Temazepam: An thần gây ngủ

Tên thuốc gốc (Hoạt chất)

Temazepam

Loại thuốc

An thần gây ngủ

Dạng thuốc và hàm lượng

Viên nén 10 mg, 20 mg

Viên nang 7,5 mg, 10 mg, 15 mg, 20 mg, 30 mg

Dung dịch uống 10 mg/5ml

Mất ngủ (Quản lý chứng mất ngủ ngắn hạn (thường 7–10 ngày), giảm độ trễ của giấc ngủ, giảm thức giấc vào buổi sáng sớm và cải thiện khả năng duy trì giấc ngủ ở những bệnh nhân bị mất ngủ mạn tính).

Giảm căng thẳng trước khi phẫu thuật.

Temazepam là thuốc hướng thần nhóm benzodiazepine tác dụng an thần và giải lo âu, giãn cơ và chống co giật. Thuốc được dùng trong thời gian ngắn để điều trị trạng thái lo âu, căng thẳng, dùng làm thuốc an thần, chống co giật. 

Cơ chế: Thuốc gắn với các thụ thể benzodiazepine ở hệ thần kinh trung ương và các cơ quan ngoại vi đặc biệt. Thụ thể benzodiazepine trên hệ thần kinh trung ương có liên quan chặt chẽ với thụ thể của acid gama aminobutyric (GABA) - một chất dẫn truyền thần kinh chủ yếu gây ức chế ở não. Sau khi gắn với thụ thể benzodiazepine, thuốc làm tăng khả năng gắn GABA vào thụ thể GABA-A, gây tăng cường tác dụng ức chế thần kinh trung ương.

Hấp thu

Hấp thu tốt sau khi uống, với nồng độ đỉnh trong huyết tương đạt được trong khoảng 1,2–1,6 giờ.

Phân bố

Thuốc liên kết khoảng 96% với protein huyết tương. Temazepam cũng được tìm thấy trong sữa mẹ với một lượng nhỏ và có thể phát huy tác dụng đối với trẻ sơ sinh.

Chuyển hóa và thải trừ

Temazepam được chuyển hóa chủ yếu ở gan với thời gian bán hủy cuối từ 8 đến 15 giờ. Thời gian bán thải này phụ thuộc vào thời gian dùng liều. 80% được bài tiết qua nước tiểu dưới dạng liên hợp glucuronid không hoạt động cùng với một lượng nhỏ dẫn xuất đã khử methyl.

Tương tác với các thuốc khác:

• Temazepam không nên dùng cùng với rượu (tác dụng an thần tăng cường: ảnh hưởng đến khả năng lái xe hoặc vận hành máy móc).
• Việc sử dụng đồng thời các loại thuốc an thần như benzodiazepine hoặc các thuốc liên quan như temazepam với opioid làm tăng nguy cơ an thần, ức chế hô hấp, hôn mê và tử vong vì tăng cường tác dụng ức chế thần kinh trung ương. 
• Tăng cường tác dụng ức chế thần kinh trung ương có thể xảy ra nếu temazepam được kết hợp với các loại thuốc như: chống loạn thần, thuốc an thần, chống động kinh, giảm đau gây mê, thuốc chống trầm cảm, MAOI, thuốc ngủ, thuốc kháng histamine. Người cao tuổi có thể cần được giám sát đặc biệt.
• Khi sử dụng đồng thời thuốc chống động kinh, tác dụng phụ và độc tính có thể rõ ràng hơn, đặc biệt với hydantoin (phenytoin) và/hoặc barbiturate. 
• Thuốc giảm đau gây nghiện: Tăng cường hưng phấn có thể dẫn đến tăng tính phụ thuộc tâm lý.
• Các loại thuốc khác tăng cường tác dụng an thần của temazepam: Cisapride, lofexidine, nabilone, disulfiram và các thuốc giãn cơ baclofen và tizanidine.
• Hợp chất ảnh hưởng đến các enzym gan (đặc biệt là cytochrom P450) Các chất ức chế (cimetidine, ritonavir, fluvoxamine) làm giảm độ thanh thải và có thể làm tăng tác dụng của benzodiazepine, chất cảm ứng (rifampicin) có thể làm tăng độ thanh thải của các benzodiazepine.
• Tăng cường tác dụng hạ huyết áp với thuốc ức chế men chuyển, thuốc chẹn alpha, thuốc đối kháng thụ thể angiotensin-II, thuốc chẹn kênh canxi, thuốc chẹn thần kinh adrenergic, thuốc chẹn beta, moxonidine, nitrat, hydralazine, minoxidil, natri nitroprusside và thuốc lợi tiểu.

• Quá mẫn với benzodiazepine hoặc với bất kỳ thành phần nào của thuốc;
• Suy phổi cấp tính, suy hô hấp nghiêm trọng, ngưng thở khi ngủ (nguy cơ tăng suy hô hấp) hoặc suy nhược thần kinh trung ương;
• Tăng nhãn áp góc hẹp cấp tính (do tác dụng kháng cholinergic của temazepam);
• Trạng thái sợ hãi hoặc ám ảnh, rối loạn tâm thần mạn tính;
• Trạng thái lo lắng nhẹ;
• Suy gan nặng;
• Suy hô hấp thần kinh cơ bao gồm nhược cơ;
• Phụ nữ cho con bú;
• Trẻ em dưới 18 tuổi;
• Temazepam không nên dùng một mình trong trường hợp trầm cảm hoặc lo âu kèm theo trầm cảm (có thể dẫn đến tự sát).

Liều dùng

Người lớn

Mất ngủ: Uống 7,5–30 mg, 15 mg là liều khuyến cáo thông thường. Ở những bệnh nhân bị mất ngủ thoáng qua, 7,5 mg có thể là đủ.

Trước khi phẫu thuật: Liều thông thường là 20-40 mg, nửa giờ đến một giờ trước khi làm thủ thuật.

Trẻ em 

Chưa xác định được tính an toàn và hiệu quả ở trẻ em <18 tuổi.

Đối tượng khác

Mất ngủ:

Người già hoặc suy nhược hoặc những người bị bệnh mạch máu não hoặc suy gan hoặc suy thận: 5 mg trước khi đi ngủ, có thể tăng lên 10 mg hoặc 20 mg.

Trước phẫu thuật:

Người cao tuổi và bệnh nhân mắc bệnh mạch máu não;

Liều dùng nên được giảm xuống có thể bằng một nửa liều bình thường của người lớn (10 - 20 mg, một giờ trước khi làm thủ thuật).

Cách dùng

Sử dụng trong 7–10 ngày.

Tránh ngưng đột ngột; sau khi điều trị kéo dài với liều > 15 mg, giảm liều dần dần.

Thường gặp 

Buồn ngủ, mệt mỏi, hôn mê, chóng mặt, nôn nao, lo lắng, tiêu chảy, hưng phấn, suy nhược, lú lẫn.

Ít gặp 

Hạ huyết áp, thay đổi tiết nước bọt, rối loạn thị giác, rối loạn tiêu hóa, run, tiểu không kiểm soát, bí tiểu, rối loạn máu, vàng da, giấc mơ sống động/ác mộng, ngủ không yên, đánh trống ngực, thay đổi ham muốn tình dục, phản ứng da, an thần, suy yếu cơ chức năng, khô miệng và rối loạn tiêu hóa.

Hiếm gặp

Các phản ứng phản vệ, bệnh trầm cảm có từ trước có thể được bộc lộ khi điều trị bằng temazepam. Rối loạn về máu và tăng men gan.

Ảo tưởng, ảo giác, rối loạn tâm thần, cáu kỉnh và bồn chồn, kích động, hung hăng, ác mộng và thịnh nộ hoặc hành vi không phù hợp khác.

Lưu ý chung

Sử dụng đồng thời các thuốc benzodiazepine, bao gồm temazepam và opioid có thể dẫn đến an thần sâu, ức chế hô hấp, hôn mê và tử vong. Tỷ lệ đáng kể các trường hợp quá liều opiate gây tử vong liên quan đến việc sử dụng đồng thời benzodiazepine.

Mất ngủ có thể là biểu hiện của một rối loạn cơ bản về thể chất và/hoặc tâm thần; đánh giá cẩn thận bệnh nhân trước khi điều trị triệu chứng.

Tình trạng mất ngủ không thuyên giảm sau 7–10 ngày điều trị, tình trạng mất ngủ trở nên tồi tệ hơn hoặc xuất hiện những suy nghĩ hoặc hành vi bất thường mới có thể cho thấy sự hiện diện của bệnh tâm thần và/hoặc bệnh lý tiềm ẩn.

Đánh giá ngay lập tức bất kỳ dấu hiệu hành vi hoặc triệu chứng mới nào.

Những thay đổi về suy nghĩ và hành vi bất thường (ví dụ: hung hăng, hướng ngoại không đặc trưng, ​​hành vi kỳ lạ, kích động, ảo giác, suy nhược cá nhân, chứng hay quên) có thể xảy ra không thể đoán trước ở những bệnh nhân dùng benzodiazepine.

Nguy cơ tiềm ẩn của các hành vi phức tạp liên quan đến giấc ngủ như lái xe khi ngủ (tức là lái xe trong khi không hoàn toàn tỉnh táo sau khi uống thuốc an thần – gây ngủ, không nhớ về sự kiện này), gọi điện thoại hoặc chuẩn bị và ăn thức ăn khi đang ngủ.

Sự phụ thuộc về tâm lý và thể chất có thể xảy ra sau khi sử dụng kéo dài.

Bệnh nhân có tiền sử nghiện hoặc lạm dụng ma túy, rượu có nguy cơ bị nghiện hoặc lệ thuộc; chỉ sử dụng với sự theo dõi cẩn thận ở những bệnh nhân như vậy.

Việc giảm liều nhanh chóng hoặc ngưng đột ngột có thể dẫn đến các dấu hiệu và triệu chứng cai thuốc (tương tự như barbiturate hoặc rượu).

Tiềm ẩn nguy cơ sốc phản vệ và phù mạch; có thể xảy ra sớm nhất với liều thuốc đầu tiên.

Thận trọng khi dùng cho bệnh nhân trầm cảm; tiềm ẩn xu hướng tự sát. 

Thận trọng khi sử dụng cho bệnh nhân bị tổn thương chức năng hô hấp.

Thời gian điều trị càng ngắn càng tốt tùy thuộc vào chỉ định, nhưng không quá 4 tuần đối với chứng mất ngủ, bao gồm cả khi giảm liều.

Lưu ý với phụ nữ có thai

Tránh sử dụng thường xuyên cho phụ nữ có thai (nguy cơ xuất hiện các triệu chứng cai thuốc ở trẻ sơ sinh), chỉ sử dụng khi có chỉ định rõ ràng như kiểm soát cơn co giật (liều cao trong giai đoạn cuối thai kỳ hoặc khi chuyển dạ có thể gây hạ thân nhiệt ở trẻ sơ sinh, giảm trương lực và ức chế hô hấp).

Lưu ý với phụ nữ cho con bú

Benzodiazepine nói chung được phân phối vào sữa, không biết liệu temazepam có được phân phối vào sữa hay không. Thận trọng khi dùng cho phụ nữ đang cho con bú.

Lưu ý khi lái xe và vận hành máy móc

Bệnh nhân nên được khuyến cáo rằng dùng thuốc có thể xảy ra tình trạng an thần, mất trí nhớ, suy giảm khả năng tập trung, chóng mặt, mờ mắt và suy giảm chức năng cơ bắp và nếu bị ảnh hưởng, họ không nên lái xe hoặc vận hành máy móc.

Quá liều Temazepam và xử trí

Quá liều và độc tính

Benzodiazepine thường gây buồn ngủ, mất điều hòa, rối loạn nhịp tim và rung giật nhãn cầu. Hôn mê, hạ huyết áp và ức chế hô hấp thỉnh thoảng xảy ra nhưng hiếm khi nghiêm trọng nếu các thuốc này được dùng một mình. 

Hôn mê thường kéo dài vài giờ nhưng ở người cao tuổi có thể kéo dài hơn và theo chu kỳ. Suy hô hấp nghiêm trọng hơn ở những người bị bệnh tắc nghẽn đường thở nặng. Những bệnh nhân không có triệu chứng ở thời điểm 4 giờ không có khả năng xuất hiện triệu chứng.

Cách xử lý khi quá liều

Sau khi dùng quá liều benzodiazepine đường uống, nên gây nôn (trong vòng một giờ) nếu bệnh nhân còn tỉnh hoặc tiến hành rửa dạ dày với đường thở được bảo vệ nếu bệnh nhân bất tỉnh. 

Nếu không có lợi khi làm trống dạ dày, nên cho uống than hoạt để giảm hấp thu. Cần đặc biệt chú ý đến chức năng hô hấp và tim mạch trong chăm sóc đặc biệt.

Uống than hoạt tính, 50 g cho người lớn và 10-15 g cho trẻ em nếu trẻ đã uống hơn 1mg/kg trong vòng 1 giờ, với điều kiện trẻ không quá buồn ngủ.

Flumazenil có thể hữu ích như một loại thuốc giải độc với điều kiện không dùng quá liều với các loại thuốc hỗn hợp.

Quên liều và xử trí

Nếu quên dùng một liều thuốc, hãy dùng càng sớm càng tốt khi nhớ ra. Tuy nhiên, nếu gần với liều kế tiếp, hãy bỏ qua liều đã quên và dùng liều kế tiếp vào thời điểm như kế hoạch. 

Không dùng gấp đôi liều đã quy định.