Bệnh sạm da nghề nghiệp là gì? Biểu hiện như thế nào?

Trong môi trường sản xuất công nghiệp hiện đại, bệnh sạm da nghề nghiệp đã trở thành một mối lo ngại lớn đối với sức khỏe của người lao động. Vậy bệnh sạm da nghề nghiệp là gì? 

Bệnh sạm da nghề nghiệp là gì?

Bệnh sạm da nghề nghiệp là một tình trạng bệnh lý khiến lượng hắc tố trong da tăng lên, biểu hiện qua các vết thâm đen trên da khi tiếp xúc với các chất quang động và ánh sáng mặt trời. Tình trạng này thường xuất hiện ở những vùng da hở như mặt, cổ, thái dương, cẳng tay, và cổ tay, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến thẩm mỹ, đặc biệt đối với nam nữ thanh niên, làm giảm sự tự tin trong giao tiếp. Hắc tố là những hạt không đều, được tạo ra từ các tế bào nằm ở lớp đáy của thượng bì da.

Ở bệnh sạm da nghề nghiệp, màu da chuyển dần từ màu bình thường sang vàng nhạt, nâu đen, và cuối cùng là màu thâm sạm dưới tác động của tia tử ngoại từ ánh nắng mặt trời.

Tại Việt Nam, bệnh sạm da nghề nghiệp đã được công nhận là bệnh nghề nghiệp và được đền bù từ năm 1991.

Các công việc có nguy cơ cao mắc bệnh sạm da nghề nghiệp thường liên quan đến việc tiếp xúc với các chất quang động, bao gồm nhiều loại hóa chất và hợp chất khác nhau. Các chất này có thể là xăng, dầu hỏa, dầu nhờn, dầu mazut, dầu đá phiến, benzen, parafin, nhựa than, acridin, anthracen, nhựa đường, bitum, creosot, và hơi hydrocacbua. Ngoài ra, một số kim loại và hợp chất khác cũng có thể gây ra nguy cơ này, như bạc, chì, asen, và than đen. Các vật liệu khác như sa thạch, hóa chất cao su, hợp chất lưu huỳnh, phenol, và bức xạ ion hóa cũng có thể gây ra bệnh sạm da nghề nghiệp.

Việc tiếp xúc thường xuyên với những chất này trong quá trình làm việc, đặc biệt là khi kết hợp với tác động của ánh sáng mặt trời, làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Những người làm việc trong các ngành công nghiệp như hóa chất, xăng dầu, luyện kim, hoặc sản xuất cao su cần đặc biệt chú ý đến nguy cơ này và áp dụng các biện pháp bảo vệ cần thiết để giảm thiểu rủi ro mắc bệnh.

Biểu hiện lâm sàng của bệnh sạm da nghề nghiệp

Triệu chứng toàn thân:

Trước khi các triệu chứng ngoài da xuất hiện, bệnh nhân thường trải qua các triệu chứng toàn thân. Người bệnh cảm thấy mệt mỏi, đau đầu, mất ngủ, và chán ăn. Trí nhớ của họ bị suy giảm, sút cân, và năng suất lao động cũng giảm sút. Ngoài ra, bệnh nhân thường có cảm giác ngứa ngáy và nóng rát tại các vùng da bị tổn thương.

Triệu chứng ngoài da:

Bệnh thường khởi đầu với giai đoạn da đỏ, sau đó phát triển thành các vết thâm trên da. Sạm da xuất hiện ở các vùng da hở hoặc những vùng tiếp xúc trực tiếp với chất gây bệnh. Làn da trở nên khô, sạm thâm, và có thể xuất hiện các vết sạm theo hình mạng lưới. Xen kẽ với đó là các vùng da bị teo, bong vảy, và giãn mạch rõ rệt. Các triệu chứng này không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ mà còn gây ra cảm giác khó chịu, ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của người bệnh.

Chẩn đoán bệnh sạm da nghề nghiệp

Việc chẩn đoán bệnh dựa trên nhiều yếu tố liên quan đến môi trường làm việc và biểu hiện lâm sàng của bệnh nhân:

Môi trường làm việc: Bệnh thường gặp ở những người làm việc trong môi trường có hơi và bụi hydrocacbua vượt quá giới hạn cho phép (0,30 mg/l) hoặc tiếp xúc thường xuyên với các chất quang động.

Biểu hiện ngoài da: Bệnh nhân có làn da khô, sạm thâm theo hình mạng lưới, với những vùng da bị teo, bong vảy và giãn mạch. Vùng da bị sạm thường là những khu vực tiếp xúc trực tiếp với chất gây bệnh hoặc các vùng da hở. Bệnh nhân cũng cảm thấy ngứa và nóng rát tại các vùng da bị tổn thương.

Triệu chứng toàn thân: Bệnh nhân thường cảm thấy mệt mỏi, sút cân, thiểu lực, trí nhớ suy giảm, nhịp tim chậm, và huyết áp thấp. Những triệu chứng này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe toàn diện và chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Xét nghiệm hỗ trợ: Kết quả đo liều sinh vật dương tính dưới 4 phút và chỉ số porphyrin niệu dao động từ 22,7 đến 8,3 g/l cũng là các yếu tố hỗ trợ trong chẩn đoán bệnh.

Những triệu chứng và yếu tố môi trường này giúp các bác sĩ xác định và chẩn đoán chính xác bệnh sạm da nghề nghiệp, từ đó đưa ra phương án điều trị phù hợp và kịp thời.

Phương pháp điều trị bệnh sạm da nghề nghiệp

Điều trị

Sử dụng kem bôi: Các loại kem chứa hydroquinone, như leucodilin B, domina, và mayfair, được khuyến nghị để điều trị các vết sạm da. Hydroquinone là một thành phần có tác dụng làm giảm sự hình thành hắc tố melanin, giúp làm mờ các vết thâm và sạm da.

Bổ sung vitamin: Việc uống vitamin C liều cao kết hợp với các loại vitamin nhóm B (B1, B6) cùng với vitamin A và D đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện tình trạng da. Vitamin C có tác dụng làm sáng da và tăng cường khả năng phục hồi da bị tổn thương, trong khi các vitamin khác hỗ trợ sức khỏe của làn da.

Chống oxy hóa: Sử dụng các chất chống oxy hóa như Selenium (Selen phus) hoặc L-Cystine cũng được khuyến khích để bảo vệ da khỏi tổn thương do quá trình oxy hóa, giảm thiểu sự hình thành hắc tố và cải thiện sức khỏe da.

Dự phòng

Thay đổi nguyên liệu và thời gian làm việc: Để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh, việc thay đổi nguyên liệu hoặc điều chỉnh thời gian làm việc là cần thiết nhằm tránh tiếp xúc với các yếu tố gây bệnh. Đặc biệt, cần hạn chế tiếp xúc với ánh nắng mặt trời và tia tử ngoại, vì đây là những yếu tố chính gây sạm da.

Cải thiện môi trường làm việc: Việc cải thiện môi trường làm việc, như tăng cường hệ thống thông gió và lắp đặt hệ thống hút bụi, là biện pháp quan trọng giúp giảm thiểu tác nhân gây hại cho da. Một môi trường làm việc sạch sẽ, thông thoáng không chỉ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh sạm da mà còn nâng cao sức khỏe của người lao động.

Trang bị bảo hộ lao động: Trang bị đầy đủ và sử dụng hiệu quả các thiết bị bảo hộ lao động, đặc biệt là quần áo bảo hộ, là điều cần thiết để bảo vệ da khỏi tác nhân gây bệnh. Những trang phục này không chỉ bảo vệ cơ thể khỏi tác nhân vật lý mà còn giảm thiểu tác động của ánh sáng mặt trời và hóa chất.

Sử dụng sản phẩm bảo vệ da: Để bảo vệ da, nên sử dụng các loại kem chống nắng chứa thành phần như PABA, oxybenzone, và dioxybenzone. Những chất này giúp tạo ra một lớp bảo vệ trên da, ngăn ngừa tác hại của tia UV và hạn chế sự hình thành hắc tố melanin, từ đó giảm nguy cơ sạm da và các vấn đề về da khác.

Việc kết hợp điều trị và dự phòng sẽ giúp giảm thiểu tối đa tác động của bệnh sạm da nghề nghiệp, bảo vệ sức khỏe làn da và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Bệnh sạm da nghề nghiệp là một vấn đề sức khỏe đáng chú ý, phản ánh tác động tiêu cực của môi trường làm việc lên làn da và sức khỏe toàn diện. Việc nhận diện và hiểu rõ về căn bệnh này không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe của người lao động mà còn thúc đẩy những biện pháp phòng ngừa và cải thiện điều kiện làm việc. Chăm sóc và bảo vệ làn da, cùng với việc tạo ra môi trường làm việc an toàn, là chìa khóa để giảm thiểu rủi ro và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người lao động.