Dị ứng thuốc kháng viêm ảnh hưởng đến sức khỏe như thế nào?

Thuốc kháng viêm là nhóm dược phẩm có tác dụng làm giảm các triệu chứng đau, sốt, sưng và viêm, thường được sử dụng trong điều trị nhiều loại bệnh lý từ nhẹ đến nặng. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc kháng viêm cần được thực hiện thận trọng, bởi đây là nhóm thuốc có thể gây ra nhiều tác dụng không mong muốn, bao gồm cả phản ứng dị ứng. Tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ và hướng dẫn sử dụng là yếu tố quan trọng giúp giảm thiểu nguy cơ xảy ra các biến chứng do thuốc gây ra.

Thuốc kháng viêm gồm những loại nào?

Thuốc kháng viêm được chia thành hai nhóm chính dựa trên thành phần và cơ chế tác dụng:

• Thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs - Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drugs): Nhóm này không chứa steroid, thường được sử dụng phổ biến để điều trị đau, hạ sốt và chống viêm.
• Thuốc kháng viêm chứa steroid (Glucocorticoid): Là các corticosteroid có tác dụng chống viêm mạnh, thường được chỉ định trong các bệnh lý viêm mãn tính hoặc có yếu tố miễn dịch.

Thuốc kháng viêm không steroid

Thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs) là nhóm thuốc có tác dụng hạ sốt, giảm đau, chống viêm và ức chế kết tập tiểu cầu. Các thuốc điển hình thuộc nhóm này bao gồm aspirin, ibuprofen, naproxen, diclofenac, và nhiều hoạt chất khác. Đây là nhóm thuốc được sử dụng phổ biến trong điều trị nhiều tình trạng viêm cấp và mạn tính.

Tuy nhiên, việc sử dụng NSAIDs cần được tuân thủ nghiêm ngặt theo chỉ định y khoa để hạn chế các tác dụng phụ, đặc biệt là nguy cơ dị ứng, xuất huyết tiêu hóa và tổn thương chức năng gan, thận.

Chống chỉ định hoặc cần thận trọng khi sử dụng NSAIDs ở các đối tượng sau:

• Người có tiền sử loét dạ dày tá tràng tiến triển hoặc xuất huyết tiêu hóa.
• Bệnh nhân bị suy gan hoặc suy thận nặng.
• Phụ nữ mang thai, đặc biệt trong tam cá nguyệt thứ ba, và phụ nữ đang cho con bú – cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
• Người có hen phế quản, đặc biệt nếu có tiền sử cơn hen khởi phát do NSAIDs.
• Bệnh nhân mắc bệnh lý tim mạch, nhiễm trùng cấp hoặc mạn tính.

Do tính chất dược lý và nguy cơ biến chứng, NSAIDs nên được sử dụng trong thời gian ngắn nhất có thể với liều thấp nhất có hiệu quả, đồng thời cần đánh giá đầy đủ tiền sử bệnh lý và nguy cơ cá nhân trước khi chỉ định.

Nhóm thuốc kháng viêm Glucocorticoid

Nhóm glucocorticoid có nhiều dạng bào chế phổ biến, tác dụng chống viêm, chống dị ứng, ức chế miễn dịch, thường được chỉ định trong điều trị viêm khớp, thấp khớp, lupus ban đỏ và những bệnh lý khác.

Một số thuốc thường gặp trong nhóm là cortisone, prednisone, metylprednisolone, betamethasone.

Đây là nhóm thuốc cần phải tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ, vì có rất nhiều tác dụng không mong muốn gây ra những trường hợp dị ứng thuốc kháng viêm nghiêm trọng.

Các biểu hiện khi bị dị ứng thuốc kháng viêm

Dị ứng thuốc kháng viêm là phản ứng quá mẫn của cơ thể khi tiếp xúc với thuốc, biểu hiện ở nhiều mức độ. Phần lớn các triệu chứng khi bị dị ứng thuốc kháng viêm thường gặp như:

• Ngứa, nổi mề đay, mẫn đỏ, ban đỏ;
• Sưng, phù;
• Hội chứng hồng ban đa dạng;
• Co thắt phế quản, tụt huyết áp;
• Sốc phản vệ.

Lưu ý để tránh bị dị ứng thuốc kháng viêm

Khi sử dụng thuốc kháng viêm cần phải tuân thủ chỉ định của bác sĩ, hướng dẫn sử dụng thuốc an toàn, hợp lý để tránh những trường hợp bị dị ứng thuốc kháng viêm xảy ra. Thuốc kháng viêm ngoài tác dụng nhanh chóng còn có nhiều tác dụng không mong muốn khi sử dụng lâu dài.

Tác dụng không mong muốn khi sử dụng nhóm thuốc NSAIDs

Loét dạ dày, xuất huyết dạ dày lâu dần gây nên bệnh thiếu máu. Do đó khi phải dùng NSAIDs điều trị cần phối hợp thêm thuốc bảo vệ niêm mạc dạ dày.

• Đau bụng, khó tiêu, tiêu chảy.
• Buồn nôn, đau đầu, chóng mặt.

Các phản ứng dị ứng thường gặp.

Thận trọng khi sử dụng NSAIDs với bệnh nhân dưới 16 tuổi, người có vấn đề về tim, thận, gan, huyết áp.

Tác dụng không mong muốn khi sử dụng nhóm thuốc kháng viêm glucocorticoid

Nhóm kháng viêm glucocorticoid có nhiều dạng bào chế, tùy vào đường dùng, thời gian và liều lượng dùng thuốc mà có những dấu hiệu dị ứng thuốc kháng viêm, hay những tác dụng không mong muốn khác nhau.

Sử dụng glucocorticoid trong thời gian ngắn thường gây rối loạn chuyển hóa đường huyết, các dấu hiệu dị ứng thuốc kháng viêm trên da (mụn, xuất huyết, vết bầm), tinh thần gắt gỏng, nóng nảy, hạ kali máu, yếu cơ, tăng huyết áp.

Lạm dụng glucocorticoid trong thời gian dài dễ dẫn đến suy thượng thận, loãng xương, hoại tử xương, loét dạ dày, các bệnh lý về gan, đục thủy tinh thể, rối loạn mỡ máu, ức chế tăng trưởng…

Nhóm đối tượng đặc biệt cần lưu ý khi sử dụng thuốc kháng viêm glucocorticoid là người lớn tuổi (thường hay mắc các bệnh lý tim mạch, huyết áp, loãng xương), trẻ em (dễ bị suy yếu cơ thể, còi cọc, glucocorticoid làm suy giảm miễn dịch khiến các bệnh nhiễm trùng ở trẻ trầm trọng hơn), phụ nữ có thai và cho con bú.

Ngoài ra, một số bệnh nhân đang điều trị những bệnh như nhiễm trùng mắt, lao, bệnh lý dạ dày, tiêu hóa, đái tháo đường, tăng nhãn áp, huyết áp, tim mạch, các bệnh về gan, tuyến giáp, thận, suy giảm miễn dịch, người mới trải qua phẫu thuật, chấn thương cần cho bác sĩ biết để có liệu pháp dùng thuốc hợp lý.

Làm gì khi bị dị ứng thuốc kháng viêm

Khi cơ thể xuất hiện các triệu chứng nghi ngờ là dị ứng thuốc kháng viêm, cần nhanh chóng ngừng ngay thuốc đang tiêm, thuốc đang bôi, uống, nhỏ mắt, nhỏ mũi…

Nếu các biểu hiện dị ứng trên da nhẹ có thể dùng các thuốc chống dị ứng làm giảm triệu chứng.

Với những trường hợp bị dị ứng thuốc kháng viêm nặng khiến người bệnh khó thở, rối loạn tiêu hóa, hồng ban… cần nhanh chóng đưa bệnh nhân đến cơ sở gần nhất để được cấp cứu kịp thời, tránh các tình trạng nguy hiểm khi bị dị ứng thuốc kháng viêm.

Người bệnh nên ghi chép vào sổ hoặc phải tự ghi nhớ các loại thuốc hoặc thành phần gầy dị ứng để khai báo trước với bác sĩ để giảm thiểu các tình huống bị dị ứng thuốc kháng viêm không đáng có xảy ra.

Một số lưu ý làm hạn chế sự dị ứng thuốc kháng viêm

Hầu hết các trường hợp bị dị ứng nói chung và dị ứng thuốc kháng viêm nói riêng đều trầm trọng dần lên, lần sau nặng hơn lần trước. Do đó, dùng thuốc chống dị ứng chỉ mang tính nhất thời và không giải quyết triệt để nguyên nhân gây dị ứng. Để không xảy ra tình trạng dị ứng thuốc kháng viêm, cách tốt nhất là tự phòng bị, và tuân thủ một vài nguyên tắc như:

• Không tự ý mua thuốc theo dân gian truyền miệng. Chỉ mua thuốc khi đã có sự tư vấn của người có chuyên môn như bác sĩ, dược sĩ.
• Không dùng thuốc dựa trên triệu chứng giống với người khác.
• Tự ghi nhớ các yếu tố gây dị ứng và khai báo trước với bác sĩ, dược sĩ.
• Khi nghi ngờ có những dấu hiệu dị ứng thuốc kháng viêm bất thường cần nhanh chóng đến cơ sở y tế gần nhất để được theo dõi và chữa trị kịp thời.

Thuốc kháng viêm có nhiều tác dụng bất lợi không mong muốn do đó để giảm thiểu rủi ro, người bệnh cần trao đổi với bác sĩ có thể sử dụng liều thấp hoặc ngắt quãng, dùng thuốc kháng viêm tác dụng tại chỗ thay cho toàn thân. Lối sống, ăn uống khoa học, lành mạnh. Giảm liều từ từ trước khi dừng hẳn thuốc, súc miệng sau mỗi lần dùng thuốc kháng viêm để tránh bị nấm vòm họng.

Khi việc sử dụng thuốc kháng viêm ngày càng trở nên phổ biến, các trường hợp dị ứng thuốc kháng viêm ngày càng tăng, việc tuân thủ an toàn sử dụng thuốc cần được người dân nghiêm chỉnh chấp hành để chủ động phòng tránh các sự cố nguy hiểm do thuốc kháng viêm gây ra.