Hồi sức dịch và những điều cần biết

Hồi sức dịch là một phương pháp quan trọng trong quá trình hồi sức cấp cứu, đặc biệt là đối với các bệnh nhân đang trải qua tình trạng nhiễm khuẩn huyết nặng hoặc sốc nhiễm khuẩn. Các hướng dẫn về hồi sức dịch có thể thay đổi tùy theo quốc gia, nhưng điều quan trọng nhất là đảm bảo duy trì huyết động bệnh nhân để hỗ trợ quá trình phục hồi.

Khái quát về đáp ứng bù dịch trong hồi sức dịch

Đáp ứng với bù dịch là một nguyên tắc quan trọng khi áp dụng hồi sức dịch cho bệnh nhân đang gặp tình trạng sốc, có giảm chỉ số tưới máu mô và cung lượng tim. Bù dịch khi thực hiện đúng cách, có thể tăng thể tích tâm thu và do đó tăng cung lượng tim, mang lại lợi ích cho bệnh nhân.

Khi thể tích tâm thu tăng, thể tích cuối tâm trương và huyết áp động mạch trung bình cũng tăng. Điều này góp phần vào việc tăng tiền gánh và thể tích, hỗ trợ quá trình hồi sức.

Tuy nhiên, bù dịch không được thực hiện đúng cách có thể gây hại, bao gồm các tác động như phù mô, rối loạn chức năng cơ quan và giảm sức oxy hóa của mô. Trong trường hợp nhiễm trùng huyết, việc bù dịch không thích hợp có thể dẫn đến rối loạn chức năng tâm trương và tâm thu, làm tăng nguy cơ diễn biến bệnh nặng hơn.

Bác sĩ cần đánh giá kỹ thuật bù dịch để xác định liệu có lợi hay có gây hại với bệnh nhân hay không. Quyết định này giúp lựa chọn phương pháp hồi sức thích hợp và thực hiện biện pháp phòng ngừa để ngăn chặn các biến chứng có thể xảy ra.

Bệnh nhân được coi là đáp ứng với bù dịch nếu sau quá trình này, thể tích tâm thu tăng ít nhất 10% (thường là 500cc dịch tinh thể), thời gian đạt được điều này càng nhanh càng tốt (thường trên 10 phút). Bệnh nhân đáp ứng sẽ tiếp tục nhận hồi sức dịch, trong khi các trường hợp không đáp ứng có thể yêu cầu quyết định và điều chỉnh kế hoạch điều trị.

Làm sao để xác định đáp ứng được với bù dịch?

Hiện nay, phương pháp xác định đáp ứng với bù dịch được sử dụng phổ biến là nghiệm pháp nâng chân thụ động PRL, một phương pháp duy nhất có độ chính xác cao và rộng rãi áp dụng trong thực tế.

Để tăng cường sự chính xác, có thể kết hợp PRL với test truyền dịch để đánh giá đáp ứng với bù dịch, đặc biệt là khi sử dụng theo dõi cung lượng tim. PRL được mô tả như một cơ thể "bolus dịch", tạo ra sự chuyển động dịch từ các chi dưới lên khoang ngực.

Ưu điểm của nghiệm pháp nâng chân thụ động

• Không đòi hỏi các can thiệp xâm lấn vào cơ thể.
• Có khả năng hoàn ngược lại tình trạng đã thực hiện.
• Tương ứng với kích thước cơ thể: Sự thay đổi lượng dịch tương ứng với kích thước cơ thể của bệnh nhân.
• Sử dụng bất kể chế độ thông khí và nhịp tim: Có thể áp dụng trong mọi trạng thái thông khí và nhịp tim.

Nhược điểm của nghiệm pháp nâng chân thụ động

• Không hiệu quả cao với áp lực ổ bụng cao: Không phải là lựa chọn tối ưu cho bệnh nhân có áp lực ổ bụng cao.
• Chống chỉ định với thay đổi tư thế: Có thể bị hạn chế khi áp dụng với các thay đổi tư thế cụ thể.
• Ngừng các can thiệp khác: Có thể đòi hỏi việc ngừng một số can thiệp khác trong khi thực hiện nghiệm pháp nâng chân thụ động.

Một số khía cạnh cần biết về đáp ứng hồi sức dịch

Việc xác định đáp ứng với bù dịch thông qua các phương pháp như dấu hiệu lâm sàng, đo CVP, chụp X-quang phổi và siêu âm đang đối mặt với một số thách thức và hạn chế không chính xác.

Dấu hiệu lâm sàng

Mặc dù dấu hiệu lâm sàng có thể chỉ ra giảm tưới máu mô, nhưng chúng không đảm bảo đáp ứng của bệnh nhân với bù dịch.

CVP (áp lực tĩnh mạch cava trên)

Các chỉ số như CVP hay áp lực động mạch trung bình (MAP) không chính xác trong việc đánh giá đáp ứng hồi sức dịch, làm giảm độ chính xác của quá trình đánh giá.

Siêu âm

Siêu âm được coi là một công cụ mới tiềm năng trong đánh giá thể tích và đáp ứng hồi sức dịch.

Đối với thể tích, nghiên cứu về đo chỉ số IVC (inferior vena cava) đã tiến hành trên bệnh nhân thông khí, nhưng chưa có nhiều dữ liệu liên quan đến bệnh nhân thở tự nhiên.

Trong một nghiên cứu năm 2016, Lee đã trình bày một thuật toán dựa trên chứng cứ để hỗ trợ quyết định về hồi sức dịch dựa trên IVC nhưng cần thêm nghiên cứu từ các tài liệu nghiên cứu khác để kiểm chứng và xác nhận.

Đo vận tốc dòng máu ra khỏi LV

Việc đo vận tốc dòng máu ra khỏi Thất Vị trí (LV) trong quá trình đánh giá đáp ứng với bù dịch có thể hỗ trợ trong việc ước tính thể tích tâm thu nhưng kỹ thuật này không phải là dễ dàng và đòi hỏi sự chuyên môn cao.

Ngoài ra, Marik đã đề xuất một số phương pháp đánh giá khác về hồi sức dịch, bao gồm việc sử dụng siêu âm để phân tích thời gian của LVOT (VTI), đánh giá thay đổi áp lực mạch đo ở mạch quay, sử dụng Doppler qua thực quản, theo dõi các phản ứng sinh học.

Đáp ứng huyết động với bù dịch thường ngắn và ít, thường chỉ trong khoảng 30 phút. Chỉ số tim mạch thường sẽ trở lại đường cơ bản. Việc tăng MAP sau khi bù dịch chỉ là điều kiện tối thiểu. Nếu không có sự tăng thể tích tâm thu cùng cung lượng tim, không nên thực hiện bolus dịch.

Bệnh nhân chỉ nên được tiếp tục bù dịch nếu lợi ích về huyết động vượt quá nguy cơ quá tải dịch. Tuy nhiên, cần lưu ý không thực hiện bù dịch liên tục để tránh tình trạng quá tải dịch. Thay vào đó, cần sử dụng các biện pháp như vận mạch, giảm đau sớm, hạn chế phù mạch và tăng tưới máu cho cơ quan.

Trên đây là chia sẻ của chúng tôi về những điều cần biết về hồi sức dịch. Mong rằng bài viết đã mang đến cho bạn những thông tin hữu ích giúp bạn hiểu rõ hơn về phương pháp hồi sức dịch.

Xem thêm:

• Các phương pháp chẩn đoán sốc nhiễm khuẩn và cách điều trị bệnh
• Sốc nhiễm khuẩn suy đa tạng nguy hiểm như thế nào? Cách nhận biết bệnh