Xét nghiệm Bilirubin là gì và ý nghĩa của xét nghiệm đối với sức khỏe con người

Bilirubin chính là một sắc tố màu vàng - chất thải của sự vỡ Hemoglobin các tế bào hồng cầu trong máu cũng như bài tiết trong dịch mật. Đồng thời Bilirubin cũng xuất hiện một phần nhỏ từ cytochrome, myoglobin và nitric oxide synthase, đi qua gan rồi giải phóng khỏi cơ thể. Trong khá nhiều trường hợp, bác sĩ sẽ yêu cầu bệnh nhân làm xét nghiệm sắc tố Bilirubin. Vậy xét nghiệm Bilirubin là gì, có ý nghĩa như thế nào đối với sức khỏe con người?

Xét nghiệm Bilirubin là gì?

Xét nghiệm Bilirubin nhằm kiểm tra nồng độ sắc tố vàng cam Bilirubin có trong máu. Hầu hết tại các phòng thí nghiệm sẽ thực hiện quá trình định lượng nồng độ Bilirubin trực tiếp (liên hợp). Rồi lấy tổng lượng Bilirubin có trong cơ thể trừ đi lượng Bilirubin liên hợp. Từ đó, ước lượng được chỉ số Bilirubin gián tiếp (không liên hợp).

Lượng Bilirubin trực tiếp hoặc gián tiếp mà lớn hơn lượng Bilirubin bình thường thì có thể người bệnh đã mắc một số bệnh lý liên quan đến chuyển hóa Bilirubin. 

Xét nghiệm Bilirubin

Thông thường, kết quả xét nghiệm Bilirubin ở một người bình thường, sẽ là:

Chỉ số Bilirubin trực tiếp: Khi xét nghiệm chỉ số sắc tố vàng cam Bilirubin trực tiếp, kết quả sẽ rơi vào khoảng 0 - 5 μmol/lit.

Chỉ số Bilirubin gián tiếp: Chỉ số Bilirubin của một người khỏe mạnh bình thường khi làm xét nghiệm gián tiếp là 0 - 16 μmol/lit.

Chỉ số Bilirubin toàn phần:

• Người lớn: Dưới 21 μmol/l.
• Trẻ nhỏ (trên 1 tháng tuổi): Dưới 17 μmol/l.
• Trẻ sơ sinh: Nhỏ hơn 10 mg/dl hoặc dưới 17 μmol/l.

Tỉ lệ Bilirubin trực tiếp / Bilirubin toàn phần: Bình thường, tỉ lệ Bilirubin liên hợp chiếm khoảng 80%, còn lại là Bilirubin tự do.

Ý nghĩa của xét nghiệm Bilirubin đối với sức khỏe con người

Dường như ai cũng biết, mỗi 1 quá trình xét nghiệm đều có mục đích nhất định và ý nghĩa riêng biệt. Xét nghiệm Bilirubin cũng không ngoại lệ, nổi bật với một số ý nghĩa như sau:

Đối với trẻ sơ sinh

Hỗ trợ chẩn đoán vàng da bệnh lý  (trường hợp vàng da xuất hiện sớm ngay trong 24h đầu hoặc tồn tại kéo dài trên 7 ngày ở trẻ đủ tháng và trên 14 ngày ở trẻ thiếu tháng), thâm tím năng khi sinh ra.

Giúp bác sĩ điều trị kịp thời trước khi Bilirubin gián tiếp dư thừa làm tổn thương những tế bào não của bé, hay còn gọi là vàng da nhân. Nếu tình trạng này xảy ra sẽ làm bé chậm phát triển trí tuệ, suy giảm khả năng nhận thức, chậm phát triển, rối loạn vận động mắt, mất thính lực… thậm chí nặng hơn là dẫn đến tử vong.

Đối với trẻ thanh thiếu niên và người lớn

Xét nghiệm Bilirubin sẽ giúp chẩn đoán và theo dõi những bệnh lý liên quan đến gan - mật như viêm gan, viêm túi mật, sỏi mật, ung thư tuyến tụy, ung thư gan…

Phát hiện kịp thời tình trạng nhiễm trùng sỏi mật, túi mật.

Đánh giá tình trạng bệnh hồng cầu hình liềm hay các bệnh lý khác gây ra thiếu máu tán huyết khác hoặc dị ứng với máu nhận về từ việc truyền máu.

Phát hiện một số bệnh di truyền như hội chứng Gilbert - căn bệnh ảnh hưởng tới việc gan xử lý Bilirubin…

Ý nghĩa của xét nghiệm Bilirubin

Ý nghĩa của xét nghiệm Bilirubin trong máu

Kết quả xét nghiệm Bilirubin trong máu, giúp bác sĩ chẩn đoán các yếu tố sau đây:

• Đánh giá mức, tình trạng của một bệnh lý về gan.
• Thăm dò các trường hợp bị tắc mật (trong và ngoài gan).
• Nhằm theo dõi bệnh nhân điều trị bằng thuốc kháng lao như INH…

Ý nghĩa của xét nghiệm Bilirubin trong nước tiểu

Kết quả xét nghiệm Bilirubin trong máu, giúp bác sĩ chẩn đoán phân biệt:

• Các trường hợp vàng da do tan máu: Không thấy có Bilirubin trong nước tiểu.
• Các bệnh vàng da do gan hoặc ứ mật: Sẽ thấy có Bilirubin trong nước tiểu.

Một số lưu ý quan trọng khi xét nghiệm Bilirubin

Để xét nghiệm sắc tố vàng cam Bilirubin diễn ra suôn sẻ, thành công thì các bạn không nên bỏ qua một số lưu ý quan trọng như sau:

Trước khi thực hiện xét nghiệm:

• Cần tránh tập luyện quá sức, vì khi đó có thể làm tăng nồng độ Bilirubin.
• Tránh sử dụng những loại thuốc có liều cao như: Thuốc kháng virus HIV Atazanavir, salicylate, barbiturate, penicillin… vì những loại này có khả năng làm giảm hoặc tăng nồng độ Bilirubin trong máu.
• Không nên ăn uống trong vòng 4 giờ trước khi thực hiện xét nghiệm.
• Thông báo cho bác sĩ biết nếu người bệnh có những phản ứng với các thành phần của thuốc dị ứng, chảy máu, đang dùng thuốc chống đông máu như clopidogrel, aspirin…

Tham khảo ý kiến bác sĩ sau khi có kết quả xét nghiệm Bilirubin

Sau khi làm xét nghiệm xong:

• Đặt miếng băng cá nhân lên chỗ vừa tiêm trong khoảng thời gian 10 - 20 phút. Tránh sử dụng tay nâng, bê vật nặng.
• Tham khảo ý kiến của bác sĩ để được tư vấn và giải đáp, nếu có bất kỳ thắc mắc về quy trình thực hiện.
• Báo cho bác sĩ biết nếu người bệnh có những phản ứng với các thành phần của thuốc như co giật, sốt cao, chảy máu, dị ứng…

Phía trên là những thông tin mà bài viết tổng hợp xoay quanh chủ đề về xét nghiệm Bilirubin cũng như ý nghĩa của xét nghiệm đối với sức khỏe của con người. Hy vọng thông qua bài viết này, mọi người sẽ có thêm nhiều kiến thức hữu ích, mới mẻ trong việc phòng tránh một số căn bệnh nguy hiểm về gan, mật…

Phiến Trần

Nguồn tham khảo: Tổng hợp