Những tác dụng phụ của hóa trị người bệnh phải chịu đựng

Phương pháp hóa trị là một trong những phương pháp điều trị phổ biến đối với hầu hết các loại ung thư hiện nay. Tuy nhiên, phương pháp này cũng gây ra rất nhiều tác dụng phụ của hóa trị bạn cần tìm hiểu. 

Hóa trị thường tác động chủ yếu trên tế bào ung thư, tuy nhiên nó cũng gây nên những ảnh hưởng nhất định lên các tế bào lành của cơ thể, gây nên các tác dụng phụ. Điều trị bằng hóa trị gây nên nhiều tác dụng phụ khác nhau nhưng thường gặp nhất các tác dụng phụ sau:

1. Giảm các dòng tế bào máu ngoại biên

Giảm các dòng tế bào máu ngoại biên

Các hóa chất chống ung thư có thể gây chết các tế bào máu ngoại biên: hồng cầu, tiểu cầu, bạch cầu; một dòng, hai dòng hoặc cả ba dòng tế bào máu, gây nên các bệnh lý sau:

• Thiếu máu: là tác dụng phụ của hóa trị thường xảy ra sau khi bệnh nhân điều trị nhiều đợt. Trường hợp bệnh nhân thiếu máu nặng sẽ phải điều trị bằng truyền hồng cầu lắng, nếu nhẹ hơn có thể dùng thuốc kích thích tăng trưởng hồng cầu (beta, epoetin alfa, darbepoetin alfa), sulfate sắt uống. Cần phải duy trì Hb của bệnh nhân ở mức 10-12g/dl.
• Giảm các dòng tế bào máu ngoại biên
• Giảm bạch cầu, đặc biệt là giảm bạch cầu hạt: làm giảm khả năng miễn dịch của cơ thể, dẫn đến bệnh nhân dễ bị nhiễm trùng nặng, gây nguy hiểm đến tính mạng.
• Giảm bạch hạt độ IV (Khi Neutrophile dưới 500/mm3) kèm theo triệu chứng sốt: trong trường hợp này bệnh nhân cần cấp cứu kịp thời, cách ly bảo vệ, sử dụng kháng sinh mạnh, phổ rộng truyền tĩnh mạch như nhóm carbapenem, cefepime, piperacillin-tazobactam. 
• Giảm tiểu cầu: đây cũng là tác dụng phụ của hóa trị mà các bệnh nhân thường gặp phải sau nhiều đợt hóa trị.

2. Cơ thể suy nhược, mệt mỏi

Đây là tác dụng phụ của hóa trị ung thư thường gặp ở hầu hết bệnh nhân. Hóa trị có thể khiến bệnh nhân bị suy nhược, khó thở, chán ăn, mệt mỏi. Tình trạng này thường biểu hiện nặng hơn ở những bệnh nhân đã từng phẫu thuật hay xạ trị trước đó.

Cơ thể suy nhược, mệt mỏi

Triệu chứng này thường liên quan đến các tình trạng thực thể của người bệnh như nhiễm trùng, thiếu máu, trầm cảm và đau đớn. Do đó, nên xác định có các tình trạng này không, nếu có cần điều trị thích hợp và kịp thời.

3. Buồn nôn và nôn

Bệnh nhân nên phòng ngừa trước khi nôn, vì khi đã nôn rồi thì rất khó để kiểm soát triệu chứng.

4. Rụng tóc

Các loại thuốc chống ung thư thường tác động dựa trên cơ chế gây hại cho các tế bào có khả năng sinh sản và tăng trưởng nhanh bởi đây chính là những đặc trưng của tế bào ung thư. Do đó, hóa trị cũng sẽ gây ảnh hưởng đến các tế bào có mức độ tăng trưởng tương đối nhanh của cơ thể, bao gồm tế bào biểu bì, phần phụ của da như móng, nang lông,... gây rụng tóc, rụng lông ở các phần khác nhau của cơ thể.

Rụng tóc gây ảnh hưởng về mặt tâm lý của bệnh nhân, nhất là đối với bệnh nhân nữ, gây tâm lý tự ti về ngoại hình của mình. Tình trạng này có thể hồi phục sau khi kết thúc quá trình hóa trị. Bác sĩ cần tư vấn, trấn an tâm lý cho bệnh nhân về tác dụng phụ này để bệnh nhân an tâm điều trị.

5. Viêm niêm mạc miệng

Tác dụng phụ của hóa trị này thường xảy ra ở những bệnh nhân kết hợp cả hóa trị và xạ trị trong điều trị ung thư đầu, mặt, cổ hoặc do ảnh hưởng của các loại thuốc. Biểu hiện này thường khiến bệnh nhân đau đớn, khó chịu, khó ăn uống.

Để hạn chế biểu hiện trên, bệnh nhân lưu ý luôn giữ vệ sinh răng miệng, thường xuyên uống nước để cung cấp nước cho cơ thể và làm ẩm miệng. Đồng thời nên ăn nhiều rau xanh, hoa quả, ăn các thức ăn mềm như súp, cháo, trứng, bổ sung thêm sữa chua, ngũ cốc nguyên hạt, uống nước chanh. 

Trong thời gian hóa trị, người bệnh thường có cảm giác chán ăn. Do đó những thực phẩm trên sẽ giúp dễ ăn hơn và tránh hiện tượng đi ngoài.

6. Độc tính thần kinh ngoại biên

Các biểu hiện từ nhẹ đến nặng gồm tê bì, có cảm như kim chích và mất cảm giác hoàn toàn ở các đầu ngón tay, ngón chân. Nếu không được điều trị kịp thời có thể gây lan đến các phần còn lại của các chi.

7. Độc tính trên tim

Tác dụng phụ của hóa trị này xảy ra khi bệnh nhân điều trị bằng nhóm fluoropyrimidine, nhóm anthracycline, trastuzumab.

Khi chỉ định bệnh nhân sử dụng các thuốc trên, bác sĩ cần hỏi kỹ bệnh nhân có tiền sử bệnh tim mạch không, và tiến hành khám lâm sàng tim mạch, siêu âm tim trước khi điều trị. Đồng thời theo dõi sát sao chức năng tim mạch của người bệnh trong quá trình điều trị. 

Trong trường hợp xảy ra các biến cố tim mạch, tùy vào mức độ mà bác sĩ sẽ cân nhắc nên giảm liều, tạm ngưng hoặc ngừng hẳn các thuốc trên.

Phương pháp hóa trị ung thư gây nên rất nhiều tác dụng phụ đối với bệnh nhân. Có nhiều bệnh nhân tử vong trong quá trình điều trị không phải do khối u mà do sức khỏe kém, không thể chịu đựng được những tác dụng phụ đó. Do đó, để điều trị ung thư hiệu quả, cần có biện pháp ngăn ngừa các ảnh hưởng có hại của quá trình hóa trị.

Hiện nay, công cuộc phòng chống ung thư và cải thiện toàn diện sức khỏe cho con người đã có những bước tiến mới. Đi đầu trong bước ngoặc mới về điều trị ung thư phải kể đến chính là Học viện Quân Y khi ứng dụng công nghệ nano vào y học và kết hợp thành công các loại thảo dược thiên nhiên quý giá như nghệ, tảo nâu và tam thất, cùng nhiều thành phần khác như xạ đen, quả nhàu, chất bioperine trong tiêu đen,... để bào chế nên thực phẩm chức năng Nano Curcumin Plus Tam thất xạ đen. Đây là bước đột phá lớn mở ra nhiều hy vọng mới cho bệnh nhân ung thư.

Thu Hà