Cách sơ cứu hóc dị vật hiệu quả

Sơ cứu hóc dị vật là một kỹ năng không quá khó để thực hiện nhưng lại vô cùng quan trọng. Việc sơ cứu kịp thời có thể giúp cứu sống bệnh nhân mà không để lại bất kỳ biến chứng nguy hiểm nào. Trước hết chúng ta cần tìm hiểu thế nào là tai nạn hóc dị vật.

Hóc dị vật là gì?

Bình thường, khi nuốt phải một dị vật nào đó, chúng sẽ tiếp tục đi xuống theo đường tiêu hóa và được xử lý như các loại thức ăn khác. Tuy nhiên, đôi khi chúng sẽ không tiếp tục đi xuống như vậy gây ra tai nạn hóc dị vật.

Hóc dị vật là tình trạng một vật lạ nào đó (có thể là thức ăn như kẹo, xương cá… hoặc các vật dụng khác như đồng xu, ghim giấy…) mắc kẹt lại tại đường ăn uống hoặc đường thở, vị trí thường xảy ra tại khu vực họng - là nơi giao nhau của đường tiêu hóa và hô hấp.

Đây là tai nạn có thể gặp ở mọi độ tuổi khác nhau, đặc biệt thường gặp là ở trẻ nhỏ, gây ra những hậu quả vô cùng nguy hiểm nếu không được xử trí kịp thời. Ngoài ra, hóc dị vật cũng có thể xảy ra ở người lớn đặc biệt ở những trường hợp có vấn đề về tâm thần. 

Những nguy cơ gây hóc dị vật 

Đối với các trường hợp hóc thức ăn mềm, chúng có thể tiếp tục được đưa xuống dạ dày và tiêu hóa bình thường. Ngoài ra cũng có những trường hợp hóc thức ăn cứng như xương cá, các loại hạt…

Hóc dị vật thường xảy ra ở trẻ nhỏ và người không tự chủ ý thức, rủi ro xảy ra càng tăng lên khi có các vật sau nằm trong tầm với của họ:

• Đồng xu.
• Viên pin nhỏ.
• Viên bi.
• Đinh vít.
• Ghim giấy.
• Nam châm nhỏ.
• Viên bi. 
• Cúc quần áo.

Các vật dụng nhỏ nằm trong tầm với làm tăng nguy cơ gây tai nạn hóc dị vật

Biểu hiện của người hóc dị vật 

Các triệu chứng khi bị hóc dị vật ở bệnh nhân thường dễ phát hiện. Chúng có thể được phát hiện gần như ngay lập tức. Các triệu chứng thường gặp bao gồm: 

• Ngạt thở, khó thở. 
• Ho, thở khò khè.
• Không thể nói chuyện bình thường.
• Hành động hai tay nắm lấy cổ, miệng mở to như đang muốn nôn ọe.

Tất cả đều chỉ ra tình trạng hạn chế hô hấp ở người bệnh, ở những trường hợp nặng hơn có thể nhận thấy tình trạng tím tái, môi nhợt nhạt… Nếu thời gian phát hiện muộn, người bệnh có thể bị bất tỉnh và tử vong.

Cách sơ cứu hóc dị vật

Chúng ta cần lập tức thực hiện quy trình sơ cứu hóc dị vật khi phát hiện tai nạn, cụ thể như sau: 

Biện pháp vỗ lưng

Biện pháp nầy cần thực hiện vỗ 5 lần liên tục vào lưng nạn nhân nhằm tác động lực để đẩy dị vật ra ngoài đường thở hoặc đường tiêu hóa:

• Nạn nhân là người trưởng thành thì người sơ cứu đứng sang một bên ở phía sau người đó.
• Nạn nhân là trẻ em: Người sơ cứu quỳ xuống phía sau đứa trẻ.
• Động tác: Đặt một cánh tay phía trước ngang ngực của bệnh nhân để tạo điểm tựa. Hướng bệnh nhân cúi người xuống sao cho thân trên song song với mặt đất. Thực hiện 5 lần vỗ mạnh, dứt khoát tại vị trí giữa hai bả vai của người bệnh. 

Nghiệm pháp Heimlich

Đây là cách sơ cứu hóc dị vật phổ biến và được biết đến với hiệu quả sơ cứu cao. Để thực hiện sơ cứu hóc dị vật bằng nghiệm pháp này cần lưu ý một số điều cơ bản về tư thế sơ cứu.

• Đứng sau người bệnh: Đặt một chân phía trước chân còn lại giúp tạo tư thế thăng bằng vững chãi. Vòng hai tay qua eo nạn nhân. Hơi nhón người về đằng trước một chút. Nếu nạn nhân là trẻ em, hãy quỳ xuống sau trẻ.
• Nắm chặt một tay thành nắm đấm và đặt ở phía trên vị trí rốn một ít. 
• Tay còn lại nắm chặt nắm đấm. Ấn mạnh vào bụng người bệnh nhanh, dứt khoát, hướng lên trên (cảm giác như thể đang cố gắng nâng người đó lên).
• Thực hiện động tác ấn bụng 5 lần.
• Thực hiện xen kẽ động tác 5 lần vỗ và 5 lần ấn bụng cho tới khi người bệnh hết tắc nghẽn đường thở.
• Nếu sau vài lần thực hiện các động tác trên không giúp bệnh nhân thở bình thường, lập tức gọi cấp cứu và tiếp tục sơ cứu theo quy trình phía trên.

Động tác sơ cứu hóc dị vật cần thực hiện chính xác

Một vài lưu ý trong sơ cứu hóc di vật bằng nghiệm pháp này bao gồm:

• Đối với nạn nhân là trẻ em, tuyệt đối không dốc ngược người và đầu của trẻ hướng xuống đất để loại bỏ dị vật.
• Nếu bệnh nhân hóc dị vật bị bất tỉnh, hãy đặt người đó nằm ngửa tại mặt phẳng cứng, nhẹ nhàng đưa một ngón tay vào và quét dị vật ra, phải thật cẩn thận không đẩy chúng sâu hơn trong đường thở. Đối với trẻ nhỏ, cần tránh thực hiện việc móc họng. 

Sơ cứu hóc dị vật theo quy trình CPR

Nếu không thể lấy dị vật ra và người bệnh vẫn tiếp tục không có phản ứng gì, hãy tiến hành quy trình hồi sức tim phổi CPR. Quy trình hồi sức tim phổi bao gồm 3 bước CAB tương ứng với 3 việc làm: Ấn ngực, khai thông đường thở và hà hơi thổi ngạt. Việc sơ cứu này sẽ giúp bệnh nhân có thể phục hồi lại chức năng tuần hoàn và hô hấp, giảm thiểu khả năng tử vong. 

Quy trình hồi sức tim phổi CPR trong sơ cứu hóc dị vật

Tự sơ cứu hóc dị vật

Trong trường hợp bản thân bị hóc dị vật và dị vậy chưa vào sâu trong đường hô hấp, tiêu hóa có thể tự thực hiện nghiệm pháp Heimlich bằng thao tác sau: 

• Đặt một nắm tay cao hơn vị trí rốn một ít. 
• Cầm chặt nắm tay bằng bàn tay còn lại và cúi xuống một bề mặt cứng như mặt bàn hoặc thành ghế.
• Đẩy nắm tay vào trong và lên trên. 

Sơ cứu hóc dị vật cho bản thân là điều mọi người cần phải biết

Biến chứng của tai nạn hóc dị vật

Nhiều nạn nhân trong khi ăn uống bị hóc dị vật xương cá hoặc cố nuốt nguyên hoa quả, các loại hạt… Điều này rất nguy hiểm. Bao gồm:

• Nếu là dị vật nhỏ thì có thể trôi vào thực quản và đi ra ngoài theo đường tiêu hóa bình thường. Tuy nhiên, nếu dị vật trôi sâu hơn xuống và mắc lại mà không thể lấy ra kịp thời có thể gây ra một số tổn thương ống tiêu hóa như áp xe, viêm tại vị trí chúng mắc lại.
• Trường hợp khác, dị vật có thể chặn hoàn toàn đường thở khiến bệnh nhân ngừng hô hấp, bất tỉnh và tử vong.
• Những trường hợp hóc các vật sắc nhọn như móc câu, đinh… thì không nên áp dụng các mẹo chữa dân gian mà cần lập tức đưa nạn nhân tới cơ sở y tế gần nhất. Việc chữa trị hóc vật sắc nhọn không đúng cách có thể khiến chúng chọc vào động mạch gây xuất huyết.

Phòng tránh hóc dị vật 

Tuy sơ cứu hóc dị vật là biện pháp sơ cứu tương đối đơn giản, dễ thực hiện song không phải ai cũng có thể tự tin làm được. Do đó, để tránh những hậu quả đáng tiếc chúng ta cần lưu ý một số cách để phòng tráng hóc dị vật như:

• Không nên cho trẻ dưới 4 tuổi ăn những thực phẩm tròn và cứng như: Kẹo cứng, các loại hạt, đậu phộng… 
• Trẻ em nên ngồi thẳng khi ăn và được giám sát bởi người lớn trong quá trình ăn.
• Không để những vật dụng nhỏ như đồng xu, cúc áo, pin… trong tầm tay của trẻ nhỏ hay những người không thể tự chủ về ý thức.
• Tránh nói cười, la hét, chạy nhảy… hay làm bất kì công việc nào khác trong bữa ăn.
• Mọi người nên được tham gia học tập cách sơ cứu hóc dị vật.

Trẻ em nên được giám sát bởi người lớn khi ăn để tránh hóc dị vật

Qua bài viết trên, Nhà thuốc Long Châu đã cung cấp cho các bạn quy trình sơ cứu hóc dị vật sao cho đúng nhất, từ đó có thể giúp chúng ta bảo vệ được mọi người xung quanh khỏi những biến chứng nguy hiểm do tai nạn này gây ra.

Ánh Vũ

Nguồn tham khảo: Tổng hợp