Huyết áp tâm trương cao và những điều cần lưu ý

Người bệnh không nên chủ quan về tình trạng tăng chỉ số huyết áp tâm trương để bảo vệ sức khỏe cho chính mình. Nếu bạn cũng đang quan tâm đến vấn đề này, bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho bạn các thông tin về huyết áp tâm trương và gợi ý các biện pháp để có thể phòng tránh.

Huyết áp tâm trương là gì?

Huyết áp là áp lực của máu lên thành động mạch và thường được xác định bằng hai chỉ số: Chỉ số thứ nhất (huyết áp tâm thu) và chỉ số thứ hai (huyết áp tâm trương). Trong đó, huyết áp tâm trương được định nghĩa là áp lực của máu lên thành động mạch ở thì tâm trương (khi cơ tim được thả lỏng hay giãn) và được xem là mức huyết áp thấp nhất trong mạch máu.

Tình trạng huyết áp tâm trương cao

Trong bệnh lý tăng huyết áp, tăng huyết áp thường được chia thành 3 loại: Tăng huyết áp hỗn hợp, tăng huyết áp tâm thu và tăng huyết áp tâm trương. Người bệnh bị tăng huyết áp tâm trương khi chỉ số huyết áp tâm trương từ 90 mmHg trở lên. 

Các trường hợp tăng huyết áp tâm trương đơn độc (chỉ có chỉ số huyết áp tâm trương tăng trên 90mmHg và chỉ số huyết áp tâm thu ở mức bình thường) chủ yếu gặp ở những người trẻ tuổi. Hầu hết các trường hợp này dường như không xác định được nguyên nhân cụ thể hay còn gọi là tăng huyết áp nguyên phát. Bên cạnh đó, tăng huyết áp tâm trương đơn độc là thứ phát trong một số trường hợp của một rối loạn khác như hội chứng ngưng thở khi ngủ, bệnh lý tuyến giáp hay bệnh lý thận. Khi huyết áp tâm trương cao, mạch máu sẽ trở nên ít đàn hồi, cứng lại và xơ vữa.

Chỉ số huyết áp tâm trương ở mức bình thường theo ngưỡng huyết áp đo tại phòng khám của Hội tim mạch học Việt Nam (VNHA) 2022 là <85 mmHg. Nếu chỉ số huyết áp tâm trương đo được dao động từ 85 - 89 mmHg, bạn có thể ở mức tiền tăng huyết áp nên cần có cần có sự chú ý cho tình trạng huyết áp của mình. 

Chỉ số huyết áp tâm trương thường có sự thay đổi trong suốt cả ngày. Vì vậy, người bệnh nên thường xuyên kiểm tra huyết áp khoảng vài lần trong ngày để có được chỉ số huyết áp trung bình phản ánh đúng tình trạng huyết áp của mình. Ngoài ra, có nhiều yếu tố tác động đến chỉ số huyết áp tâm trương dẫn sự dao động khi đo, bao gồm: Tư thế ngồi khi đo huyết áp, trạng thái căng thẳng, tập thể dục trước khi đo, có sử dụng nicotine,...

Nguyên nhân của huyết áp tâm trương cao

Dưới đây là một số nguyên nhân của tình trạng tăng huyết áp tâm trương:

Tuổi và giới tính

Đây là các yếu tố nguy cơ hàng đầu dẫn đến tăng huyết áp đối với cả hai giới. Nam giới trên 45 tuổi và nữ giới trên 55 tuổi sẽ có nhiều nguy cơ mắc bệnh tăng tăng huyết áp hơn so với các nhóm tuổi khác. Tuy nhiên, hiện nay tình trạng bệnh lý tăng huyết áp đã và đang ngày càng trở nên phổ biến hơn ở lứa tuổi thanh thiếu niên. Bên cạnh đó, thống kê từ các nghiên cứu đã cho thấy giới tính cũng góp phần trong nguy cơ mắc tăng huyết áp khi nam giới sẽ có nguy cơ tăng huyết áp cao hơn nữ giới. 

Chủng tộc và sắc tộc

Theo kết quả từ các thống kê, đa số người Mỹ gốc Phi thường có chỉ số huyết áp tâm trương cao hơn người da trắng và những chủng tộc khác. Đồng thời, khoảng 40% người Mỹ gốc Phi gặp tình trạng tăng huyết áp ở cả hai giới. Tình trạng này thường diễn ra khi họ còn trẻ dẫn đến nguy cơ tử vong cao vì những bệnh lý tim mạch và các biến chứng tim mạch như: Suy tim, đột quỵ,…

Tiền sử gia đình

Đây cũng là một yếu tố di truyền của bệnh. Nếu trong gia đình, bố hoặc mẹ có bệnh lý tăng huyết áp thì con cái sẽ có nguy cơ cao mắc phải bệnh lý này.

Thừa cân và béo phì

Chế độ ăn uống không lành mạnh có thể dẫn đến tình trạng thừa cân, béo phì. Tình trạng này có thể làm tăng gấp đôi nguy cơ tăng huyết áp tâm trương so với người có trọng lượng cân đối. Bên cạnh đó, trẻ em và thanh thiếu niên bị béo phì sẽ có nguy cơ cao tăng huyết áp khi trưởng thành.

Mắc hội chứng ngưng thở khi ngủ

Ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn là tình trạng ngưng thở hơn 10 giây hoặc giảm thông khí lặp đi lặp lại nhiều lần trong đêm thường kèm theo triệu chứng ngủ ngáy. 

Lối sống

Việc sử dụng thường xuyên hoặc quá mức thuốc lá hay các thức uống chứa cồn (rượu, bia), ít hoặc không vận động dẫn đến thừa cân, chế độ ăn ít kali và thực phẩm chứa nhiều muối và môi trường sống hoặc làm việc thường xuyên trong tình trạng căng thẳng về tinh thần và thể chất là một trong những nguyên nhân làm tăng huyết áp tâm trương.

Các rối loạn sức khỏe 

Tình trạng tăng huyết áp có liên quan đến nhiều tình trạng bệnh lý như: Bệnh lý thận (suy thận mạn, viêm cầu thận,...), đái tháo đường, u tuyến thượng thận, hội chứng Cushing,…

Sử dụng thuốc

Nhiều loại thuốc có thể dẫn đến tình trạng tăng huyết áp và có thể làm cho tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng. Một số thuốc có thể làm tăng huyết áp, bao gồm: Thuốc giảm đau có chứa pseudoephedrine, thuốc kháng viêm không steroid (naproxen, aspirin hay ibuprofen), corticosteroid tiêm tĩnh mạch hoặc đường uống, thuốc ngừa thai.

Gợi ý phòng ngừa tăng huyết áp tâm trương

Dưới đây là một số gợi ý về cách phòng ngừa tăng huyết áp tâm trương:

Thường xuyên kiểm tra huyết áp

Đây là biện pháp quan trọng nhất để phát hiện sớm bệnh tăng huyết áp tâm trương thông qua việc khám sức khỏe định kỳ. Ngoài ra, sử dụng máy đo huyết áp điện có thể giúp người đã mắc tăng huyết áp và có nguy cơ mắc bệnh thường xuyên kiểm tra tình trạng huyết áp của mình và các thành viên trong gia đình.

Thiết lập chế độ ăn hợp lý

Giảm các thức ăn mặn, chứa nhiều muối, tăng cường bổ sung chất xơ, ăn nhiều rau xanh, hoa quả tươi đồng thời, hạn chế thức ăn chứa nhiều cholesterol và axit béo no (mỡ động vật, nội tạng động vật) và đảm bảo cung cấp đủ kali và các yếu tố vi lượng cho cơ thể.

Duy trì cân nặng

Duy trì cân nặng ở mức lý tưởng với chỉ số khối cơ thể (BMI) từ 18,5 đến 22,9 và vòng bụng dưới 90 cm ở nam hoặc 80 cm ở nữ. Tích cực giảm cân (nếu đang ở tình trạng thừa cân).

Lối sống lành mạnh

Thiết lập chế độ luyện tập phù hợp với cơ thể. Tăng cường các hoạt động thể chất ở mức thích hợp, đều đặn khoảng 30 - 60 phút mỗi ngày như: Đi bộ, đạp xe,… Hạn chế uống thức uống chứa cồn (rượu, bia) và tránh việc hút thuốc lá.

Đồng thời, tránh thường xuyên trong tình trạng lo âu, căng thẳng, cần chú ý đến việc thư giãn, nghỉ ngơi một cách hợp lý.

Huyết áp tâm trương cao gây những ảnh hưởng nghiêm trọng đối với sức khỏe. Hi vọng qua bài viết này bạn đã có thêm thông tin về tình trạng này và bắt đầu có ý thức trách nhiệm hơn đối với sức khỏe của bản thân trong việc thu nạp thực phẩm mỗi ngày vào cơ thể. Đồng thời, hãy hướng đến cuộc sống lành mạnh, dừng lại lắng nghe cơ thể và luyện tập thường xuyên để phát triển bản thân, đẩy lùi bệnh tật nhé.