Kỹ thuật tiêm bắp là gì? Quy trình tiêm bắp diễn ra như thế nào?

Để trả lời cho câu hỏi kỹ thuật tiêm bắp là gì và quy trình tiến hành tiêm bắp, các bạn hãy theo dõi bài viết dưới đây của Nhà Thuốc Long Châu nhé.

Kỹ thuật tiêm bắp là gì?

Tiêm bắp là kỹ thuật được nhân viên y tế sử dụng để đưa thuốc vào trong cơ bắp bằng kim tiêm, từ đó giúp hấp thụ vào máu nhanh chóng hơn. Trong y học, đây cũng là một kỹ thuật phổ biến nhằm đưa thuốc và vaccine vào cơ thể.

Kỹ thuật tiêm bắp được sẽ được sử dụng khi các hình thức đưa thuốc vào cơ thể khác không mang lại hiệu quả cao. Tiêm bắp sẽ giúp thuốc tác dụng nhanh bởi cơ được tưới nhiều máu và luôn co bóp. 

Tiêm bắp có ưu điểm so với các đường tiêm khác như:

• Đường uống (thuốc đi qua dạ dày): Một số loại thuốc có thể bị phá hủy bởi dịch tiêu hóa.
• Đường tiêm tĩnh mạch (đưa thuốc trực tiếp vào tĩnh mạch): Người thực hiện khó xác định được vị trí tiêm hoặc một số thuốc có thể gây kích thích tĩnh mạch. 
• Đường tiêm dưới da (đưa thuốc vào mô mỡ ngay dưới lớp da): Thuốc được đưa vào cơ thể bằng tiêm bắp sẽ được hấp thu nhanh hơn tiêm dưới da. Bên cạnh đó, mô cơ cũng có thể chứa được khối lượng thuốc lớn hơn mô mỡ dưới da.

Kỹ thuật tiêm bắp có nhiều ưu điểm hơn so với các phương thức khác

Các vị trí phù hợp để thực hiện tiêm bắp 

Cơ delta cánh tay

Cơ delta (tiêm bắp tay) là vị trí thường được sử dụng nhất để tiêm vaccine. Tuy nhiên, kỹ thuật tiêm bắp tay không phù hợp cho người bệnh tự tiêm vì khối lượng cơ delta khá nhỏ, làm khối lượng thuốc được tiêm có thể bị giới hạn (thường không quá 1 ml). Đồng thời, kỹ thuật tiêm bắp tay cũng không dễ cho người bệnh tự thực hiện.

Để xác định vị trí tiêm của cơ delta, kỹ thuật viên cần sờ để cảm nhận vùng xương mỏm cùng vai nằm ở phía trên của cánh tay. Sau đó đặt 2 ngón tay hình chữ V có khoảng cách vừa đủ, ở dưới cùng của hai ngón tay tạo thành một hình tam giác lộn ngược. Vị trí tiêm chính là trung tâm của hình tam giác. Đây chính là cách tiêm bắp tay đơn giản nhất.

Cơ delta là vị trí thường xuyên được sử dụng để tiêm vaccine

Cơ đùi lớn phía ngoài

Ngoài tiêm bắp tay thì cơ đùi lớn cũng là một vị trí phù hợp để tiêm bắp. Tuy nhiên kỹ thuật tiêm cơ đùi lớn phía ngoài thường được sử dụng khi những vùng tiêm khác không thể thực hiện được hoặc người bệnh phải tự tiêm. Cách xác định vị trí là chia vùng đùi trên thành ba phần bằng nhau. Sau đó xác định vị trí chính giữa của ba phần này. Vị trí tiêm sẽ là phần trên cùng bên ngoài của đùi.

Cơ vùng sau ngoài của mông

Các cơ vùng sau ngoài của mông là vị trí an toàn nhất để tiêm bắp cho người lớn và trẻ em trên 7 tháng. Vị trí tiêm này sâu, không gần với mạch máu và dây thần kinh quan trọng nên sẽ hạn chế được nguy hiểm của tiêm nhầm chỗ. Vị trí này rất khó để tự tiêm nên cần được thực hiện bởi kỹ thuật viên.

Để xác định vị trí các bạn hãy đặt gót bàn tay lên hông của người được tiêm với các ngón tay hướng về phía đầu của họ. Các ngón tay được đặt sao cho ngón cái hướng về vùng háng trong khi các ngón tay cảm nhận được xương chậu. Đặt ngón trỏ và ngón giữa tạo thành hình chữ V và tiêm vào giữa V.

Cơ vùng sau của mông

Vùng cơ sau của mông cũng là vị trí tiêm chích khá phổ biến. Tuy nhiên, do dễ gây tổn thương cho dây thần kinh tọa nên bác sĩ thường có xu hướng lựa chọn vị trí cơ vùng sau ngoài của mông hơn. Vị trí tiêm này rất khó nên người bệnh tuyệt đối không được tự tiêm.

Như vậy mỗi vị trí tiêm đều có mục đích khác nhau. Kỹ thuật tiêm bắp mặc dù dễ nhưng người bệnh không nên tự ý tiêm mà không có chỉ định của bác sĩ.

Quy trình tiêm bắp diễn ra như thế nào?

Chuẩn bị trước khi tiêm bắp:

• Xác định chính xác bệnh nhân và giải thích quy trình tiêm bắp cho bệnh nhân. Bệnh nhân phải được biết đầy đủ về lợi ích và hậu quả của tất cả các kỹ thuật mà nhân viên y tế thực hiện. 
• Đánh giá để lựa chọn vị trí tiêm bắp phù hợp dựa trên chỉ định lâm sàng, loại thuốc được sử dụng, tuổi tác và các tình trạng sẵn có của bệnh nhân.
• Thực hiện kiểm tra thuốc theo quy trình nhằm đảm bảo sử dụng đúng thuốc, đúng liều lượng và đúng thời điểm cho bệnh nhân.
• Cần kiểm tra bệnh nhân có tiền sử dị ứng không.
• Để bệnh nhân ở tư thế thoải mái và dễ thực hiện kỹ thuật tiêm bắp. Bộc lộ vùng da đã chọn và kiểm tra nhằm đảm bảo vị trí phù hợp để tiêm thuốc.

Xác định đúng bệnh nhân và kiểm tra thể trạng trước khi tiêm

Các bước thực hiện kỹ thuật tiêm bắp:

• Rửa tay sạch sẽ sau đó đeo găng.
• Làm sạch vị trí tiêm với cồn isopropyl 70% rồi để khô trong 30 giây.
• Rút thuốc vào ống tiêm. Kim được chọn thường là 21G hoặc 23G.
• Kéo căng da hoặc có thể sử dụng phương pháp tiêm hình chữ Z. Giữ da bằng tay không thuận.
• Giữ mũi tiêm thẳng góc bằng tay thuận sau đó nhanh chóng đưa kim vào da ở góc 90° đến ½ hoặc ⅔ mũi tiêm.
• Rút pittong ra một chút để kiểm tra xem kim có đâm trúng mạch máu hay không. Nếu thấy có máu ngay lập tức phải rút kim và vứt vào thùng đựng vật sắc nhọn. Đặt bông vào vị trí vừa tiêm sau đó giải thích cho bệnh nhân. Nếu không có máu, đẩy pittong để tiêm thuốc với tốc độ 1 ml/10 giây giúp giảm cảm giác đau đớn cho bệnh nhân.
• Sau khi tiêm, cần đợi 10 giây để thuốc hấp thụ và khuếch tán rồi rút kim. Lưu ý vứt kim vào thùng chuyên đựng vật nhọn. Không được chà xát vết thương vì có thể sẽ làm cho thuốc chảy ra ngoài theo đường tiêm. Cuối cùng đặt một miếng gạc lên vị trí đã tiêm.
• Viết hồ sơ tiêm thuốc theo đúng chỉ định, ghi chú tên thuốc, liều lượng, đường dùng, thời gian và thông tin chi tiết về bệnh nhân.
• Sau khi tiêm cần theo dõi bệnh nhân để kiểm tra phản ứng với thuốc như sưng đau, phù nề tại chỗ, nặng là nổi mề đay, khó thở, phù mặt, môi, lưỡi, choáng váng và tụt huyết áp.

Lấy thuốc đúng kỹ thuật để tránh bọt khí

Tiêm bắp là cách thức phổ biến và hiệu quả nhất để đưa thuốc vào trong cơ thể. Tuy nhiên, nhân viên y tế cũng cần rèn luyện thường xuyên để không ngừng nâng cao chất lượng mũi tiêm. Hy vọng bài viết đã giúp mọi người có thêm hiểu biết về kỹ thuật tiêm bắp. Chúc mọi người luôn có nhiều sức khỏe và đừng quên theo dõi các bài viết khác của Nhà Thuốc Long Châu để cập nhập thêm kiến thức nhé.

Ánh Vũ

Nguồn tham khảo: Tổng hợp