Thuốc tăng tiểu cầu trong sốt xuất huyết: Công dụng và lưu ý khi sử dụng

Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, có thể gây giảm tiểu cầu nghiêm trọng và tăng nguy cơ xuất huyết, đe dọa tính mạng. Tuy nhiên, việc dùng thuốc tăng tiểu cầu trong sốt xuất huyết không áp dụng đại trà mà cần dựa trên tình trạng lâm sàng và chỉ định cụ thể. Trong bài viết này, Long Châu sẽ cùng bạn tìm hiểu rõ hơn về cách sử dụng và lưu ý khi dùng các loại thuốc này.

Các loại thuốc tăng tiểu cầu trong sốt xuất huyết thường dùng

Trong điều trị sốt xuất huyết có giảm tiểu cầu, việc sử dụng thuốc tăng tiểu cầu cần tuân thủ chỉ định chặt chẽ của bác sĩ chuyên khoa. Dưới đây là một số loại thuốc thường được dùng trong phác đồ điều trị sốt xuất huyết.

Thuốc Corticosteroid

Một số thuốc Corticosteroid có tác dụng ức chế miễn dịch có thể được bác sĩ cân nhắc trong tình huống đặc biệt, nhằm giảm nguy cơ phá hủy tiểu cầu. Tuy nhiên, các nghiên cứu tại Việt Nam và khuyến cáo của Bộ Y tế (Hướng dẫn chẩn đoán, điều trị sốt xuất huyết Dengue, 2023) không khuyến nghị sử dụng Corticosteroid thường quy cho sốt xuất huyết. Thuốc này chỉ được cân nhắc trong trường hợp giảm tiểu cầu do cơ chế tự miễn (ITP hậu sốt xuất huyết) và sử dụng theo phác đồ riêng.

Globulin miễn dịch

Trong một số trường hợp giảm tiểu cầu miễn dịch đặc biệt, bác sĩ có thể cân nhắc áp dụng biện pháp điều chỉnh miễn dịch nhằm kiểm soát nguy cơ xuất huyết. Những biện pháp này cần thực hiện dưới sự theo dõi chuyên môn nghiêm ngặt.

Globulin miễn dịch (IVIG) được sử dụng trong các trường hợp giảm tiểu cầu miễn dịch hoặc khi bệnh nhân không đáp ứng với Corticosteroid. IVIG giúp ức chế quá trình phá hủy tiểu cầu, tăng số lượng tiểu cầu tạm thời. Tuy nhiên, chi phí cao và hiệu quả ngắn hạn nên chỉ định hạn chế. Thuốc chủ yếu được sử dụng cho bệnh nhân có nguy cơ xuất huyết nặng, không đáp ứng với các biện pháp khác.

Thuốc kích thích sản xuất tiểu cầu

Trong một số trường hợp đặc biệt, bác sĩ có thể cân nhắc sử dụng nhóm thuốc có cơ chế kích thích sản xuất tiểu cầu tại tủy xương cho bệnh nhân giảm tiểu cầu nặng, không đáp ứng với điều trị thông thường hoặc có nguy cơ xuất huyết nghiêm trọng. Tuy nhiên, các thuốc này chỉ được chỉ định bởi bác sĩ chuyên khoa huyết học, và hiện chưa được khuyến cáo sử dụng rộng rãi trong điều trị sốt xuất huyết cấp tính tại Việt Nam.

Các thuốc khác

Trong những trường hợp giảm tiểu cầu kéo dài, kháng trị hoặc đi kèm các bệnh lý nền phức tạp, bác sĩ có thể cân nhắc sử dụng các liệu pháp điều trị nhắm trúng đích, bao gồm kháng thể đơn dòng tác động lên tế bào miễn dịch hoặc các chất ức chế kinase. Những phương pháp này thường được áp dụng khi bệnh nhân không đáp ứng với điều trị thông thường và cần được thực hiện tại các cơ sở chuyên khoa huyết học, theo chỉ định nghiêm ngặt.

Công dụng của thuốc tăng tiểu cầu trong sốt xuất huyết

Trong một số tình huống đặc biệt như giảm tiểu cầu kéo dài hoặc không hồi phục, thuốc tăng tiểu cầu có thể được cân nhắc với những lợi ích như:

Giảm nguy cơ xuất huyết nghiêm trọng

Khi tiểu cầu xuống thấp (dưới 50.000/mm³), cơ thể mất khả năng cầm máu hiệu quả. Việc hỗ trợ tăng tiểu cầu giúp ngăn ngừa tình trạng chảy máu chân răng, chảy máu cam, xuất huyết dưới da, rong kinh ở nữ, và đặc biệt là xuất huyết nội tạng.

Hỗ trợ phục hồi nhanh sau giai đoạn nguy hiểm

Tiểu cầu thường xuống thấp nhất vào ngày thứ 4 - 6 của bệnh, khi virus đã yếu đi nhưng cơ thể còn suy kiệt. Sử dụng thuốc hỗ trợ tăng tiểu cầu trong giai đoạn này có thể rút ngắn thời gian hồi phục, giúp người bệnh nhanh chóng lấy lại sức khỏe.

Tăng cường khả năng sản xuất máu của tủy xương

Một số thành phần hoạt chất trong nhóm thuốc này có thể kích thích tủy xương sản xuất tiểu cầu. Từ đó nó giúp ổn định huyết học và tăng cường đề kháng.

Hạn chế nguy cơ phải truyền tiểu cầu

Nếu tiểu cầu không tụt quá thấp, việc sử dụng thuốc hỗ trợ kịp thời có thể giảm nhu cầu phải truyền máu hoặc tiểu cầu đậm đặc. Điều này giúp đẩy nhanh quá trình phục hồi, giảm thời gian nằm viện và giảm chi phí điều trị bệnh.

Lưu ý khi sử dụng thuốc tăng tiểu cầu trong sốt xuất huyết

Người bệnh cần tuân thủ chặt chẽ về liều dùng, thời gian sử dụng thuốc tăng tiểu cầu trong sốt xuất huyết. Việc này nhằm đảm bảo thuốc đạt được tác dụng mong đợi và giảm thiểu nguy cơ biến chứng. Tuyệt đối không tự ý tăng hay giảm liều, vì có thể gây rối loạn đáp ứng điều trị hoặc làm nặng thêm tình trạng bệnh.

Giống như các loại thuốc khác, thuốc hỗ trợ tăng tiểu cầu cũng có thể gây tác dụng phụ, dù hiếm gặp. Một số tác dụng phụ của thuốc tăng tiểu cầu thường ghi nhận bao gồm: Buồn nôn, chóng mặt, đau đầu nhẹ hoặc dị ứng ngoài da. Trong trường hợp xuất hiện dấu hiệu bất thường sau khi uống thuốc, bệnh nhân nên báo ngay với bác sĩ để được kiểm tra và điều chỉnh kịp thời.

Theo dõi sức khỏe định kỳ trong quá trình điều trị là vô cùng cần thiết, đặc biệt là kiểm tra chỉ số tiểu cầu trong máu. Việc theo dõi sát sao giúp phát hiện sớm các biến chứng tiềm ẩn và hỗ trợ bác sĩ đưa ra quyết định điều chỉnh phác đồ điều trị nếu cần thiết.

Khi nào cần truyền tiểu cầu trong sốt xuất huyết?

Thuốc tăng tiểu cầu trong sốt xuất huyết không phải lúc nào cũng đủ để kiểm soát tình trạng bệnh. Truyền tiểu cầu trong sốt xuất huyết được chỉ định khi có dấu hiệu xuất huyết dưới da, chảy máu mũi, chảy máu chân răng, tiêu hóa hoặc nội tạng, đi kèm với số lượng tiểu cầu giảm dưới 50 G/L.

Ở những bệnh nhân không có biểu hiện xuất huyết nhưng tiểu cầu giảm xuống mức rất thấp (dưới 5 G/L), bác sĩ có thể cân nhắc truyền dự phòng để ngăn nguy cơ chảy máu tự phát, đặc biệt ở các cơ địa nhạy cảm.

Trong một số tình huống đặc biệt như chuẩn bị làm thủ thuật xâm lấn, phẫu thuật hoặc can thiệp liên quan đến hệ thần kinh trung ương, việc truyền tiểu cầu có thể được chỉ định để giữ mức an toàn: Duy trì trên 50 G/L, hoặc trên 100 G/L với các can thiệp thần kinh.

Ngoài ra, bác sĩ sẽ đánh giá tổng thể tình trạng lâm sàng, mức độ và vị trí xuất huyết, đáp ứng với điều trị, các bệnh lý nền, nguy cơ và lợi ích trước khi quyết định truyền tiểu cầu.

Thuốc tăng tiểu cầu trong sốt xuất huyết đóng vai trò quan trọng trong điều trị bệnh khi có chỉ định của bác sĩ. Việc sử dụng thuốc cần tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn chuyên môn để tránh tác dụng phụ và biến chứng không mong muốn. Người bệnh tuyệt đối không tự ý dùng thuốc hoặc truyền tiểu cầu khi chưa có chỉ định.