Hormone hCG là gì? Ý nghĩa của nồng độ hormon hCG?

Nồng độ hormone hCG không chỉ giúp xác định thai kỳ mà còn có vai trò quan trọng trong việc chẩn đoán và theo dõi sức khỏe của thai nhi cũng như phát hiện các vấn đề y khoa khác ở phụ nữ.

Hormone hCG là gì?

Hormon chorionic gonadotropin (hCG) đóng vai trò quan trọng sau quá trình thụ tinh bằng việc duy trì hoàng thể trong thai kỳ. Được sản xuất từ lớp bào nuôi của bánh nhau, hCG có chức năng tương tự như hormone LH trong thùy trước tuyến yên.

Với trọng lượng phân tử từ 36.000 đến 40.000 Da, hCG là một loại glycoprotein. Đây là một trong những hormone trong cơ thể người chứa nhiều carbonhydrat nhất, vì vậy nó có thời gian tồn tại lâu, khoảng 36 giờ.

Một phân tử hCG bao gồm 2 tiểu đơn vị α và β, cấu trúc không giống nhau. Những tiểu đơn vị này kết hợp với nhau thông qua cầu polypeptide tại lưới nội sinh chất. Khi chúng tách ra, không thể kết nối vào thụ thể LH và có ít hoạt tính sinh học. Cấu trúc chuỗi α của hCG tương tự như chuỗi α của các glycoprotein khác như LH, FSH và TSH. Tuy nhiên, chuỗi β của hCG khác biệt, đây là điểm quyết định hoạt tính sinh học của hormone này. Chuỗi β của hCG gần giống với chuỗi β của LH, tạo ra tính sinh học và miễn dịch gần như LH. Điều này góp phần tạo nên đặc tính sinh học đặc biệt của hCG.

Tóm lại, hormone chorionic gonadotropin (hCG) là một glycoprotein quan trọng trong thai kỳ, duy trì hoàng thể sau sự thụ tinh. Với cấu trúc đặc biệt, đặc điểm sinh học của hCG được quyết định bởi chuỗi β, tương tự và khác biệt so với chuỗi β của hormone LH.

Vai trò của hormone hCG

Hormon hCG đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì hoàng thể, ngăn chặn quá trình thoái hóa. Hành động này giúp duy trì việc tiết ra Progesterone, Estrogen và Relaxin. Relaxin có tác dụng làm giảm co thắt cơ trơn của tử cung và làm mềm dây chằng khớp xương mu. Progesterone và Estrogen hỗ trợ việc phát triển nội mạc tử cung, tăng cường sự phát triển của thai kỳ, chuẩn bị tuyến vú cho việc nuôi con bằng sữa mẹ sau sinh.

Mức độ hCG thấp có thể dẫn đến suy thoái hoàng thể, giảm sản xuất Progesterone, khiến nội mạc tử cung dễ bong ra, gây ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình phát triển của thai, tăng nguy cơ sảy thai.

Hormon hCG còn kích thích sản xuất testosterol ở thai nhi, góp phần vào việc xác định giới tính của thai.

Ngoài ra, hCG còn thúc đẩy sản xuất corticosteroid và đồng thời ức chế phản ứng miễn dịch của tế bào Lympho ở mẹ. Hành động này giảm phản ứng của tử cung mẹ với thai nhi, giúp bảo vệ thai nhi khỏi các phản ứng không mong muốn, như phản ứng với những vật lạ trong cơ thể mẹ.

Ý nghĩa của nồng độ hormon hCG?

Trong thai kỳ bình thường, hCG thường xuất hiện sau đỉnh LH từ 9 - 11 ngày, tức là khoảng 8 ngày sau khi noãn diễn ra và chỉ sau 1 ngày khi phôi bắt đầu làm tổ. Tiếp theo, hàm lượng hCG sẽ tăng gấp đôi mỗi 2 đến 3 ngày trong 6 tuần đầu của thai kỳ.

Mức độ hCG không giảm đi trong suốt quá trình phát triển thai kỳ bình thường. Hàm lượng hCG đạt đỉnh vào cuối tam cá nguyệt đầu tiên và sau đó dần giảm trong phần còn lại của thai kỳ. Dưới đây là các kết quả xét nghiệm hCG trong máu tại các giai đoạn khác nhau của thai kỳ:

• Không mang thai (trước khi mang thai): Dưới 5 mIU/ml;
• Mang thai 3 tuần: 5 – 50 mIU/ml;
• Mang thai 4 tuần: 5 – 426 mIU/ml;
• Mang thai 5 tuần: 18 – 7.340 mIU/ml;
• Mang thai 6 tuần: 1.080 – 56.500 mIU/ml;
• Mang thai 7 – 8 tuần: 7.650 – 229.000 mIU/ml;
• Mang thai 9 – 12 tuần: 25.700 – 288.000 mIU/ml;
• Mang thai 13 – 16 tuần: 13.300 – 254.000 mIU/ml;
• Mang thai 17 – 24 tuần: 4.060 – 165.400 mIU/ml;
• Mang thai 25 – 40 tuần: 3.640 – 117.000 mIU/ml;
• Mang thai 3 – 6 tuần sau sinh: Dưới 5 mIU/ml.

Kết quả dương tính trên que thử thai tương đương với hàm lượng hCG là 25 mIU/ml.

Nồng độ hCG thấp

Nồng độ hCG thấp có thể cảnh bảo đến khả năng sảy thai hoặc suy thai sớm, cụ thể, một nghiên cứu y khoa vào năm 2013 với 443 phụ nữ mắc phải sảy thai đã chỉ ra rằng hàm lượng hCG giảm nhanh hơn so với bình thường. Các nhà nghiên cứu ghi nhận rằng hCG đã giảm từ 35 đến 50% trong vòng 2 ngày và từ 66 đến 87% trong 7 ngày sau sảy thai lưu

Mặc dù sau sảy thai, hàm lượng hCG vẫn có thể tồn tại trong máu, điều này có thể gây trở ngại trong việc xác định thời điểm rụng trứng hoặc dẫn đến kết quả dương tính giả trên que thử thai. Do đó, người phụ nữ thường được khuyên chờ đợi ít nhất 6 tháng sau sảy thai trước khi cố gắng mang thai lại. Tuy nhiên, không có bằng chứng rõ ràng nào chứng minh cần phải đợi lâu như vậy. Có thể rụng trứng và mang thai lại sớm nhất là sau 2 tuần sau khi sảy thai, nhưng hầu hết các bác sĩ khuyên tránh quan hệ tình dục trong vòng 2 tuần sau sảy thai để tránh nguy cơ nhiễm trùng.

Ngoài ra, còn có một số nguyên nhân khác gây nồng độ hCG thấp, bao gồm thai ngoài tử cung (GEU) cũng như sai số trong quá trình xác định tuổi thai của mẹ hoặc từ những quá trình kiểm tra của nhân viên y tế.

Nồng độ hCG cao

Nồng độ hCG cao có thể xuất hiện ở một số trường hợp như thai trứng, đa thai, hay các điều kiện y khoa khác, mang theo những dấu hiệu và ý nghĩa quan trọng trong quá trình chẩn đoán và quản lý thai kỳ.

Thai trứng: Nồng độ hCG thường tăng mạnh trong trường hợp thai trứng. Đây có thể là một dấu hiệu hỗ trợ trong việc xác định những trường hợp này. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng sau khi trải qua thai ngoài tử cung hoặc thai trứng, nồng độ hCG vẫn cao hơn trong khoảng thời gian dài hơn so với những trường hợp sảy thai hoàn toàn vì những lý do khác.

Đa thai: Hàm lượng hCG tăng theo số lượng thai nhi trong tử cung người mẹ. Nghiên cứu vào năm 2013 chỉ ra rằng hàm lượng hCG trung bình ở phụ nữ đơn thai khoảng 502 mIU/ml trong vài tuần đầu của thai kỳ. So sánh với những cặp sinh đôi (1.093 mIU/ml) và sinh ba (2.160 mIU/ml), hCG tăng theo số lượng thai nhi trong giai đoạn đầu của thai kỳ.

Ngoài ra, có những nguyên nhân khác gây ra hàm lượng hCG cao khi không mang thai, bao gồm các bệnh như ung thư buồng trứng, ung thư tuyến yên, ung thư vú, ung thư thận, ung thư phổi, hay ung thư dạ dày.

Một lý do khác khiến nồng độ hCG cao hơn bình thường là mang thai lại sớm hơn dự kiến. Phụ nữ có thể có thai lại ngay sau khi sảy thai hoặc sau sinh, trong khoảng 2 tuần sau khi sảy thai và tối thiểu 45 ngày sau sinh.

Ở một số trường hợp hiếm gặp khi đang điều trị vấn đề về sinh sản, việc sử dụng tiêm hCG có thể làm tăng nồng độ hCG trong máu trong vài ngày. Thông thường, cơ thể mất khoảng 10 ngày để loại bỏ lượng hCG tiêm vào. Có những trường hợp cần xem xét hội chứng Down nếu kết quả xét nghiệm định lượng AFP trong máu giảm.

Sai số trong việc xác định tuổi thai của mẹ hoặc từ các phương pháp kiểm tra của nhân viên y tế cũng có thể dẫn đến hàm lượng hCG cao không mong muốn.

Hormon hCG đóng vai trò quan trọng trong quá trình mang thai. Thông tin về nồng độ và ý nghĩa của hCG trong máu giúp theo dõi và quản lý thai kỳ, giúp bác sĩ và người mẹ có thể phát hiện các sự phát triển bất thường xảy ra, từ đó đưa ra các biện pháp phòng ngừa và điều trị hợp lý để bảo vệ sức khỏe của mẹ và thai nhi.