Liệu pháp nhắm đích trong điều trị ung thư là gì?

Trong điều trị ung thư, bác sĩ thường sử dụng kết hợp liệu pháp nhắm đích với hóa trị và những phương pháp khác để tối ưu hiệu quả điều trị cho bệnh nhân ung thư. Liệu pháp nhắm đích hiện nay đã được Cục quản lí Thực phẩm và Dược phẩm của Mỹ (FDA) phê duyệt sử dụng cho nhiều loại thuốc trong điều trị ung thư vú, u tuyến tiền liệt, ung thư đại trực tràng... Các nhà khoa học cũng đang thử nghiệm thêm các thuốc hoạt chất khác trên những loại ung thư mới.

Liệu pháp nhắm đích là gì?

Liệu pháp nhắm đích hoạt động dựa trên phương thức phát triển của tế bào ung thư. 

Tế bào tạo nên mọi loại mô trong cơ thể. Có rất nhiều loại tế bào như tế bào máu, tế bào não và tế bào da. Mỗi tế bào có chức năng, nhiệm vụ riêng. Ung thư xuất hiện khi có các gen nào đó trong tế bào khoẻ mạnh xuất hiện đột biến. Tế bào tạo ra protein từ các gen để thực hiện các chức năng của nó. Khi gen bị đột biến những protein này cũng biến đổi theo, những thay đổi này làm tế bào hoạt động phân chia bất bình thường, tăng nhanh và lan rộng phát triển vượt kiểm soát của cơ thể. Chính những tế bào phát triển ngoài tầm kiểm soát này tạo thành khối u.

Liệu pháp nhắm đích (Targeted Therapy) là một phương pháp trị ung thư sử dụng thuốc điều trị. Tuy nhiên, nó khác với liệu pháp hóa trị trước đây. Thuốc sử dụng trong liệu pháp nhắm đích có mục tiêu cụ thể giúp ngăn chặn sự phát triển và lan rộng của khối u bằng cách hoạt động tấn công vào các gen hay protein được tìm thấy ở tế bào ung thư hoặc những tế bào có liên quan đến sự phát triển của khối u, ví dụ như tế bào mạch máu.

Thuốc sử dụng điều trị trong liệu pháp nhắm đích có nhiệm vụ:

• Ngăn chặn hoặc dập tắt các cơ hội giúp tế bào ung thư phát triển hay phân chia từ trong gen hay protein.
• Bảo vệ tế bào khỏe mạnh.
• Ngăn chặn các tế bào ung thư.

Liệu pháp nhắm đích tấn công vào các gen hay protein của tế bào ung thư

Các loại liệu pháp nhắm đích

Cho tới hiện nay, y học đang sử dụng điều trị 2 loại liệu pháp nhắm đích:

Kháng thể đơn dòng

Thuốc sử dụng trong liệu pháp nhắm đích kháng thể đơn dòng thường ở dạng tiêm dưới da. Thuốc giúp ngăn chặn từ phía bên ngoài của tế bào ung thư hay trong khu vực xung quanh khối u. Các kháng thể đơn dòng đưa những hoạt chất điều trị trực tiếp đến cho tế bào ung thư.

Thuốc là những phân tử nhỏ

Dạng thuốc được gọi là “phân tử nhỏ” thường được uống dưới dạng viên. Thuốc có nhiệm vụ ngăn chặn quá trình tế bào ung thư nhân lên và lan rộng. Những loại thuốc này ngăn cản sự hình thành các mạch máu mới trong các mô xung quanh khối u.

Một khối u cần nhiều mạch máu để mang đến chất dinh dưỡng và giúp chúng phát triển và lan rộng. Dạng liệu pháp này bỏ đói khối u bằng cách ngăn chặn, không cho các mạch máu mới phát triển.

Liệu pháp nhắm đích ngăn chặn tế bào ung thư

Liệu pháp nhắm đích trong điều trị một số bệnh ung thư

Điều trị ung thư vú

Theo thống kê, có khoảng 20 - 25% bệnh nhân ung thư vú được giải phẫu tế bào có số lượng lớn một loại protein gọi là thụ thể nhân tố phát triển biểu mô số 2 (epidermal growth factor receptor 2 – HER2). Protein này làm cho tế bào ung thư phát triển. Nếu khối u là dương tính với HER2, một vài loại liệu pháp hướng vào HER2 có thể được sử dụng.

Ung thư đại tràng

Ung thư đại tràng thường có số lượng lớn một kiểu protein gọi là thụ thể nhân tố phát triển biểu mô (epidermal growth factor receptor – EGFR). Các thuốc ngăn chặn EGFR giúp làm chậm lại sự phát triển của ung thư. 

Ung thư phổi

Tế bào ung thư phổi cũng có thể chịu tác động của các thuốc ngăn chặn EGFR làm chậm sự phát triển với một số đột biến nhất định trên EGFR. Liệu pháp nhắm đích cũng hiệu quả cho điều trị ung thư phổi mang đột biến ở gen ALK và ROS. Bác sĩ cũng sử dụng các chất ức chế sự phát triển mạch máu cho một số dạng ung thư phổi nhất định.

Ung thư sắc tố da

Có hơn 50% bệnnh ung thư sắc tố da có đột biến trên gen BRAF. Hiện nay, FDA đã chấp thuận một vài loại chất ức chế BRAF.

Điều trị ung thư bằng liệu pháp nhắm đích

Các thách thức của liệu pháp nhắm đích

Liệu pháp nhắm đích mang đến một phương án điều trị và cơ hội chiến thắng ung thư cho bệnh nhân. Tuy nhiên liệu pháp nhắm đích vẫn còn đặt ra nhiều thách thức trong quá trình điều trị như:

• Một liệu pháp nhắm đích sẽ không hiệu quả nếu xác định sai gen hay protein của khối u.
• Xác định đúng mục tiêu không có nghĩa là khối u sẽ đáp ứng lại với thuốc.
• Đáp ứng với liệu pháp nhắm đích chỉ mang tính tạm thời, thuốc có thể có tác dụng ban đầu nhưng sau đó thì không. 
• Cuối cùng các loại thuốc trong liệu pháp nhắm đích có thể gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng. 

Liệu pháp nhắm đích là một phương pháp trị liệu ung thư quan trọng. Nhưng cho đến nay, các bác sĩ chỉ có thể loại bỏ được một số ít các loại ung thư bằng phương pháp này. Hầu hết bệnh nhân vẫn cần phẫu thuật, hóa trị, xạ trị và liệu pháp hormone. Các nhà nghiên cứu vẫn đang tiếp tục phát triển thêm nhiều loại thuốc nhắm đích khác khi họ biết được nhiều hơn những thay đổi đặc trưng xảy ra trong tế bào ung thư.

Ly Nguyễn

Nguồn tham khảo: Yhoccongdong