Khi nào nên cai sữa cho bé? Những lưu ý cần nhớ khi cai sữa cho bé

Cai sữa được hiểu là sự thay thế dần sữa mẹ bằng những nguồn dinh dưỡng khác. Việc cai sữa có thể xuất phát từ quyết định của mẹ, của bé hoặc do mong muốn của cả hai mẹ con. Đa số trường hợp, trẻ thường tự cai sữa trong thời gian từ 2 - 4 tuổi.

Hiểu đúng về cai sữa cho bé

Để biết khi nào nên cai sữa cho bé, trước hết bạn cần hiểu đúng về quá trình này. Cụ thể:

• Cai sữa cho bé được xem là một bước ngoặt lớn trong giai đoạn phát triển đầu đời của trẻ nhỏ. Đây là việc mẹ ngừng cho trẻ bú trực tiếp sữa mẹ, có thể chỉ là dừng bú mẹ ban đêm (cai sữa đêm) hoặc ngừng hẳn bú mẹ cả đêm lẫn ngày (gọi chung là cai sữa).
• Có rất nhiều mẹ bỉm nhận thức được tầm quan trọng của sữa mẹ đối với sức khỏe và sự phát triển của trẻ nên chỉ cai bú chứ không tiến hành các cách cai sữa mẹ cho con. Lúc này, bé vẫn duy trì uống sữa mẹ đã vắt ra bằng bình, uống bằng thìa hoặc bằng cốc chứ không bú trực tiếp.
• Tất cả những bà mẹ sinh con và nuôi con bằng sữa mẹ đều sẽ phải trải qua giai đoạn cai sữa này. Tuy nhiên, khi nào nên cai sữa cho bé tùy thuộc vào chính quyết định của mẹ cũng như điều kiện, hoàn cảnh của mỗi gia đình.

Khi nào nên cai sữa cho bé?

Khi nào nên cai sữa cho bé? Bộ Y tế khuyến cáo phụ nữ nên cho trẻ bú sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời và vẫn nên duy trì việc bú mẹ tối thiểu cho đến khi trẻ được 2 tuổi bên cạnh chế độ dinh dưỡng khác. Tuy nhiên trên thực tế, thời điểm tìm cách cai sữa cho bé ở mỗi mẹ sẽ có sự khác nhau bởi nó phụ thuộc vào nhiều yếu tố liên quan đến mẹ và trẻ. Dưới đây là những mốc biểu hiện bạn có thể cân nhắc để cai sữa cho trẻ:

Tự ngồi thẳng

Khi bé gần 1 tuổi và có thể tự ngồi thẳng được là lúc hệ vận động và hệ thần kinh đã phát triển cứng cáp hơn. Nếu cai sữa lúc này trẻ vẫn có sức đề kháng để chống lại tác nhân bên ngoài. Do đó, nếu không biết khi nào nên cai sữa cho bé, mẹ hãy quan sát xem trẻ đã có thể thực hiện được những động tác này hay chưa nhé!

Phân biệt được màu sắc

Việc trẻ có thể nhận biết, phân biệt được một vài màu sắc cơ bản đánh dấu sự phát triển mạnh mẽ về nhận thức của bé và mẹ có thể cai sữa cho con. Có một mẹo cai sữa cho bé đã sử dụng khả năng này để bé bỏ bú bằng cách thay đổi màu sắc núm vú của mẹ. Điều này khiến trẻ cảm thấy lạ lẫm, bỡ ngỡ, không quen và dần dần quên ti mẹ.

Thực hiện được một số hoạt động độc lập

Khi trẻ có thể thực hiện các hoạt động một cách độc lập như: Tập đi, tự lăn bóng, leo lên, leo xuống cầu thang… mà không cần trợ giúp cũng là thời điểm bạn có thể cân nhắc cai sữa cho bé. Giai đoạn này, trẻ đã được trên 24 tháng tuổi với hệ thần kinh và hệ vận động phát triển tương đối tốt. Đồng thời cơ thể có thể tự sản sinh kháng thể khi thiếu sữa mẹ nên cai sữa tương đối an toàn.

Bập bẹ tập nói

Khi trẻ bập bẹ tập nói, có thể nói hoàn chỉnh một câu ít nhất 10 từ hay nói được nhiều từ vựng hơn là lúc não bộ, hệ thần kinh của trẻ đã phát triển mạnh mẽ, các giác quan cũng dần hoàn thiện. Lúc này, bạn nên tập cho con cai sữa từ từ và kết hợp bổ sung thức ăn bổ não như: Dầu thực vật, ngũ cốc nguyên hạt, cá béo… cùng nhiều loại thực phẩm khác trong chế độ ăn hàng ngày. Đồng thời, tăng lượng sữa ngoài lên khoảng 500 - 600ml để thay thế sữa mẹ.

Trẻ ăn được cháo, cơm nhão

Giai đoạn từ 1.5 - 2 tuổi là thời điểm hệ tiêu hóa của con đã phát triển mạnh, dần hoàn thiện và hoạt động ổn định. Lúc này, khả năng nhai và ăn thô của trẻ cũng tốt hơn nên trẻ đã ăn được cháo và cơm nhão. Vì vậy mẹ có thể tiến hành cai sữa cho bé kết hợp tăng cường các bữa ăn dặm để thay thế để cung cấp đa dạng dưỡng chất cho trẻ.

Ngoài những dấu hiệu có thể cai sữa cho bé trên đây thì trường hợp mẹ phải dùng thuốc kháng sinh, mắc bệnh liên quan tới đầu vú, bầu ngực hay bệnh truyền nhiễm thì cũng cần cai sữa ngay cho trẻ để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và con.

Những trường hợp không nên cai sữa cho bé

Sau khi biết khi nào nên cai sữa cho bé chắc hẳn các mẹ cũng quan tâm đến những trường hợp không nên cai sữa cho con. Có một số tình huống, nếu có thể mẹ nên tạm hoãn cai sữa cho trẻ cho đến khi vấn đề được giải quyết. Cụ thể:

• Tránh cai sữa cho con trong khoảng thời gian rất căng thẳng đối với gia đình như: Đang chuyển nhà hay khi mẹ đi làm trở lại.
• Không nên cai sữa khi bé bị ốm, đang có vấn đề về sức khỏe hay bị nhiễm khuẩn vì con sẽ khó thích nghi với thay đổi mới. Từ đó bé biếng ăn dẫn đến còi xương, suy dinh dưỡng và khiến bệnh nặng hơn.
• Không nên cai sữa cho bé trong thời kỳ nắng nóng hay thời tiết thay đổi, chuyển mùa.

Những lưu ý cần nhớ khi cai sữa cho bé

• Không cai sữa đột ngột vì có thể khiến trẻ biếng ăn và tác động tiêu cực đến tinh thần của trẻ.
• Nên cho bé làm quen với những món ăn mới hấp dẫn. Lưu ý chế biến các món ăn thật nhỏ, mềm như cháo loãng hay bột để bé dễ tiêu hóa.
• Quan tâm đặc biệt tới chế độ dinh dưỡng để bổ sung cho trẻ đầy đủ dưỡng chất cần thiết thay thế nguồn sữa mẹ.
• Cần kiên trì khi cai sữa cho con.
• Chú ý đến cân nặng, sự thay đổi về xương và răng cũng như thể chất và tâm lý của trẻ.
• Kết hợp cho trẻ ăn ngoài bằng các loại sữa thay thế như: Sữa bột, sữa đặc, sữa hộp hay sữa bò.
• Nên cho trẻ ăn thành nhiều bữa nhỏ trong ngày và tuyệt đối không được ép trẻ ăn.
• Nếu mẹ có tiền sử bị dị ứng thực phẩm, hãy tư vấn bác sĩ để có kế hoạch điều trị và phòng ngừa cho trẻ trước khi cai sữa.

Những thông tin trên đây chắc hẳn đã giúp bạn hiểu thêm về vấn đề khi nào nên cai sữa cho bé. Việc lựa chọn thời điểm cai sữa cho con phụ thuộc phần lớn vào biểu hiện của trẻ và quyết định của mẹ. Bạn hoàn toàn có thể tự lựa chọn khoảng thời gian phù hợp với mình hoặc để con cai sữa tự nhiên khi bé lớn hơn.