Làm thế nào não bộ đang phát triển có thể giải thích các rối loạn ở tuổi mới lớn?

Các nhà nghiên cứu sức khỏe tâm thần từ lâu đã nhận thức được sự gia tăng mạnh mẽ của các bệnh tâm lý ở thanh thiếu niên. Chúng ta vẫn đang đấu tranh để hiểu và giải thích tại sao thanh thiếu niên lại dễ bị chúng như vậy. Một lý do cho điều này có thể là do thiếu thông tin về sự thay đổi của não bộ ở tuổi vị thành niên.

Vì vậy, các nhà khoa học gần đây đã tiến hành nghiên cứu theo dõi một nhóm thanh thiếu niên trong vài năm. Nghiên cứu này không chỉ đánh giá được sự phát triển của não bộ trong thời niên thiếu mà còn đánh giá được điều này có liên quan như thế nào đến sức khỏe tâm thần đang phát triển của chúng.

Thay đổi não bộ

Não bộ của chúng ta vẫn phát triển cho đến khi trưởng thành

Gần đây nhất là một vài thập kỷ trước, người ta vẫn nghĩ rằng não bộ chỉ phát triển trong thời thơ ấu và không thay đổi nhiều sau đó. Tuy nhiên, các nghiên cứu hình ảnh não bộ mới hơn cho thấy rằng bộ não thực tế đã trưởng thành trong quá khứ thời thơ ấu và những thay đổi này tiếp tục diễn ra tốt cho đến tuổi 20 và 30.

Trong thời gian dậy thì, chất xám của não đang dần thu hẹp lại, trong khi chất trắng vẫn đang phát triển. Những thay đổi này trong não chỉ ra rằng mạng lưới thần kinh đang hoàn thiện thêm các chức năng và kết nối của chúng, loại bỏ những gì không liên quan và củng cố những gì quan trọng.

Các nhà khoa học tin rằng một yếu tố thúc đẩy sự thay đổi này là sự tăng trưởng của myelin. Myelin là một chất béo có tác dụng cách ly các kết nối giữa các tế bào và giúp truyền thông tin tốt hơn.

Những thay đổi này được nhấn mạnh hơn ở một số vùng của não so với những vùng khác, cụ thể là những vùng chứa các chức năng nhận thức bậc cao. Đặc biệt, vỏ não trước trán cho thấy sự phát triển kéo dài nhất, kéo dài đến tuổi đôi mươi của một người. Đây là phần não chứa đựng những khả năng tinh vi nhất của chúng ta - từ việc đưa ra các quyết định phức tạp đến lập kế hoạch và ngăn chặn những thôi thúc không mong muốn.

Nói cách khác, ở tuổi thiếu niên, nhiều chức năng não phức tạp này vẫn đang trong quá trình phát triển. Điều này có thể giải thích tại sao đôi khi thanh thiếu niên gặp khó khăn trong việc sử dụng các kỹ năng lập luận phức tạp hoặc tại sao họ hành động theo sự bốc đồng và chấp nhận rủi ro không cần thiết.

Những thanh thiếu niên có ít myelin sẽ dễ trở nên bốc đồng trong thời niên thiếu

Sự phát triển lâu dài của não ở vỏ não trước cũng có thể là nguyên nhân dẫn đến sự gia tăng các vấn đề sức khỏe tâm thần ở thanh thiếu niên. Trong nghiên cứu phát hiện ra rằng myelin trong vỏ não trước phát triển chậm hơn ở thanh thiếu niên, những người đang phải vật lộn nhiều hơn với sức khỏe tâm thần của họ. Những người đặc biệt bốc đồng cho thấy sự giảm sự phát triển liên quan đến myelin ở vùng não trước trán thường liên quan đến việc kiểm soát xung động.

Hơn nữa, sự tăng trưởng myelin giảm này thực sự có liên quan trực tiếp đến việc các triệu chứng sức khỏe tâm thần ngày càng tồi tệ hơn theo thời gian. Các nhà khoa học không chỉ xem xét mức độ trung bình của những thanh thiếu niên bốc đồng mà còn xem họ đã thay đổi cụ thể như thế nào trong suốt quá trình nghiên cứu của chúng tôi.

Kết quả cho thấy những thanh thiếu niên có ít myelin nhất ở khu vực trước trán liên quan đến xung động này là những thanh thiếu niên có tính bốc đồng trở nên tồi tệ nhất trong thời niên thiếu. Điều này cho thấy rằng có một mối liên hệ chặt chẽ giữa sự thay đổi của sức khỏe tâm thần và sự trưởng thành của não bộ.

Thiếu hụt nhận thức

Phụ huynh là người cần theo dõi, định hướng và can thiệp kịp thời 

Điều thú vị là những thiếu hụt trong phát triển não bộ dường như khác nhau giữa các lĩnh vực sức khỏe tâm thần khác nhau. Ví dụ, thanh thiếu niên có các triệu chứng liên quan đến rối loạn lo âu (OCD) cao cũng cho thấy sự tăng trưởng myelin giảm, nhưng ở các khu vực khác nhau của vỏ não trước trán - chủ yếu là các khu vực chịu trách nhiệm về chức năng nhận thức được biết là bị suy giảm trong OCD. Điều này cho thấy rằng sự thiếu hụt nhận thức như vậy có thể phát sinh do sự phát triển của não bộ bị suy giảm.

Một thách thức vẫn còn đó là hiểu được những tác động này ảnh hưởng đến dân số chung như thế nào và liệu những phát hiện này có thể được sử dụng để dự đoán (và thậm chí có thể ngăn ngừa) sự xuất hiện của các vấn đề sức khỏe tâm thần hay không.

Vậy làm thế nào não bộ đang phát triển có thể giải thích các rối loạn ở tuổi mới lớn? Với những nghiên cứu này hy vọng mở rộng hiểu biết về cách dân số suy nghĩ và hành xử. Nó là một phương tiện mới để thu thập dữ liệu từ nguồn cộng đồng. Hy vọng xa hơn sẽ cho phép tiếp cận các nhóm người thường xuyên được trình bày ít trong các nghiên cứu, nhưng có nguy cơ cao đối với các vấn đề sức khỏe tâm thần, đặc biệt là thanh thiếu niên từ các cộng đồng nghèo hoặc ở những vùng sâu vùng xa.

Bảo Hân

Nguồn tham khảo: Tổng hợp