HFNC là gì? Ý nghĩa của liệu pháp oxy lưu lượng cao qua mũi

Liệu pháp oxy lưu lượng cao qua mũi (HFNC) trở nên có ý nghĩa hơn khi là một trong những phương pháp hỗ trợ oxy không xâm lấn cho bệnh nhân suy hô hấp cấp, có hiệu quả kể cả trong những ca nhiễm Covid-19 nặng. Vậy nên, trong bài viết này chúng ta hãy cùng tìm hiểu chi tiết về HFNC là gì và những ý nghĩa của liệu pháp này trên lâm sàng nhé!

Liệu pháp oxy lưu lượng cao qua mũi HFNC là gì?

Liệu pháp bổ sung oxy được các bác sĩ chỉ định trong trường hợp bệnh nhân thiếu oxy cấp tính, thường được sử dụng dưới dạng ống thông mũi lưu lượng thấp. Tuy nhiên, liệu pháp truyền thống này tồn tại nhiều hạn chế khi chỉ cung cấp từ 4 - 6 lít oxy/phút, tương đương với FiO2 khoảng 0,37 - 0,45. Điều này có nghĩa là khi sử dụng liệu pháp bổ sung oxy lưu lượng thấp kéo dài, niêm mạc mũi của bạn dễ bị kích ứng do khô và thậm chí là xuất huyết.

Để tăng FiO2 trong liệu pháp truyền thống, cần phải tăng lưu lượng oxy mà hệ thống này là hệ thống mở nên rất dễ rò rỉ oxy ra bên ngoài. Thay thế cho liệu pháp oxy lưu lượng thấp, HFNC là kỹ thuật giúp cung cấp 100% oxy ẩm và được làm ấm với lưu lượng lên đến 60ml/phút.

Cấu tạo của máy tạo oxy lưu lượng cao qua ống thông mũi

Về cơ bản cấu tạo của bộ thở oxy lưu lượng cao HFNC gồm có:

Nguồn khí: Máy trộn oxy/không khí cho phép phần trăm oxy trong thể tích nhất định (FiO2) từ 0.21 - 1.0, tốc độ dòng khí là 60 - 70ml/phút. 

Máy tạo ẩm: Tạo độ bão hoà hỗn hợp khí ở nhiệt độ từ 31 - 37 độ C.

Ống thông mũi (cannulas mũi) với nhiều kích cỡ khác nhau và hầu hết đều có ngạnh mũi có đường viền rộng, mềm nhằm tạo cảm giác thoải mái và giảm phun khí so với các ống thông mũi hẹp truyền thống.

Hiện nay, có 5 cơ chế sinh lý được công nhận là giúp liệu pháp HFNC thể hiện hiệu quả trong điều trị, gồm:

• Giảm nhịp thở.
• Thải trừ khí thải ở khoảng chết sinh lý, bao gồm khí CO2.
• Tạo áp suất dương cuối thì thở ra.
• Tăng thể tích khí lưu thông.
• Tăng thể tích khí cuối thì thở ra.

Khoảng chết không khí có thể hiểu là thể tích khí đi vào phổi nhưng không tham gia vào quá trình trao đổi khí (thì còn gọi là “chết”). Điều này cho phép hệ hô hấp tích tụ CO2 và giảm lượng O2 sẵn có để khuếch tán khi hệ thống thông khí làm việc không hiệu quả trong việc luân chuyển không khí trong khoảng chết với không khí hít vào. Đối với HFNC, tốc độ dòng khí cao vượt lên trên khả năng thông khí sinh lý của bệnh nhân, giúp tăng khả năng chuyển đổi CO2 dư thừa thành O2 dư thừa. Từ đó giúp cải thiện thông khí cho bệnh nhân.

HFNC giúp làm giảm sức cản ở đường thở, giảm nhịp thở, cải thiện việc lưu thông khí cũng như oxy hoá máu nhờ vào việc tạo ra áp suất dương cho đường thở.

Làm ẩm và làm ấm không khí trong liệu pháp thở oxy lưu lượng cao qua ống thông mũi là ưu điểm được rút kinh nghiệm từ phương pháp truyền thống. Điều này nhằm tạo ra cảm giác dễ chịu hơn khi thông khí. Bởi nếu liên tục cung cấp một dòng không khí khô và mát lạnh cho đường thở như trong liệu pháp oxy lưu lượng thấp thì niêm mạc mũi dễ bị khô rát, kích ứng và thậm chí là gây chảy máu cam khiến việc tuân thủ điều trị trở nên khó khăn hơn.

HFNC được chỉ định khi nào?

Liệu pháp oxy lưu lượng cao qua ống thông mũi có nhiều ứng dụng trong lâm sàng. Trong đó, những tiềm năng dùng trong lâm sàng đã được nhiều nghiên cứu công nhận gồm:

• Suy hô hấp thiếu oxy cấp tính.
• Suy hô hấp sau phẫu thuật.
• Suy tim cấp/phù phổi.
• Suy hô hấp tăng CO2.
• Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD).
• Thở oxy trước và sau khi rút ống thở nội khí quản.
• Khó thở khi ngủ.
• Dùng trong khoa cấp cứu.
• Không đặt được nội khí quản cho bệnh nhân.

Hạn chế của HFNC là gì?

Cũng giống như bất kỳ các thủ thuật y tế nào, HFNC cũng tồn tại những hạn chế và khuyết điểm nhất định. Vậy hạn chế của HFNC là gì? Một trong những nhược điểm lớn của liệu pháp này là chi phí liên quan đến việc chăm sóc bệnh nhân đang sử dụng HFNC. Ngoài ra, còn tiềm ẩn những rủi ro như:

• Không bịt kín ống thông mũi dẫn đến rò rỉ khí oxy.
• Giảm khả năng vận động.
• Mất tác dụng áp lực dương của đường thở.
• Trì hoãn việc cai máy thở (nội khí quản).
• Chấn thương vùng mặt.
• Huyết động không ổn định.

Những lưu ý cần biết khi thực hiện HFNC

HFNC là một liệu pháp mới và không phải nơi nào hay ai cũng thực hiện được. Vì thế chỉ nên dùng liệu pháp này ở những cơ sở y tế uy tín, có đội ngũ chuyên gia được đào tạo chi tiết về liệu pháp oxy lưu lượng cao qua ống thông mũi. Để thực hiện thở oxy lưu lượng cao hiệu quả cần có sự phối hợp bài bản của đội ngũ gồm điều dưỡng/y tá, nhà trị liệu hô hấp và bác sĩ lâm sàng.

Trên đây là những thông tin cơ bản về liệu pháp oxy lưu lượng cao qua ống thông mũi. Hy vọng đây sẽ là những kiến thức hữu ích, giúp bạn đọc trả lời được câu hỏi HFNC là gì và hiểu rõ hơn về những ứng dụng của liệu pháp này trên lâm sàng nhé!

Quỳnh Vi

Nguồn tham khảo: Tổng hợp