Cách sử dụng thuốc OTC thế nào để an toàn và hiệu quả?

Trong cuộc sống bận rộn, thuốc không kê đơn được xem như “trợ thủ” giúp giảm nhanh các triệu chứng cảm lạnh, đau đầu, dị ứng hay rối loạn tiêu hoá mà không cần thăm khám. Dù vậy, không phải ai cũng biết rằng thuốc OTC vẫn là thuốc và cần được sử dụng đúng cách. Khi dùng sai, thuốc có thể gây tương tác bất lợi, quá liều hoặc thậm chí che giấu tình trạng bệnh nguy hiểm.

Khi nào bạn nên sử dụng thuốc OTC?

Thuốc không kê đơn (OTC) là nhóm thuốc được phép bán trực tiếp cho người dùng mà không cần đơn của bác sĩ. Đây thường là những loại thuốc được sử dụng để điều trị các triệu chứng nhẹ hoặc các bệnh lý không yêu cầu theo dõi y tế chặt chẽ. Đặc điểm quan trọng của thuốc OTC là phải được chứng minh về mức độ an toàn, khả năng dung nạp tốt và có hướng dẫn sử dụng rõ ràng để người dân có thể tự dùng tại nhà.

Hiện nay, thuốc không kê đơn khá đa dạng, bao gồm thuốc giảm đau, thuốc ho, cảm lạnh, thuốc trị tiêu chảy hoặc táo bón, thuốc trị mụn, thuốc dị ứng… Ngoài ra, vitamin và các loại thực phẩm bổ sung cũng thường được bán dưới dạng OTC. Người dùng có thể dễ dàng tìm thấy các sản phẩm này tại nhà thuốc, siêu thị hoặc các cửa hàng tiện lợi.

Việc sử dụng thuốc OTC mang lại nhiều lợi ích như giúp người bệnh tiếp cận giải pháp chăm sóc sức khỏe nhanh hơn, giảm thời gian chờ khám, tiết kiệm chi phí và hỗ trợ xử lý kịp thời các triệu chứng thông thường. Tuy nhiên, thuốc không kê đơn không hoàn toàn vô hại. Lạm dụng hoặc sử dụng sai cách có thể gây ra tác dụng phụ, tương tác thuốc, thậm chí dẫn đến quá liều. Điều này đặc biệt nguy hiểm với trẻ em, người già và người đang điều trị bệnh nền.

Vì vậy, người dùng cần trang bị kiến thức đúng đắn khi sử dụng thuốc OTC, đọc kỹ hướng dẫn, không dùng quá liều và tham khảo ý kiến dược sĩ hoặc bác sĩ khi có thắc mắc. Thuốc không kê đơn chỉ thật sự phát huy hiệu quả khi được dùng đúng cách và đúng mục đích.

Nhãn thuốc không kê đơn (OTC) cho người dùng biết điều gì?

Thuốc không kê đơn (OTC) luôn đi kèm nhãn thông tin được in ngay trên bao bì sản phẩm. Đây là nguồn dữ liệu quan trọng giúp người dùng hiểu rõ cách sử dụng thuốc an toàn, từ đó hạn chế nguy cơ gặp tác dụng phụ hoặc dùng sai liều. Nhãn thuốc OTC thường cung cấp đầy đủ các nhóm thông tin sau:

• Thành phần hoạt chất: Liệt kê rõ hoạt chất chính có trong thuốc và hàm lượng tương ứng. Giúp người dùng tránh tình trạng dùng trùng hoạt chất khi kết hợp nhiều sản phẩm khác nhau, hạn chế nguy cơ quá liều. Thành phần không hoạt động gồm màu, hương liệu, chất bảo quản, chất làm ngọt…
• Công dụng (Chỉ định): Cho biết thuốc giúp giảm triệu chứng nào hoặc hỗ trợ điều trị bệnh lý nào như đau đầu, cảm lạnh, ho, dị ứng… Đây là căn cứ để người dùng chọn đúng loại thuốc phù hợp với tình trạng của mình.
• Chống chỉ định: Các trường hợp không được dùng thuốc.
• Thận trọng khi sử dụng: Những trường hợp cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
• Tác dụng phụ có thể gặp phải: Cảnh báo các tác dụng phụ khi sử dụng thuốc
• Các tương tác thuốc: Các tương tác thuốc tiềm ẩn khi dùng chung với thuốc kê đơn, thực phẩm chức năng hoặc rượu bia. Hướng dẫn khi nào cần ngừng thuốc hoặc khi nào cần đến cơ sở y tế.
• Liều dùng, độ tuổi sử dụng: Hướng dẫn liều dùng cụ thể theo từng nhóm tuổi: Trẻ em, người lớn, người cao tuổi. Quy định số lần dùng trong ngày, khoảng cách giữa hai liều và thời gian sử dụng tối đa. Một số trường hợp đặc biệt như người bệnh gan, thận, cao huyết áp, hen suyễn có thể có khuyến cáo riêng.
• Ngày sản xuất, hạn sử dụng: Cho biết thời điểm thuốc còn đảm bảo chất lượng và độ ổn định của hoạt chất. Người dùng tuyệt đối không sử dụng thuốc khi đã quá hạn.
• Hướng dẫn bảo quản: Nơi bảo quản thích hợp như nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp. Một số thuốc yêu cầu để trong bao bì gốc nhằm duy trì độ ổn định của sản phẩm.

Cách sử dụng thuốc OTC an toàn và hiệu quả

Để sử dụng thuốc OTC an toàn và hiệu quả bạn cần lưu ý:

Hỏi ý kiến bác sĩ

Bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng thuốc. Bác sĩ sẽ đưa ra hướng dẫn sử dụng, liều dụng thích hợp nhất với các dấu hiệu, tiền sử bệnh, thể trạng và các loại thuốc phối hợp khác của bệnh nhân.

Đọc kỹ nhãn thuốc

Luôn xem kỹ thành phần, liều dùng, cảnh báo và chống chỉ định trước khi sử dụng để chọn đúng thuốc cho triệu chứng đang gặp.

Chọn đúng thuốc theo triệu chứng

Không dùng thuốc đa triệu chứng nếu không cần thiết. Hãy chọn thuốc phù hợp với biểu hiện cụ thể như ho, nghẹt mũi, đau đầu…

Hiểu rõ những điều cần tránh

Thuốc OTC vẫn có nguy cơ gây tác dụng phụ. Cần đọc nhãn để biết những đối tượng không nên dùng và tránh lạm dụng thuốc.

Tham khảo ý kiến chuyên môn khi cần

Nếu không chắc về cách dùng, hãy hỏi dược sĩ hoặc bác sĩ để được hướng dẫn đúng.

Dùng đúng liều, đúng thời điểm

Tuân thủ hướng dẫn ghi trên bao bì, không tự ý tăng liều ngay cả khi triệu chứng chưa giảm.

Cẩn trọng khi dùng nhiều thuốc cùng lúc

Nhiều thuốc OTC có cùng hoạt chất. Việc dùng đồng thời có thể gây quá liều ngoài ý muốn.

Không tự kết hợp với thuốc kê đơn

Một số thuốc có thể tương tác lẫn nhau, làm giảm hiệu quả hoặc gây hại. Hãy hỏi ý kiến bác sĩ khi cần phối hợp.

Ghi lại danh sách thuốc đang dùng

Lưu lại toàn bộ thuốc OTC, thuốc kê đơn và thực phẩm bổ sung để theo dõi tương tác và cung cấp cho bác sĩ khi cần.

Thận trọng khi dùng cho trẻ nhỏ

Không tự ý dùng thuốc của người lớn cho trẻ em. Luôn dùng dụng cụ đong đo đi kèm để tránh sai liều.

Không dùng thuốc hết hạn

Thuốc hết hạn có thể giảm hiệu quả hoặc gây hại. Hãy loại bỏ đúng cách để tránh trẻ hoặc vật nuôi tiếp cận.

Những đối tượng cần cẩn trọng khi sử dụng thuốc

Thông thường, người trưởng thành khỏe mạnh và sử dụng đúng liều lượng ghi trên nhãn thuốc sẽ có nguy cơ thấp gặp tác dụng không mong muốn. Tuy nhiên, vẫn có những nhóm đối tượng nhạy cảm và dễ gặp phản ứng bất lợi hơn. Những người thuộc các nhóm sau cần đặc biệt lưu ý:

Trẻ nhỏ và người cao tuổi: Đây là hai nhóm dễ bị tác dụng phụ nhất do cơ thể hấp thu và chuyển hóa thuốc khác biệt. Người cao tuổi thường dùng nhiều loại thuốc cùng lúc nên nguy cơ tương tác thuốc càng cao.

Người đang dùng nhiều loại thuốc: Kết hợp thuốc OTC với thuốc kê đơn hoặc thực phẩm chức năng có thể làm tăng nguy cơ tương tác nguy hiểm.

Bên cạnh đó, những người mắc các bệnh lý sau cũng cần thận trọng khi tự dùng thuốc:

• Hen suyễn, bệnh hô hấp;
• Rối loạn đông máu;
• Đái tháo đường;
• Bệnh tuyến tiền liệt;
• Động kinh;
• Tăng nhãn áp;
• Gout;
• Bệnh tim mạch, huyết áp cao;
• Suy giảm miễn dịch;
• Bệnh thận;
• Parkinson;
• Rối loạn tâm thần;
• Các bệnh tuyến giáp.

Đặc biệt, người cao tuổi cần trao đổi với bác sĩ hoặc dược sĩ về toàn bộ thuốc đang sử dụng, bao gồm thuốc theo đơn, thuốc không kê đơn, vitamin và thảo dược. Điều này giúp giảm thiểu nguy cơ tương tác thuốc – thuốc và đảm bảo thuốc được sử dụng một cách an toàn, phù hợp với tình trạng sức khỏe hiện tại.

Những câu hỏi thường gặp

Các loại thuốc giảm đau không kê đơn là gì?

Thuốc giảm đau OTC phổ biến gồm paracetamol và ibuprofen. Chúng có tác dụng giảm đau nhẹ đến vừa, hạ sốt và thường dùng cho đau đầu, đau cơ, đau răng hoặc cảm lạnh.

Dùng thuốc OTC điều trị cảm lạnh thế nào?

Bạn có thể sử dụng các thuốc giảm đau - hạ sốt, thuốc ho, thuốc giảm nghẹt mũi hoặc siro long đờm tùy theo triệu chứng. Nên tham khảo ý kiến của chuyên viên y tế và đọc kỹ hướng dẫn trước khi dùng.

Tự dùng thuốc không kê đơn có an toàn không?

Việc tự dùng thuốc OTC có thể an toàn nếu sử dụng đúng liều và đúng mục đích. Tuy nhiên, lạm dụng hoặc dùng sai có thể gây tác dụng phụ, quá liều hoặc che lấp bệnh lý nghiêm trọng.

Nên trao đổi gì với bác sĩ, dược sĩ trước khi sử dụng thuốc?

Bạn nên thông báo tình trạng sức khỏe hiện tại, tiền sử bệnh, các thuốc đang dùng, dị ứng thuốc và đối tượng sử dụng (trẻ em, người cao tuổi, phụ nữ mang thai hoặc cho con bú) để được tư vấn thích hợp.

Tôi có thể tự điều chỉnh liều lượng thuốc OTC không?

Không. Không được tự ý tăng, giảm liều hoặc kéo dài thời gian dùng thuốc, vì có thể gây quá liều hoặc giảm hiệu quả điều trị.

Nếu bạn cần mua thuốc OTC an toàn, chính hãng, Nhà thuốc Long Châu luôn sẵn có đầy đủ sản phẩm đạt chuẩn cùng đội ngũ dược sĩ tư vấn chi tiết, giúp bạn chọn đúng thuốc và sử dụng đúng cách. Tuyệt đối không tự ý mua thuốc khi chưa được hướng dẫn phù hợp.

Thuốc không kê đơn mang lại nhiều tiện lợi, nhưng để sử dụng đúng và tránh rủi ro, người dùng cần trang bị kiến thức sử dụng thuốc OTC thế nào để an toàn và hiệu quả và các dấu hiệu cần thăm khám. Luôn đọc kỹ nhãn thuốc, hỏi dược sĩ khi còn băn khoăn và không tự ý điều chỉnh liều lượng là những nguyên tắc quan trọng để bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình. Sử dụng thuốc OTC đúng cách không chỉ giúp điều trị triệu chứng hiệu quả mà còn góp phần xây dựng thói quen chăm sóc sức khỏe an toàn, khoa học mỗi ngày.