệnh viện cũng nên áp dụng kết hợp cùng quy trình xét nghiệm khí huyết cuống rốn của trẻ sau sinh. Ý nghĩa của xét nghiệm khí huyết động mạch rốn là đánh giá khách quan xem thai bị nhiễm toan không là dữ liệu hữu ích để chứng minh quản lý chuyển dạ thực hiện đầy đủ.

Ý nghĩa của chỉ số Apgar trong khoa sản

Với việc áp dụng bài kiểm tra Apgar tại khoa sản, bác sĩ có thể giảm thiểu tình trạng tử vong của trẻ sơ sinh. Điều này đóng một vai trò quan trọng trong bảo vệ sức khỏe của trẻ sơ sinh, nhất là giai đoạn đầu sau sinh.

Trẻ sống khỏe, vui vẻ và phát triển toàn diện khi được theo dõi chỉ số sát sao

Bởi khi vừa sinh ra, chỉ những phút đầu, khó có thể lắp đặt các thiết bị theo dõi sức khỏe của trẻ. Chỉ số Apgar là bài kiểm tra nhanh chóng mà bác sĩ có thể kiểm tra bằng cách quan sát và cảm nhận như thông thường. Từ đó kịp thời xử trí các trường hợp cần cấp cứu khẩn cấp.

Dù được phát minh từ thế kỷ trước nhưng hiện ở mọi nơi trên thế giới, điểm Apgar vẫn là những thông tin quan trọng và cần thiết với nữ hộ sinh và y bác sĩ phòng sinh.

Liệu chỉ số Apgar thấp thì có ảnh hưởng đến trẻ về sau?

Nếu em bé có chỉ số Apgar thấp thì không có nghĩa đứa trẻ không thể phát triển một cách khở mạnh. Tuy vậy, trẻ cũng cần chăm sóc kỹ và chặt chẽ tại thời điểm này. Chỉ số Apgar không dùng để dự đoán sức khỏe, hành vi và trí thông minh của bé. Một số trẻ có điểm Apgar thấp hơn: Trẻ sinh non, trẻ sinh mổ hoặc trẻ đã trải qua cuộc sinh nở rất phức tạp.

Cha mẹ không nên lo lắng nếu đứa bé có điểm Apgar thấp, đặc biệt chỉ vài phút đầu sau sinh. Trẻ sơ sinh có điểm Apgar thấp sẽ khỏe mạnh và phát triển bình thường.

Trên đây là những chia sẻ của chúng tôi về chỉ số Apgar, vì đây là điểm tự đánh giá qua quan sát. Điểm Apgar mang đến ý nghĩa tương đối. Bác sĩ này có thể cho bé 7 điểm trong khi bác sĩ khác có thể chấm chỉ số Apgar của bé 6 điểm. Chúc các mẹ bầu nhiều sức khỏe!

Cẩm Thơ

Nguồn tham khảo: Tổng hợp