Bản dạng giới là gì? Phân biệt bản dạng giới và xu hướng tình dục

Đi cùng với sự tiến bộ của văn minh xã hội, hành vi kì thị người trong cộng đồng LGBT cũng đã giảm nhiều so với quá khứ. Để việc giao tiếp với người trong cộng đồng LGBT được thuận lợi và dễ tìm thấy sự đồng cảm hơn, việc tìm hiểu về các thuật ngữ dùng trong cộng đồng là rất cần thiết. Cùng nhà thuốc Long Châu tìm hiểu về bản dạng giới qua bài viết dưới đây.

Giới tính sinh học (biological sex) là gì?

Trước khi hiểu được bản dạng giới được định nghĩa như thế nào, mời bạn đọc cùng tìm hiểu giới tính sinh học - hay giới tính trên cơ thể lúc mới sinh ra.

Giới tính sinh học được xác định thông qua yếu tố hình thái giải phẫu bên ngoài, cụ thể hơn là cơ quan sinh sản. Ngoài ra, bộ gen, nhiễm sắc thể hay nồng độ nội tiết tố cũng được dùng để xác định một người là nam hay nữ khi vừa chào đời.

Tuy vậy, giới tính sinh học không chỉ là nam hay nữ. Một số người được gọi là liên giới tính (intersex), do không phân biệt được giới tính cụ thể lúc sinh ra. Những người này lúc chào đời cơ thể có các biến đổi ở cơ quan sinh dục và bộ nhiễm sắc thể.

Ngày nay, để tránh sự mập mờ, không rõ ràng khi xác định giới tính, cụm từ “giới tính khi sinh” được khuyến khích sử dụng thay cho giới tính sinh học hoặc giới tính.

Bản dạng giới là gì?

Bản dạng giới (hay gender identity), có tên gọi khác là nhân dạng giới hoặc nhân dạng giới tính, đề cập đến trải nghiệm sâu sắc về cuộc sống, thế giới nội tâm và nhận thức của một người về giới tính của bản thân, cũng như mong muốn được xưng hô khi giao tiếp.

Bản dạng giới có thể giống hoặc khác với giới tính sinh học. Định nghĩa theo American Psychiatric Association (Hiệp hội tâm lý học của Mỹ):

• Hầu hết mọi người có bản dạng giới trùng với giới tính sinh học, được gọi là nhóm cisgender hay người hợp giới.
• Ngược lại, nếu bản dạng giới một người không khớp với giới tính sinh học, ở nhiều mức độ, được gọi là nhóm transgender hay người chuyển giới - người hoán tính.

Phân biệt bản dạng giới và thể hiện giới

Thể hiện giới (gender expression) là thuật ngữ dùng để chỉ biểu hiện giới tính của một người ra bên ngoài. Sự thể hiện này có thể thông qua phong cách, ngoại hình, quần áo, kiểu tóc, kiểu trang điểm, hành vi, giọng nói,...

Thật ra, không phải lúc nào thể hiện giới cũng trùng với bản dạng giới. Một số người có thể biểu hiện ra bên ngoài phong cách thời trang, hành vi và thái độ trùng khớp với tiêu chuẩn của xã hội về một giới cụ thể. Tuy nhiên, thể hiện giới không phản ánh chính xác bản dạng giới của họ.

Ngoài ra, một khái niệm liên quan đến bản dạng giới bạn cần nắm vững là vai trò của mỗi giới (hay gender role) theo chuẩn mực xã hội. Các đặc điểm vai trò của mỗi giới được xã hội đặt ra từ lâu đời, đông đảo mọi người chấp nhận và lấy làm bộ tiêu chuẩn chung. Cụ thể, phần đông xã hội chấp nhận rằng nữ giới là phái chân yếu tay mềm, có tính nữ dịu dàng, trong khi nam giới là phái mạnh, phải gánh vác việc nặng và có nội tâm mạnh mẽ.

Phân biệt bản dạng giới và xu hướng tình dục

Nhiều người vẫn thường nhầm lẫn bản dạng giới và xu hướng tính dục (hay còn gọi là xu hướng tình dục) là cùng một thuật ngữ. Trong thực tế, bản dạng giới và xu hướng tính dục thường trùng khớp và đi kèm với nhau, tuy nhiên không phải tất cả.

Xu hướng tính dục (sexual orientation) đề cập đến cảm giác bị hấp dẫn, thu hút về mặt cảm xúc, tình dục, thể chất hoặc tình cảm với người khác. Xu hướng tình dùng có thể hướng về một giới cụ thể, cả hai giới hoặc không giới nào.

Một số các thuật ngữ về xu hướng tính dục thường được sử dụng có thể kể đến như toàn tính (pansexual), đồng tính (homosexual), song tính (bisexual), dị tính (heterosexual) và vô tính (asexual). Trên thực tế, xu hướng tình dục có để 47 cụm từ khác nhau để mô tả, giúp việc định danh được chính xác và phù hợp nhất. 
Bản dạng giới không trùng khớp với xu hướng tình dục. Một người thể hiện ra bên ngoài thiên về một giới nam hay nữ nào đó, tuy nhiên không chắc chắn rằng họ sẽ có xu hướng tình dục như thế nào.

Hiểu đơn giản, bản dạng giới là cách bạn thể hiện giới tính ra bên ngoài. Còn lại, xu hướng tính dục nói lên cách bạn bị thu hút về mặt cảm xúc, tình dục và tình cảm với một giới nào đó.

Sự phát triển bản dạng giới ở trẻ em

Khi sinh ra, một người được xác định là nam hoặc nữ dựa trên đặc điểm trên cơ thể. Tuy nhiên, khi cơ thể trưởng thành có sự tương tác sinh học bên trong, tiếp xúc với xã hội và môi trường sống xung quanh, sẽ ảnh hưởng đến nhận thức về con người và bản dạng giới của bé. Lúc đó bản dạng giới của bé có thể là nam giới, nữ giới, cả hai giới hoặc không giới nào.

Với đa số trường hợp, nhân dạng giới tính của trẻ sẽ trùng khớp với giới tính sinh học lúc sinh ra. Tuy nhiên, sự tương thích giữa giới tính khi sinh và bản dạng giới có thể không rõ ràng ở một số trẻ. Người chuyển giới có bản dạng giới khác với giới tính lúc sinh ra và họ hoàn toàn có khả năng tự nhận thức về điều đó.

Các bé sẽ thể hiện bản dạng giới của mình trong quá trình lớn lên, cụ thể thông qua các cách sau:

• Quần áo, cách ăn mặc;
• Kiểu tóc;
• Đồ chơi (mong muốn được chơi đồ chơi của các bạn khác giới tính);
• Trò chơi nhập vai;
• Tên hoặc biệt danh yêu thích;
• Hành vi xã hội (dịu dàng, nhẹ nhàng hoặc hung hăng, độc chiếm,...);
• Một số hành vi trong nhà tắm hoặc khu vực vệ sinh;
• Phong cách, cử chỉ, lời nói hoặc ngôn ngữ cơ thể có thể thấy được bản dạng giới của bé.
• Các mối quan hệ xã hội xung quanh bé, bao gồm giới tính bạn bè và những người bé học theo phong cách.
• Tỏ ra khó chịu khi mặc quần áo tắm theo giới tính sinh học.
• Thích đồ lót của giới tính khác.

Nếu quan sát thấy trẻ có các biểu hiện bên trên, bạn cũng đừng vội khẳng định bản dạng giới của bé, mà tiếp tục quan sát theo thời gian. Nếu trẻ tiếp tục duy trì các biểu hiện này khi trưởng thành, có thể đây mới thật sự là con người của bé. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý là bản dạng giới và thể hiện giới có thể không trùng khớp với nhau.

Bài viết đã cung cấp cho bạn thông tin về bản dạng giới và các từ ngữ liên quan. Bản dạng giới không phải lúc nào cũng là giới tính sinh học lúc bạn được sinh ra. Thật vậy, bản dạng giới được quyết định phụ thuộc và việc bạn hiểu bản thân mình là ai, giới tính của mình là gì và điều này hoàn toàn có thể thay đổi theo thời gian. Xã hội cần có nhiều hành động hơn để công nhận và bảo vệ người trong cộng đồng LGBT, từ đó thúc đẩy công bằng và văn minh nhân loại.