Tốt nghiệp Đại học Y Hà Nội, có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe da liễu, hiện tại đang công tác tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu.
Ứng dụng Nhà Thuốc Long Châu
Siêu ưu đãi, siêu trải nghiệm
Bác sĩNguyễn Văn Tường
Tốt nghiệp Đại học Y Hà Nội, có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe da liễu, hiện tại đang công tác tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu.
Sốc phản vệ là tình trạng phản ứng dị ứng cực kỳ nghiêm trọng. Tình trạng này chỉ xảy ra sau vài giây hoặc vài phút khi người bệnh tiếp xúc với chất gây dị ứng. Sốc phản vệ nếu không được sơ cứu kịp thời có thể ảnh hưởng tới tính mạng. Vậy làm thế nào để nhận biết được tình trạng sốc phản vệ và điều trị như thế nào? Bạn có thể tham khảo bài viết dưới đây.
Sốc phản vệ là một phản ứng dị ứng cấp tính và có thể đe dọa tới tính mạng nếu như không kịp thời điều trị. Khi cơ thể gặp một chất gây dị ứng như phấn hoa, lông động vật,… hệ thống miễn dịch sẽ giải phóng ra một lượng lớn hoạt chất chống dị ứng khiến người bệnh bị sốc làm cho huyết áp giảm đột ngột và gây tắc đường thở.
Những triệu chứng bao gồm: Buồn nôn và nôn, mạch nhanh và yếu, phát ban trên da. Một số tác nhân phổ biến gây sốc phản vệ như: Nọc độc côn trùng, thuốc, nhựa mủ,…
Khi bị sốc phản vệ người bệnh cần được tiêm epinephrine và tới trung tâm y tế càng sớm càng tốt. Nếu sốc phản vệ không được điều trị ngay lập tức, nó có thể gây tử vong.
Sốc phản vệ xảy ra 3 giai đoạn:
Giai đoạn 1 (giai đoạn mẫn cảm):
Khi dị nguyên đi vào cơ thể, đại thực bào được hoạt hóa, những thông tin di truyền qua RNA và tiết ra interleukin (IL-1). Sau đó IL-1 hoạt hóa TCD4, với sự tham gia của những phức hợp chuyển lớp 1 và 3, lúc này thứ lớp TH1 và TH2 của TCD4 bị tác động.
Trong trường hợp sốc phản vệ do thuốc, vai trò của TH2 được thể hiện một cách rõ ràng, với sự tham gia của IL-4 và IL-5 dẫn tới sự sản sinh IgE. Kháng thể IgE từ tế bào plasma chui qua màng tương bào và được gắn lên bề mặt của dưỡng bào.
Giai đoạn 2 (giai đoạn hóa sinh bệnh):
IgE kết hợp với dị nguyên giải phóng ra nhiều chất trung gian như histamine, serotonin,…
Giai đoạn 3 (giai đoạn sinh lý bệnh):
Những chất trung gian gây tác động làm cho động mạch bị giãn ra, huyết áp hạ, phế quản bị co thắt gây ra những cơn đau ở vùng bụng, động mạch não bị co gây đau đầu, choáng váng có thể dẫn tới hôn mê.
Những triệu chứng phản vệ thường xảy ra trong vòng vài phút từ lúc người bệnh tiếp xúc với chất gây dị ứng. Tuy nhiên, ở một vài trường hợp, triệu chứng có thể xảy ra lâu hơn sau khi tiếp xúc.
Các dấu hiệu của sốc phản vệ:
Huyết áp thấp;
Mạch nhanh và yếu;
Người cảm thấy lo lắng, lú lẫn;
Nói lắp;
Mặt, miệng và cổ họng bị sưng lên;
Buồn nôn, nôn hay tiêu chảy;
Những phản ứng trên da như phát ban, ngứa, da đỏ bừng hay nhợt nhạt;
Khó thở do bị co thắt đường thở;
Chóng mặt, ngất xỉu.
Người bị sốc phản vệ nếu không được cấp cứu kịp thời có thể gây tử vong do bị tắc nghẽn đường thở do viêm hay gây ra một cơn đau tim.
Khi cơ thể bạn tiếp xúc với một chất nào đó gây dị ứng như bụi bẩn, phấn hoa, lông động vật,… sau vài giây tới vài phút mà xuất hiện triệu chứng trên, hãy tới gặp bác sĩ càng sớm càng tốt để được cấp cứu kịp thời. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.
Khi cơ thể tiếp xúc với chất lạ sẽ tạo ra những kháng thể để tự bảo vệ khỏi những chất lạ này. Hầu hết, cơ thể không phản ứng với những kháng thể được giải phóng. Tuy nhiên, khi bị sốc phản vệ, hệ thống miễn dịch phản ứng quá mức dẫn tới phản ứng dị ứng toàn thân.
Bất cứ chất nào gây ra dị ứng cũng được gọi là chất gây dị ứng. Ở một số người bị dị ứng, ngay cả khi tiếp xúc chất gây dị ứng với một lượng rất nhỏ cũng có thể gây ra phản ứng nghiêm trọng.
Một số chất gây dị ứng bao gồm:
Thuốc: Kháng sinh, aspirin, thuốc giảm đau,…
Thực phẩm: Sữa, trứng, cá, lúa mì, đậu phộng,…
Vết đốt động vật: Ong, kiến lửa,…
Mủ cao su, bụi bẩn, phấn hoa, lông động vật,…
Các triệu chứng của sốc phản vệ thường bắt đầu trong vòng 5 đến 30 phút sau khi tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng, chẳng hạn như bị ong đốt hoặc ăn phải thực phẩm mà bạn dị ứng như đậu phộng. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, các triệu chứng có thể bắt đầu muộn hơn, thậm chí sau một giờ. Phản ứng này có thể tiến triển nhanh chóng và trở nên nghiêm trọng, vì vậy việc nhận diện và xử lý kịp thời là rất quan trọng.
Sốc phản vệ diễn ra nhanh chóng vì cơ thể phản ứng mạnh mẽ ngay sau khi tiếp xúc với chất gây dị ứng. Khi đó, hệ miễn dịch giải phóng một lượng lớn hóa chất để chống lại tác nhân gây dị ứng, dẫn đến chuỗi phản ứng triệu chứng. Các triệu chứng có thể xuất hiện chỉ trong vài giây, vài phút hoặc lâu hơn và có thể từ nhẹ đến nghiêm trọng, bao gồm tức ngực, khó thở, ho, buồn nôn, tiêu chảy, đau bụng, khó nuốt, đỏ da, ngứa, nói lắp và lú lẫn. Nếu không được điều trị kịp thời, các triệu chứng ban đầu có thể nhanh chóng trở nên nghiêm trọng hơn.
Sốc phản vệ là tình trạng nghiêm trọng có thể đe dọa tính mạng, đặc biệt ở những người mắc các bệnh lý nền như bệnh tim hoặc hen suyễn. Phản ứng này cần được xử lý khẩn cấp để ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng. Việc can thiệp y tế kịp thời là cần thiết để giảm thiểu nguy cơ và bảo vệ sức khỏe của người bệnh.
Khác với các phản ứng dị ứng thông thường chỉ gây mẩn ngứa, sốc phản vệ là một tình trạng nghiêm trọng hơn, có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nguy hiểm như sốc và tử vong.
Sự khác biệt chính giữa hai tình trạng này là mức độ nghiêm trọng và khả năng gây biến chứng. Khi cơ thể có dấu hiệu bất thường sau khi tiếp xúc với dị nguyên, người bệnh cần ngay lập tức đến cơ sở y tế để được điều trị kịp thời, vì sốc phản vệ là tình trạng cấp cứu đe dọa tính mạng. Việc nhận diện sớm các triệu chứng và can thiệp phù hợp là rất quan trọng, đặc biệt đối với những người có tiền sử dị ứng thực phẩm, cần chú ý đọc kỹ nhãn mác và tránh các thực phẩm có nguy cơ gây dị ứng.
Xem thêm thông tin: Sốc phản vệ và dị ứng - khác hay giống nhau?
Nếu nghi ngờ cơ thể đang bị sốc phản vệ nghiêm trọng, hãy ngay lập tức gọi dịch vụ cấp cứu khẩn cấp. Nếu có sẵn ống tiêm tự động Epinephrine (EpiPen), hãy sử dụng ngay khi xuất hiện các triệu chứng đầu tiên. Tránh uống bất kỳ loại thuốc nào khi đang gặp khó thở. Tuy nhiên, cần đưa nạn nhân đến cơ sở y tế để theo dõi, vì phản ứng có thể tái phát khi thuốc hết tác dụng.
Trong khi chờ cấp cứu, hãy đặt nạn nhân ở vị trí thoải mái và nâng cao chân để hỗ trợ tuần hoàn máu, sử dụng EpiPen nếu có và thực hiện hô hấp nhân tạo nếu nạn nhân ngừng thở cho đến khi có sự hỗ trợ từ đội cấp cứu.
Xem thêm thông tin: Sơ cứu sốc phản vệ đúng cách và hiệu quả
Hỏi đáp (0 bình luận)