Vitamin A: Vitamin tốt cho thị giác và làn da

Tên thuốc gốc (Hoạt chất)

Vitamin A

Loại thuốc

Vitamin và khoáng chất.

Dạng thuốc và hàm lượng

Viên nang: 3mg, 2,250mcg, 2,400mcg.

Dung dịch uống: 50,000 đơn vị/ml.

Kem: 100,000 đơn vị/g.

Lotion: 100,000 đơn vị/ml.

Điều trị và phòng ngừa thiếu hụt vitamin A cho cơ thể.

Vitamin A là một loại vitamin tan trong chất béo cần thiết cho sự thích ứng của thị giác với bóng tối, duy trì các tế bào biểu mô, chức năng miễn dịch và sự phát triển của phôi thai.

Retinol là một loại retinoid, được làm từ vitamin A. Thay vì loại bỏ tế bào da chết như nhiều sản phẩm chống lão hóa và trị mụn khác, các phân tử nhỏ tạo nên retinol sẽ đi sâu dưới lớp biểu bì (lớp ngoài cùng của da) đến lớp hạ bì của da bạn.

Khi vào trong lớp giữa của da, retinol có tác dụng trung hòa các gốc tự do để thúc đẩy sản xuất elastin và collagen. Điều này tạo ra hiệu ứng “làm đầy đặn” giảm sự xuất hiện của các đường nhăn, nếp nhăn và lỗ chân lông to. Đồng thời, retinol có tác dụng tẩy tế bào chết trên bề mặt da, qua đó có thể cải thiện thêm kết cấu và tông màu của da.

Retinol cũng có thể giúp điều trị mụn trứng cá nặng, cũng như sẹo do mụn trứng cá gây ra. Nó giúp giữ cho lỗ chân lông của bạn không bị tắc nghẽn bằng cách tạo ra các chất phân giải mụn để ngăn ngừa sự hình thành mụn hoặc mụn bọc. Đối với tình trạng mụn trứng cá nặng, bác sĩ da liễu có thể kê đơn thuốc kháng sinh kết hợp với retinol nhằm điều trị giúp đạt hiệu quả tốt nhất. Hãy nhớ rằng có thể mất đến sáu tuần để bạn thấy những cải thiện về tình trạng mụn.

Cuối cùng, retinol đã được chứng minh là có thể cân bằng mức độ hydrat hóa cho da. Tác dụng loại bỏ các tế bào da chết, có thể dẫn đến mất độ ẩm của da. Điều này thậm chí có thể có lợi cho những ai có da nhờn, bởi giúp kiểm soát sự sản xuất dư thừa của bã nhờn trong lỗ chân lông.

Hấp thu

Vitamin A với liều lượng không vượt quá mức thay thế sinh lý được hấp thu tốt ở ruột non sau khi uống; các chế phẩm trộn với nước được hấp thụ nhanh hơn các chế phẩm dầu; Liều uống lớn, tình trạng kém hấp thu chất béo, ăn ít protein, hoặc bệnh gan hoặc tuyến tụy làm giảm hấp thu qua đường miệng.

Phân bố

Một lượng lớn tập trung để lưu trữ trong gan.

Chuyển hóa

Được chuyển hóa ở ruột non thành retinol và tiếp tục được chuyển hóa ở gan, liên hợp với glucuronid, trải qua tuần hoàn gan ruột.

Thải trừ

Bài tiết qua phân và nước tiểu.

Tương tác với các thuốc khác

Bexarotene (Thuốc bôi):

Vitamin A có thể làm tăng tác dụng phụ/ độc hại của bexarotene (Thuốc bôi).

Xử trí: Giới hạn liều vitamin A đến 5.000 đơn vị mỗi ngày nếu kết hợp với bexarotene tại chỗ.

Rủi ro D: Cân nhắc thay đổi điều trị.

Orlistat:

Có thể làm giảm nồng độ trong huyết thanh của vitamin (Chất béo hòa tan).

Xử trí: Dùng đường uống vitamin tan trong mỡ ít nhất 2 giờ trước hoặc sau khi dùng orlistat. Các biện pháp phòng ngừa tương tự không áp dụng cho các vitamin tan trong chất béo được dùng qua đường tiêm.

Rủi ro D: Cân nhắc thay đổi điều trị.

Dẫn xuất acid retinoic:

Vitamin A có thể làm tăng tác dụng phụ/ độc hại của dẫn xuất acid retinoic.

Rủi ro X: Tránh kết hợp.

Tương tác với thực phẩm

Uống quá nhiều ethanol làm cạn kiệt vitamin A trong gan và có thể làm tăng độc tính của vitamin A.

Quá mẫn với vitamin A.

Dư thừa vitamin A.

Phụ nữ có thai (Sử dụng liều vượt quá RDA).

Người lớn

Thiếu hụt vitamin A: 

Chỉ định dùng đường uống khi không khả thi hoặc khi hấp thu không đủ (hội chứng kém hấp thu): 100.000 đơn vị (30.000 mcg)/ngày trong 3 ngày, tiếp theo là 50.000 đơn vị (15.000mcg)/ngày trong 2 tuần.

Lưu ý: Nên điều trị theo dõi bằng vitamin tổng hợp điều trị bằng đường uống (chứa thêm vitamin A): Uống: 10.000 đến 20.000 đơn vị (3.000 đến 6.000mcg )/ngày trong 2 tháng.

Thiếu hụt (Bổ sung liều cao ở những bệnh nhân có nguy cơ thiếu hụt cao) (offlabel):

200.000 đơn vị (60.000mcg )/liều mỗi 6 tháng.

• Phụ nữ mang thai: Tối đa 10.000 đơn vị (3.000mcg)/ngày hoặc 25.000 đơn vị (7.500mcg) một lần mỗi tuần. Dùng thuốc trong tối thiểu 12 tuần khi mang thai hoặc cho đến khi sinh.
• Phụ nữ sau sinh: 200.000 đơn vị (60.000mcg) khi sinh hoặc trong vòng 8 tuần sau khi sinh.

Trẻ em 

Chế phẩm bổ sung bệnh xơ nang: 

• Trẻ sơ sinh: Uống: 1.500 đơn vị/ngày (450mcg RAE/ngày).

• Trẻ em từ 1 đến 3 tuổi: Uống: 5.000 đơn vị/ngày (1.500mcg RAE/ngày).

• Trẻ em từ 4 đến 8 tuổi: Uống: 5.000 đến 10.000 đơn vị/ngày (1.500 đến 3.000mcg RAE/ngày).

• Trẻ em ≥ 9 tuổi và thanh thiếu niên: Uống: 10.000 đơn vị/ngày (3.000mcg RAE/ngày). 

Hấp thu kém (ví dụ, ứ mật, mất đường mật):

Trẻ em và Thanh thiếu niên: Uống: 5.000 đến 15.000 đơn vị/ngày (1.500 đến 4.500mcg RAE/ngày) của sản phẩm hòa tan trong nước, bắt đầu ở mức thấp nhất dành cho bệnh nhân trẻ tuổi.

Chế phẩm bổ sung bệnh sởi:

Điều trị nên được bắt đầu ngay lập tức khi chẩn đoán bất kể các liều trước đó.

• Trẻ sơ sinh <6 tháng: Uống: 50.000 đơn vị/ngày (15.000mcg RAE/ngày) trong 2 ngày.

• Trẻ sơ sinh từ 6 đến 11 tháng: Uống: 100.000 đơn vị/ngày (30.000mcg RAE/ngày) trong 2 ngày.

• Trẻ sơ sinh ≥ 12 tháng và Trẻ em: Uống: 200.000 đơn vị/ngày (60.000mcg RAE/ngày) trong 2 ngày.

Phòng ngừa thiếu vitamin A:

• Trẻ sơ sinh ≥ 6 tháng: Uống: 100.000 đơn vị/liều (30.000mcg RAE/liều) tiêm một lần.

• Trẻ em < 5 tuổi: Uống: 200.000 đơn vị/liều (60.000mcg RAE/liều) dùng một liều duy nhất sau mỗi 4 đến 6 tháng.

Điều trị thiếu vitamin A:

Ban đầu:

Trẻ sơ sinh: IM: 7.500 đến 15.000 đơn vị/liều (2.250 đến 4.500mcg RAE/liều) một lần mỗi ngày trong 10 ngày sau đó bổ sung bằng đường uống.

Trẻ em từ 1 đến 8 tuổi: IM: 17.500 đến 35.000 đơn vị/liều (5.250 đến 10.500mcg RAE/liều) một lần mỗi ngày trong 10 ngày sau đó bổ sung bằng đường uống.

Trẻ em > 8 tuổi và thanh thiếu niên: IM: 100.000 đơn vị/liều (30.000mcg RAE/liều) một lần mỗi ngày trong 3 ngày, sau đó 50.000 đơn vị/liều (15.000mcg RAE/liều) một lần mỗi ngày trong 14 ngày sau đó bổ sung bằng đường uống.

Bổ sung duy trì bằng đường uống: Sau khi hoàn thành liệu trình IM để khắc phục tình trạng thiếu hụt, bệnh nhân nên tiếp tục bổ sung đường uống trong 2 tháng với chế phẩm đa sinh tố có chứa: Trẻ sơ sinh và trẻ em < 8 tuổi: 5.000 đến 10.000 đơn vị/ngày (1.500 đến 3.000mcg RAE /ngày); trẻ em ≥ 8 tuổi và thanh thiếu niên: 10.000 đến 20.000 đơn vị/ngày (3.000 đến 6.000mcg RAE/ngày).

Bệnh khô mắt do thiếu vitamin A: 

• Trẻ sơ sinh < 6 tháng: Uống: 50.000 đơn vị (15.000mcg RAE) dùng một liều duy nhất; lặp lại vào ngày hôm sau và lặp lại sau ít nhất 2 tuần với tổng số 3 liều.

• Trẻ sơ sinh từ 6 đến 12 tháng: Uống: 100.000 đơn vị (30.000mcg RAE) dùng một liều duy nhất; lặp lại vào ngày hôm sau và lặp lại sau ít nhất 2 tuần với tổng số 3 liều.

• Trẻ em và Thanh thiếu niên: Uống: 200.000 đơn vị (60.000mcg RAE) dùng một liều duy nhất; lặp lại vào ngày hôm sau và lặp lại sau ít nhất 2 tuần với tổng số 3 liều.

Quá mẫn: Sốc phản vệ (sau khi tiêm tĩnh mạch), phản ứng quá mẫn (hiếm gặp), tăng huyết áp nội sọ.

Lưu ý chung

Bệnh nhân dùng > 25.000 đơn vị/ngày nên được theo dõi chặt chẽ về độc tính.

Lưu ý với phụ nữ có thai

Thừa vitamin A trong thai kỳ có thể gây ra dị tật sọ mặt, cũng như các bất thường về thần kinh trung ương, tim và tuyến ức. Sự thiếu hụt vitamin A của người mẹ cũng gây ra những ảnh hưởng xấu đến thai nhi và nhu cầu vitamin A tăng lên ở phụ nữ có thai. Nhà sản xuất lưu ý rằng độ an toàn của liều > 6.000 đơn vị/ngày ở phụ nữ có thai chưa được thiết lập và liều lượng lớn hơn RDA được chống chỉ định ở phụ nữ có thai.

Lưu ý với phụ nữ cho con bú

Nhu cầu vitamin A tăng lên ở phụ nữ cho con bú. Bổ sung liều cao (ví dụ, liều cao hơn RDA) không được khuyến cáo ở những phụ nữ khỏe mạnh được cung cấp đủ dinh dưỡng.

Lưu ý khi lái xe và vận hành máy móc

Không ảnh hưởng.

Quá liều và xử trí

Độc tính cấp gây tăng áp lực nội sọ. Buồn ngủ, khó chịu, đau bụng, buồn nôn và nôn mửa là phổ biến. Đôi khi da sau đó bị bong tróc.

Các triệu chứng ban đầu của nhiễm độc mãn tính là phân bố thưa thớt, lông thô; rụng lông mày; da khô ráp; khô mắt; và nứt môi. Sau đó, nhức đầu dữ dội, u não giả và suy nhược toàn thân phát triển. Có thể xảy ra hiện tượng tăng tiết vỏ xương và đau khớp, đặc biệt là ở trẻ em. Gãy xương có thể dễ dàng xảy ra, đặc biệt là ở người cao tuổi. Ở trẻ em, độc tính có thể gây ngứa, biếng ăn và không phát triển được. Gan to và lách to có thể xảy ra.

Trong bệnh viêm da cơ địa, da (nhưng không phải củng mạc) trở nên vàng đậm, đặc biệt là ở lòng bàn tay và lòng bàn chân.

Xử lý: Ngừng sử dụng vitamin A.

Quên liều và xử trí

Uống liều đã quên ngay khi nhớ. Nếu gần đến giờ uống liều kế tiếp, bỏ qua liều quên và uống thuốc theo liều khuyến cáo kế tiếp. Không uống liều gấp đôi để bù cho liều đã quên.