Kháng sinh đồ là gì?

Kháng sinh đồ là một phương pháp có vai trò vô cùng quan trọng đối với những trường hợp kháng thuốc kháng sinh. Đây là yếu tố giúp cho các bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị thích hợp cho các bệnh nhân. Vậy kháng sinh đồ là gì? Cách thực hiện như thế nào? Cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé!

Kháng sinh đồ là gì? 

Kháng sinh đồ là gì? Đây là một phương pháp được thực hiện nhằm mục đích xác định được mức độ nhạy cảm của kháng sinh thử nghiệm đối với các vi khuẩn gây bệnh. Cũng có nghĩa là phát hiện sự đề kháng kháng sinh của các vi khuẩn thử nghiệm. 

Kháng sinh đồ là gì?

Không những vậy, việc sử dụng kháng sinh đồ còn giúp cho các bác sĩ nghiên cứu chi tiết hơn sự biến đổi hoặc đề kháng của các vi khuẩn khi tiếp xúc với thuốc kháng sinh như thế nào. Từ đó, sẽ đưa ra các phương pháp giúp phòng ngừa đối với các loại bệnh có khả năng gây lây lan cao trong cộng đồng và dễ bùng nổ thành đại dịch. 

Ngày nay, có rất nhiều phương pháp kháng sinh đồ và phương pháp khoanh giấy kháng sinh khuếch tán trong thạch là phương pháp được áp dụng phổ biến nhất nhờ kỹ thuật đơn giản và dễ thực hiện. 

Những trường hợp nào cần sử dụng kháng sinh đồ?

Vậy phương pháp kháng sinh đồ là gì và thường được thực hiện khi nào? Phương pháp này thường được thực hiện đối với người bị mắc các bệnh nhiễm khuẩn do vi khuẩn gây ra đã được điều trị bằng thuốc kháng sinh nhưng không mang lại hiệu quả. Lúc này, cần phải sử dụng kháng sinh đồ để xác định được rằng, thuốc kháng sinh đang sử dụng đối với người bệnh có còn tác dụng với vi khuẩn đó hay không hoặc đang tác dụng ở mức độ nào. Từ đó, các bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp điều trị bệnh phù hợp và mang lại hiệu quả cao nhất.

Những trường hợp nào cần sử dụng kháng sinh đồ

Ngoài ra, phương pháp kháng sinh đồ còn được sử dụng trong trường hợp khi các vi khuẩn gây bệnh đã “nhờn” với thuốc kháng sinh và cần được điều trị vằng nhiều loại kháng sinh kết hợp cùng lúc hay một số trường hợp người bệnh cần phải điều trị bằng các loại kháng sinh mạnh hơn. Việc thực hiện kháng sinh đồ là gì sẽ giúp cho việc lựa chọn kháng sinh tối ưu nhất để điều trị bệnh.

Hoặc phương pháp kháng sinh đồ còn được thực hiện để nghiên cứu sự nhạy cảm của các vi khuẩn đối với những loại kháng sinh mới và nghiên cứu dịch tế học.

Thực hiện phương pháp kháng sinh đồ thế nào?

Để thực hiện phương pháp kháng sinh đồ ở một bệnh nhân bị nhiễm trùng, các nhân viên y tế sẽ phải tiến hành thực hiện như sau:

1. Mẫu bệnh phẩm

Đầu tiên, cần phải xác định nơi mà vi khuẩn gây nên tình trạng nhiễm trùng bằng cách lấy mẫu bệnh phẩm. Những mẫu bệnh phẩm thường được lấy là máu, nước tiểu, đờm, dịch mũi, dịch hầu họng, dịch não tủy…

Mẫu bệnh phẩm sau khi lấy sẽ được các nhân viên y tế sẽ đem đi nuôi cấy trên những môi trường khác nhau để vi khuẩn gây bệnh phát triển. Từ đó, vi khuẩn gây bệnh sẽ được phân lập trên những môi trường nuôi cấy thích hợp để lựa chọn thực hiện kháng sinh đồ.

2. Các phương pháp kháng sinh đồ

Có rất nhiều phương pháp kháng sinh đồ, cụ thể như sau: 

• Phương pháp định lượng tìm MIC: Với phương pháp này, kháng sinh sẽ được pha loãng trong thạch hoặc canh thang nhằm xác định nồng độ tối thiểu của kháng sinh ức chế vi khuẩn.
• Phương pháp định tính khoanh giấy kháng sinh khuếch tán trong thạch (Kirby Bauer) thường được áp dụng để xác định độ nhạy cảm của vi khuẩn với những kháng sinh khác nhau.
• Phương pháp phát hiện enzyme do vi khuẩn sinh ra có khả năng phá hủy kháng sinh (enzyme beta lactamase).

3. Phương pháp khuếch tán kháng sinh trong thạch

Phương pháp được sử dụng phổ biến nhất trong kháng sinh đồ là gì là phương pháp khoanh giấy kháng sinh khuếch tán trong thạch hay phương pháp Kirby - Bauer. Đây là một phương pháp khá đơn giản, phổ biến nhất vì dễ thực hiện hàng ngày ở các phòng xét nghiệm với quy mô khác nhau. 

Phương pháp khuếch tán kháng sinh trong thạch

Dưới đây là các bước tiến hành của kỹ thuật khuếch tán kháng sinh trong thạch: 

• Đầu tiên, nhân viên y tế sẽ tiến hành lấy mẫu bệnh phẩm. Sau đó, đem đi nuôi cấy trên đĩa thạch có chứa môi trường dinh dưỡng đặc biệt để nuôi cấy vi khuẩn gây bệnh.
• Bằng cách phân lập và định danh, các bác sĩ sẽ lựa chọn được dòng thuần vi khuẩn gây bệnh. 
• Một lượng vi khuẩn thích hợp được lấy và trải trên đĩa thạch, đặt các đĩa kháng sinh vào đĩa thạch (đĩa kháng sinh là những mảnh giấy tròn có tẩm kháng sinh với hàm lượng nhất định).
• Các đĩa thạch phải được ủ ấm ở nhiệt độ 35 - 37 ̊C. Sau khoảng 24 - 48 giờ sẽ tiến hành đọc kết quả: kháng sinh từ khoanh giấy khuếch tán ra môi trường thạch ức chế sự phát triển của vi khuẩn, vì thế tạo vòng tròn không có vi khuẩn hay còn gọi là vùng ức chế xuất hiện trên bề mặt đĩa thạch. Đồng thời, dựa vào đường kính của vùng ức chế có thể xác định được độ nhạy của kháng sinh cũng như độ kháng kháng thuốc của vi khuẩn. Bởi đường kính vùng ức chế tỷ lệ thuận với mức độ nhạy cảm. Cụ thể: 

+ Đường kính ≤ 11mm: Vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh.

+ Đường kính 12 - 15mm: Trung gian.

+ Đường kính ≥ 16mm: Kháng sinh nhạy với vi khuẩn gây bệnh.

Từ kết quả kháng sinh đồ, các bác sĩ sẽ lựa chọn được các loại kháng sinh có độ nhạy cao để đưa ra phác đồ điều trị cho bệnh nhân. Tuy nhiên, việc sử dụng kháng sinh đồ bằng phương pháp khuếch tán kháng sinh trong thạch cũng có thể dẫn đến sai sót do một số yếu tố như: Môi trường thạch, vi khuẩn và khoanh giấy đã thấm kháng sinh.

Trên đây là một số chia sẻ giải đáp cho vấn đề kháng sinh đồ là gì và cách thực hiện kháng sinh đồ như thế nào. Hy vọng sẽ giúp bạn có thêm nhiều thông tin hữu ích nhé!

Thủy Phan

Nguồn Tham Khảo: Tổng Hợp