Tràn khí dưới da là gì? Nguyên nhân gây tràn khí dưới da

Để giúp bạn hiểu hơn về tình trạng tràn khí dưới da, Nhà thuốc Long Châu xin chia sẻ thông tin trong bài viết dưới đây để bạn đọc có thêm thông tin về hiện tượng này nhé. 

Tràn khí dưới da là gì? 

Tràn khí dưới da là hiện tượng tự phát sinh hoặc có không khí xâm nhập vào lớp biểu bì dưới da. Làn da người được cấu tạo với 3 lớp chính là biểu bì, trung bì và hạ bì, phần mô da chủ yếu nằm phía dưới lớp hạ bì. Tuy nhiên theo nhiều chuyên gia nhận định, hiện tượng tràn khí dưới da có thể chỉ ra được không khí đang chiếm một phần và ở vị trí tương đối sâu dưới da mà mắt thường không nhìn thấy được. 

Sự tràn khí trong y học là hiện tượng không khí tràn vào các khoang trống trong cơ thể, cụ thể là các mô dưới da và có thể gây ra tràn khí trung thất, tràn khí ổ bụng hoặc nguy hiểm hơn là tràn khí màng phổi. Không khí khi xâm nhập được vào các khoang sẽ dẫn đến sự chênh lệch áp suất giữa lòng phế nang và những kẽ hở quanh mạch máu, khiến không khí lan đến đầu, cổ, ngực và bụng một cách nhanh chóng. 

Không khí khi bị tràn khí dưới da sẽ tích tụ tại ở những khu vực da có ít sức căng nhất trên cơ thể và “đợi” cho đến khi áp suất bị chênh lệch để “di chuyển”, tràn đến những vùng da khác theo mặt phẳng cắt ngang, gây nên tình trạng tràn khí dưới da lan rộng phía dưới làn da, gây nên nguy cơ trụy hô hấp hoặc vấn đề tim mạch vô cùng nguy hiểm. 

Nói về cơ chế hình thành tràn khí dưới da, không khí khi được sản sinh hoặc xâm nhập da thành công thông qua lớp biểu bì, đi đến hạ bì và dẫn đến hiện tượng tràn khí dưới da. Da từ vùng cổ, trung thất và khoang sau của phúc mạc được liên kết với nhau thông qua mặt phẳng gọi là màng cơ, và đây cũng là nơi không khí có thể đi qua, lan tràn đến những khoang khác, vùng da khác. 

Không khí khi xâm nhập vào làn da có thể đi theo chiều của các vùng bao quanh mạch, đi đến trung thất và từ đó lan truyền đến hệ thống mô dưới da một cách nhanh chóng. Trong trường hợp tràn khí dưới da và có thể gây tình trạng phổi bị đâm thủng do chênh lệch áp suất. Tương tự như vậy, chênh lệch áp suất ở phổi cũng có thể khiến các phế nang bị phá vỡ, gây chấn thương và tràn khí màng phổi - một trong những biến chứng nguy hiểm nhất của tràn khí dưới da. 

Nguyên nhân gây tràn khí dưới da 

Tràn khí dưới da có thể có nhiều nguyên nhân khác nhau như tiến hành phẫu thuật trước đó, chấn thương, tai nạn hoặc nhiễm trùng. Ngoài ra, nguyên nhân gây tràn khí dưới da do tự phát cũng có không ít trường hợp gặp phải. Những chấn thương gây khả năng bị tràn khí dưới da cao như chấn thương khoang ngực, chấn thương xoang, chấn thương áp lực, thủng ruột,... hoặc kén khí phổi. 

Một số nguyên do dẫn đến tràn khí dưới da khác hiếm gặp hơn như điều trị y tế có sơ sót, trục trặc về máy thở, thủ thuật Valsalva cũng được xem là lý do gây tràn khí dưới da ở người bệnh do làm tăng áp lực lồng ngực và chấn thương đường thở. 

Thông qua những chấn thương này, không khí có thể tràn vào các khoang dưới da một cách đơn giản hơn, thông qua phần niêm mạc nhỏ trong khí quản bị chấn thương do đặt nội khí quản, chấn thương, tràn dịch quá mức vào ống nội khí quản, tăng áp lực đường thở khi thanh môn đóng lại,...

Trường hợp tương đối phổ biến là khi bệnh nhân bị tổn thương thực quản trong quá trình đặt ống thông dạ dày cũng tạo nên những đường hở gây ra điểm thông với đường dẫn khí và làm xuất hiện hiện tượng tràn khí dưới da. 

Bên cạnh đó, không khí còn có thể đi vào các khoang trống trong mô dưới da bằng cách thông qua các mô mềm ở vùng cổ trong quá trình đóng mở khí quản, thông qua thành ngực khi thực hiện phẫu thuật nội soi các vùng như nội soi khớp vai, nội soi các chi do chấn thương, tai nạn lao động hoặc qua ruột, thủng thực quản trong khi phổi không bị chấn thương. 

Cơ chế và triệu chứng khi bị tràn khí dưới da 

Các cơ chế khi bị tràn khí dưới da phổ biến

• Màng phổi bị tổn thương vùng đỉnh khiến không khí có cơ hội xâm nhập vào các mô dưới da gây nên tràn khí dưới da.
• Không khí từ khu vực phế nang bị tràn vào vỏ nội mạch và rốn phổi, đi đến lớp cân (màng phổi thành) trong khoang ngực.
• Không khí di chuyển từ trung thất vào đến giữa các cơ quan vùng cổ và thông qua cách mặt phẳng mô liên kết để đến da và lan rộng.
• Không khí xâm nhập vào dưới da từ môi trường bên ngoài.
• Tạo khí cục bộ do tình trạng nhiễm trùng, đặc biệt là nhiễm trùng hoại tử. 

Triệu chứng tràn khí dưới da 

Nhận biết triệu chứng từ sớm giúp giảm rất nhiều khả năng dẫn đến biến chứng nguy hiểm khi bị tràn khí dưới da. Vì vậy, bạn cần chú ý quan sát các biểu hiện khác thường của cơ thể để nhanh chóng điều trị, xử lý kịp thời. Triệu chứng khi bị tràn khí dưới da thường gặp nhiều nhất là tình trạng xuất hiện tiếng nổ lép bép hoặc tanh tách khi chạm vào những vùng da bị tràn khí hoặc nghi ngờ tràn khí. 

Khi diễn biến đến một giai đoạn nhất định, tràn khí dưới da có thể gây cảm giác đau đớn, khó chịu, bóng khí di chuyển trong cơ thể, cụ thể là dưới da khiến người bệnh có thể bị phồng lên ở bụng, ngực, hoặc cổ, mặt,... 

Một trong những triệu chứng tràn khí dưới da phổ biến không kém là hiện tượng phù nề mí mắt ở người bệnh, khiến thị giác bị ảnh hưởng không nhỏ, khàn tiếng, khò khè giọng nói do không khí đè ép lên dây thanh âm. 

Tóm lại, tràn khí dưới da là hiện tượng nguy hiểm, cần được điều trị sớm. Khi nhận thấy những dấu hiệu trên hoặc nghi ngờ bị tràn khí dưới da, bạn cần đến bệnh viện hoặc cơ sở y tế gần nhất để được kịp thời sơ cứu, kiểm tra, xét nghiệm và chẩn đoán nguyên nhân cụ thể, xử lý tình huống kịp thời, tránh dẫn đến biến chứng nguy hiểm lên sức khỏe nói chung. 

Hồng Nhung

Nguồn tham khảo: Tổng hợp