Bị nhiễm trùng đường ruột có nên dùng kháng sinh hay không?

Khi đối mặt với các triệu chứng như tiêu chảy, đầy bụng, nôn ói... do nhiễm trùng đường ruột, không ít người lập tức nghĩ đến việc dùng kháng sinh như một “cứu cánh” quen thuộc. Tuy nhiên, nguyên nhân gây nhiễm trùng đường ruột không chỉ do vi khuẩn mà còn có thể liên quan đến virus hoặc ký sinh trùng. Việc sử dụng kháng sinh không đúng cách không chỉ khiến bệnh không thuyên giảm mà còn làm tăng nguy cơ kháng thuốc, một vấn đề nghiêm trọng trong y học hiện nay. Vậy bị nhiễm trùng đường ruột có nên dùng kháng sinh? Hãy cùng tìm hiểu kỹ hơn trong bài viết sau.

Bị nhiễm trùng đường ruột có nên dùng kháng sinh hay không?

Kháng sinh là loại thuốc quen thuộc, thường được nhiều người nghĩ đến khi gặp tình trạng nhiễm khuẩn, trong đó có nhiễm khuẩn đường ruột. Tuy nhiên, việc sử dụng kháng sinh cần phải rất cẩn trọng, bởi nếu dùng không đúng cách hoặc sai đối tượng, nguy cơ kháng kháng sinh có thể xảy ra.

Theo khuyến cáo từ các chuyên gia, chỉ nên dùng thuốc kháng sinh khi thật sự cần thiết và có chỉ định của bác sĩ. Một số trường hợp được xem là phù hợp để sử dụng kháng sinh trong điều trị nhiễm khuẩn đường ruột gồm:

• Tiêu chảy nặng: Đi tiêu nhiều lần trong ngày (trên 5 lần), kèm theo dấu hiệu suy kiệt.
• Sốt cao: Nhiệt độ cơ thể tăng trên 38,5 độ C.
• Mất nước nghiêm trọng: Bệnh nhân có dấu hiệu tụt huyết áp, chóng mặt, mệt mỏi do tiêu chảy kéo dài.
• Tiêu chảy phân có máu hoặc nhầy: Đây có thể là dấu hiệu của nhiễm khuẩn nặng, cần can thiệp y tế.
• Bệnh nhân có nguy cơ biến chứng cao: Người lớn tuổi (trên 70 tuổi) hoặc người có bệnh nền như tiểu đường, tim mạch, suy giảm miễn dịch.

Trong các tình huống trên, kháng sinh có thể giúp kiểm soát nhiễm trùng hiệu quả hơn. Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn có nhiều trường hợp không nên hoặc cần cân nhắc kỹ lưỡng khi sử dụng kháng sinh, như:

• Tiêu chảy do virus: Ví dụ như virus rota, norovirus, kháng sinh hoàn toàn không có tác dụng với virus.
• Tiêu chảy do độc tố: Gây ra bởi thực phẩm nhiễm khuẩn nhưng không do vi khuẩn xâm nhập.
• Tiêu chảy do thuốc: Như thuốc xổ, thuốc kháng acid hoặc các chế phẩm từ sữa.
• Tiêu chảy liên quan đến bệnh lý khác: Như hội chứng ruột kích thích, cường giáp, viêm tụy mạn.
• Nhiễm ký sinh trùng: Giun đũa, giun kim,... cần loại thuốc điều trị riêng, không dùng kháng sinh.

Tóm lại, kháng sinh không phải là “thuốc vạn năng” cho mọi trường hợp tiêu chảy hay nhiễm khuẩn đường ruột. Việc sử dụng cần có chỉ định rõ ràng từ bác sĩ để đảm bảo hiệu quả điều trị và tránh các hậu quả nghiêm trọng như kháng thuốc, rối loạn tiêu hóa hoặc ảnh hưởng hệ vi sinh đường ruột. Khi gặp các triệu chứng bất thường, bạn nên đi khám để được tư vấn và điều trị đúng cách.

Các phương pháp điều trị nhiễm khuẩn đường ruột hiệu quả hiện nay

Để điều trị hiệu quả nhiễm khuẩn đường ruột, người bệnh cần tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ kết hợp với chế độ chăm sóc tại nhà hợp lý.

Sử dụng thuốc theo chỉ định

Tùy theo nguyên nhân gây bệnh (vi khuẩn hay ký sinh trùng), bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng sinh hoặc thuốc đặc trị. Một số loại kháng sinh phổ biến được sử dụng bao gồm fluoroquinolones, metronidazole, azithromycin, và các nhóm cephalosporin thế hệ 2 hoặc 3. Tuy nhiên, việc dùng thuốc cần có chỉ định rõ ràng từ bác sĩ để tránh lạm dụng gây kháng thuốc.

Chăm sóc hỗ trợ tại nhà

• Bù nước và điện giải: Tiêu chảy và nôn ói khiến cơ thể dễ mất nước, do đó việc uống đủ nước là cực kỳ quan trọng. Người bệnh nên sử dụng oresol, hoặc nếu không có sẵn, có thể thay thế bằng nước trái cây loãng, nước canh, súp mặn để bổ sung nước và khoáng chất.
• Nghỉ ngơi hợp lý: Khi bị nhiễm khuẩn đường ruột, cơ thể rất dễ mệt mỏi. Việc nghỉ ngơi đầy đủ sẽ giúp nâng cao sức đề kháng và hỗ trợ quá trình hồi phục.
• Chế độ ăn uống lành mạnh: Ưu tiên các món dễ tiêu, mềm, ít dầu mỡ như cháo, súp, rau củ luộc. Đồng thời cần bổ sung đủ các nhóm chất dinh dưỡng để đảm bảo năng lượng và hồi phục nhanh chóng.

Uống các loại trà tự nhiên hỗ trợ tiêu hóa

• Trà gừng: Có đặc tính kháng viêm và kháng khuẩn, giúp giảm đau bụng và cải thiện tình trạng đầy hơi, buồn nôn. Có thể xay gừng tươi với một ít mật ong và nước ấm, lọc lấy nước uống.
• Trà bạc hà: Giúp làm dịu thành ruột, giảm co thắt và cải thiện triệu chứng đầy bụng, khó tiêu. Chỉ cần hãm lá bạc hà tươi trong nước sôi khoảng 10 phút là có thể dùng.
• Nước chanh ấm: Có tác dụng giải độc, làm sạch đường ruột và hỗ trợ nhu động ruột hoạt động tốt hơn. Uống vào buổi sáng sẽ mang lại hiệu quả rõ rệt.
• Trà hoa cúc: Rất tốt cho hệ tiêu hóa nhờ đặc tính chống viêm, giúp làm dịu dạ dày và giảm đau bụng.

Việc kết hợp điều trị bằng thuốc và chăm sóc tại nhà đúng cách sẽ giúp kiểm soát tình trạng nhiễm khuẩn đường ruột hiệu quả và rút ngắn thời gian hồi phục. Nếu triệu chứng kéo dài hoặc nặng hơn, người bệnh nên đến cơ sở y tế để được thăm khám kịp thời.

Những lưu ý quan trọng khi điều trị nhiễm trùng đường ruột

Nhiễm trùng đường ruột là một tình trạng khá phổ biến, có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi. Trong quá trình điều trị, ngoài việc tuân thủ đúng phác đồ của bác sĩ, người bệnh cần đặc biệt chú ý đến chế độ dinh dưỡng, vệ sinh và cách chăm sóc để giúp cơ thể nhanh hồi phục và hạn chế biến chứng.

Đối với trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh

Trẻ đang bú mẹ nên được cho bú thường xuyên hơn để bổ sung lượng nước và điện giải bị mất qua phân và nôn ói. Sữa mẹ không chỉ cung cấp chất dinh dưỡng mà còn hỗ trợ tăng cường miễn dịch tự nhiên cho trẻ.

Trẻ dùng sữa công thức nên được cho uống nước lọc hoặc dung dịch bù nước oresol trong vòng 12 giờ đầu sau khi xuất hiện triệu chứng. Sau đó có thể tiếp tục cho trẻ uống sữa bình thường, giảm lượng mỗi lần bú nhưng tăng số lần trong ngày để tránh gây quá tải cho hệ tiêu hóa.

Chế độ ăn uống và sinh hoạt

Chăm sóc đúng cách và duy trì chế độ ăn uống hợp lý chính là “chìa khóa” giúp quá trình điều trị nhiễm trùng đường ruột diễn ra nhanh chóng, an toàn và hiệu quả hơn.

• Luôn ăn chín, uống sôi: Chỉ sử dụng nước đã đun sôi để nguội và thực phẩm được nấu chín kỹ. Đây là nguyên tắc “vàng” để hạn chế nguy cơ nhiễm khuẩn từ thức ăn.
• Tránh các loại thực phẩm không rõ nguồn gốc, để qua đêm lâu ngày hoặc không được bảo quản đúng cách.
• Hạn chế ăn các món sống, tái, rau sống, gỏi hoặc các sản phẩm từ sữa như phô mai, sữa tươi chưa tiệt trùng – vì đây là những nguồn có thể chứa vi khuẩn gây bệnh.
• Đảm bảo đủ dinh dưỡng: Nhiều người nghĩ rằng bị rối loạn tiêu hóa nên chỉ ăn cháo trắng hoặc cơm trắng, nhưng thực tế đây là sai lầm. Cần bổ sung thêm thịt, trứng, rau củ nấu kỹ để cơ thể có đủ năng lượng và chất cần thiết cho quá trình hồi phục.
• Uống đủ nước mỗi ngày (khoảng 2 – 3 lít), đặc biệt là khi đang tiêu chảy. Tuy nhiên, với người mắc bệnh tim hoặc bệnh thận mạn, nên tham khảo ý kiến bác sĩ về lượng nước phù hợp.

Hy vọng qua nội dung bài viết bạn đã có thêm thông tin về bị nhiễm trùng đường ruột có nên dùng kháng sinh hay không? Không phải trường hợp nhiễm trùng đường ruột nào cũng cần dùng đến kháng sinh. Việc sử dụng thuốc này cần được cân nhắc kỹ lưỡng dựa trên nguyên nhân gây bệnh và thể trạng của người bệnh. Tự ý dùng kháng sinh không những không mang lại hiệu quả điều trị mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro cho sức khỏe, đặc biệt là nguy cơ kháng thuốc trong tương lai. Do đó, khi có dấu hiệu bất thường về tiêu hóa, người bệnh nên đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị đúng cách, tránh biến chứng và bảo vệ sức khỏe lâu dài.