Thuốc tránh thai hàng ngày uống vào lúc nào thì phù hợp và hiệu quả?

Trong cuộc sống hiện đại, việc sử dụng thuốc tránh thai hàng ngày đã trở thành lựa chọn quen thuộc của nhiều phụ nữ nhằm kiểm soát việc mang thai ngoài ý muốn. Tuy nhiên, một câu hỏi thường được đặt ra là thuốc tránh thai hàng ngày uống vào lúc nào để đảm bảo hiệu quả cao nhất? Bài viết sau đây sẽ giải đáp thắc mắc này và cung cấp những thông tin quan trọng giúp bạn sử dụng thuốc đúng cách và an toàn.

Thuốc tránh thai hàng ngày là gì, có mấy loại?

Để biết được thuốc tránh thai hàng ngày uống vào lúc nào thì phù hợp và an toàn, trước hết cần hiểu rõ thuốc tránh thai là gì, có gì khác nhau giữa các loại thuốc tránh thai hàng ngày hay không.

Thuốc tránh thai hàng ngày là một loại thuốc uống có chứa các chất tương tự hormone để thay đổi hoạt động sinh lý cơ thể và ngăn ngừa khả năng mang thai. Hormone trong trường hợp này là các chất hóa học kiểm soát hoạt động của các cơ quan buồng trứng và tử cung.

Có hai loại thuốc tránh thai, bao gồm:

• Thuốc tránh thai kết hợp (hay COC): Thuốc kết hợp có cả estrogen và progestin (hợp chất tương tự progesterone). Đây là loại thuốc tránh thai được dùng phổ biến nhất hiện nay.
• Thuốc tránh thai chỉ có progestin (còn gọi là POP): Loại thuốc tránh thai này khác với COC ở chỗ nó chỉ chứa một liều lượng nhỏ progestin và thường dùng cho đối tượng nào không thể dùng estrogen.

Các hormone estrogen và progesterone là những chất có khả năng điều chỉnh hoạt động của tử cung và buồng trứng bằng cách thay đổi nồng độ một cách linh hoạt và ổn định.

Để ngăn ngừa rụng trứng trong chu kỳ kinh nguyệt hàng tháng, thuốc tránh thai thực tế đã bổ sung một lượng nhỏ hormone dẫn đến thay đổi nồng độ bình thường trong cơ thể. Khi quá trình rụng trứng không xảy ra tức là thai kỳ cũng không thể xảy vì không có trứng để thụ tinh.

Thuốc tránh thai hàng ngày uống vào lúc nào?

Nếu bạn sử dụng thuốc tránh thai kết hợp (COC)

Hầu hết các loại thuốc kết hợp trên thị trường có 2 dạng vỉ 21 viên hoặc vỉ 28 viên. Mỗi viên được uống vào cùng một thời điểm trong ngày, tránh cách nhau quá 24 giờ và tốt nhất không được bỏ bất cứ ngày nào.

Nếu dùng vỉ 21 viên, bạn sẽ ngừng uống thuốc tránh thai trong 7 ngày trước khi bắt đầu với vỉ mới. Hoặc bạn sẽ uống mỗi một viên giả dược/ngày (viên giả dược không chứa hormone) trong 7 ngày đối với vỉ 28 viên. Nếu muốn duy trì thói quen uống thuốc đều đặn tránh quên thuốc thì vỉ 28 ngày sẽ hỗ trợ cho bạn tốt hơn.

Có hai phương pháp bắt đầu COC được công nhận theo mức độ ưu tiên như sau:

• Bắt đầu từ ngày đầu tiên của chu kỳ kinh nguyệt: Đây được coi là chiến lược tốt nhất vì hiệu quả tránh thai nhanh hơn các phương pháp khác.
• Bắt đầu vào bất cứ thời điểm nào: Khi bạn bắt đầu phương pháp này, 7 ngày đầu tiên được coi là không an toàn vì thuốc chưa phát huy tác dụng tránh thai. Khuyến nghị nên sử dụng đồng thời biện pháp tránh thai thứ hai, chẳng hạn như bao cao su.

Với những ai khi mới sử dụng thuốc chưa biết rõ thuốc tránh thai hàng ngày uống vào lúc nào thì hợp lý, có thể bắt đầu vào bất cứ ngày nào trong tháng. Nhưng quan trọng vẫn phải duy trì thói quen uống thuốc mỗi ngày đều đặn và đúng giờ cố định để có tác dụng tránh thai hiệu quả tốt.

Nếu bạn sử dụng thuốc tránh thai chỉ có progestin (POP)

Để thuốc tránh thai POP có tác dụng hiệu quả, cần phải được uống vào cùng một thời điểm mỗi ngày mà không có khoảng nghỉ, tức là uống liên tục suốt cả tháng (không có tuần nghỉ hoặc viên giả dược). POP có thể được bắt đầu vào bất kỳ ngày nào của chu kỳ kinh nguyệt, nhưng khuyến nghị nên bắt đầu vào ngày đầu tiên.

Đặc biệt quan trọng là thời gian uống thuốc POP phải rất nghiêm ngặt, nếu uống muộn hơn 3 giờ so với thời gian tuân thủ, hiệu quả tránh thai có thể bị giảm và cần dùng thêm biện pháp tránh thai dự phòng khác trong 2 ngày tiếp theo.

Trong một số trường hợp đặc biệt thì thuốc tránh thai hàng ngày nên uống vào lúc nào?

Trong một số trường hợp đặc biệt, việc lựa chọn thời điểm uống thuốc tránh thai hàng ngày có thể cần được điều chỉnh để phù hợp với tình trạng sức khỏe hoặc thói quen sinh hoạt của mỗi người. Cụ thể:

• Phá thai/sẩy thai: Sau khi phá thai hoặc sẩy thai trong 2 tam cá nguyệt đầu tiên, hãy bắt đầu uống thuốc tránh thai trong vòng 7 ngày đầu tiên nếu muốn tránh thai.
• Sau sinh: Tránh dùng COC trong 21 ngày đầu sau sinh vì có nguy cơ huyết khối tĩnh mạch (VTE) cao hơn.
• Trường hợp có nguy cơ cao VTE: Không nên bắt đầu dùng COC trong 42 ngày đầu sau sinh, bất kể có cho con bú hay không. Các yếu tố nguy cơ bao gồm phụ nữ trên 35 tuổi, chỉ số BMI ≥ 30 kg/m², hút thuốc, tiền sản giật, tiền sử huyết khối, chảy máu sau sinh và các tình trạng khác liên quan đến tăng nguy cơ VTE.
• Cân nhắc khi cho con bú: Tránh dùng COC trong 42 ngày đầu sau sinh nếu phụ nữ đang cho con bú, estrogen trong COC có thể ảnh hưởng đến việc tiết sữa.

Nên làm gì nếu quên uống thuốc tránh thai?

Khi uống thuốc không đều đặn đúng giờ, nguy cơ mang thai ngoài ý muốn sẽ tăng lên. Tuy nhiên, không phải lúc nào chúng ta cũng có thể nhớ uống thuốc tránh thai đúng lúc mỗi ngày. Nếu quên uống thuốc tránh thai hàng ngày, bạn cần hành động ngay để giảm nguy cơ mang thai ngoài ý muốn. 

Đối với việc quên uống thuốc tránh thai kết hợp

Nếu quên uống 1 viên thuốc có chứa hormone, việc cần làm là:

• Uống ngay viên thuốc đã quên càng sớm càng tốt và tiếp tục uống các viên thuốc còn lại như thông thường. Tức là bạn có thể cần phải uống 2 viên trong cùng một ngày, gồm viên đã quên cùng với viên mới của ngày tiếp theo.
• Không cần thêm biện pháp tránh thai bổ sung.
• Thường không cần dùng biện pháp tránh thai khẩn cấp, nhưng có thể cân nhắc nếu viên thuốc bị quên trong những ngày đầu chu kỳ hoặc trong tuần cuối của chu kỳ trước.

Nếu quên 2 viên thuốc liên tiếp trở lên, bạn nên:

• Uống ngay viên thuốc gần nhất mà bạn quên càng sớm càng tốt (bỏ qua các viên thuốc đã quên trước đó).
• Tiếp tục uống thuốc theo giờ như đã uống trước đó.
• Sử dụng biện pháp tránh thai dự phòng hoặc tránh quan hệ tình dục cho đến khi đã uống thuốc đúng trong 7 ngày tiếp theo.

Nếu các viên thuốc bị quên là các viên giả dược (có màu sắc khác với viên chứa hormone) tức là các viên thuộc về tuần cuối cùng của chu kỳ đối với vỉ thuốc 28 ngày, bạn có thể vứt chúng đi, tiếp tục uống các viên trong ngày tiếp theo như thông thường và bắt đầu vỉ thuốc mới ngay sau khi dùng hết vỉ thuốc cũ.

Đối với việc quên uống thuốc tránh thai chỉ chứa progestin

Nếu bạn có kinh và quên uống 1 viên hoặc nhiều hơn quá 3 giờ, nên:

• Uống ngay 1 viên càng sớm càng tốt.
• Tiếp tục uống mỗi ngày 1 viên, theo đúng giờ như đã uống trước đó.
• Tránh quan hệ hoặc sử dụng biện pháp tránh thai dự phòng trong 2 ngày tiếp theo.
• Nên cân nhắc biện pháp tránh thai khẩn cấp nếu trong 5 ngày trước bạn đã có xảy ra quan hệ tình dục.

Hãy nhớ rằng việc duy trì uống thuốc đều đặn và đúng thời điểm là biện pháp giúp đảm bảo hiệu quả tránh thai được tối ưu. Bạn nên tạo cho mình thói quen uống thuốc hàng ngày bằng cách xây dựng một lịch trình nhắc nhở cố định. Nếu còn thắc mắc về "Thuốc tránh thai hàng ngày uống vào lúc nào thì phù hợp?", hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn chi tiết hơn với tình trạng sức khỏe của bản thân.