Não úng thủy là gì? Nhận biết sớm dấu hiệu não úng thủy ở trẻ em

Não úng thủy có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, đe dọa tới sức khỏe và sự phát triển bình thường của trẻ. Việc phát hiện bệnh sớm thông qua các dấu hiệu não úng thủy sẽ đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong quá trình điều trị bệnh. Ở mỗi người sẽ có những nguyên nhân, triệu chứng và dấu hiệu não úng thủy khác nhau, hãy cùng Nhà thuốc Long Châu tìm hiểu thông qua bài viết dưới đây nhé!

Não úng thủy là gì?

Não úng thủy là gì?

Não úng thủy là một tình trạng bệnh lý của hệ thần kinh trung ương, là kết quả của sự mất cân bằng hay gián đoạn giữa sự hình thành, lưu thông dòng chảy hoặc hấp thu dịch não - tủy. Nói theo cách khác, đây là tình trạng tích tụ dịch não tủy quá mức trong não thất do các rối loạn của quá trình sản xuất, lưu thông và hấp thụ.

Bình thường, hộp sọ có hệ thống não thất là các bể chứa dịch, chất dịch này lưu thông từ trên não xuống thắt lưng, nó tự tiết ra dịch rồi tự hấp thu lại.

Dịch não tủy là chất lỏng trong suốt, bao quanh não và cả tủy sống. Dịch não tủy có vai trò cung cấp dưỡng chất cho não, bảo vệ hệ thần kinh trung ương (gồm não bộ và tủy sống) trước các sang chấn cơ học, sự điều chỉnh thay đổi áp suất trong não.

Não úng thủy là tình trạng các não thất lớn hơn bình thường do tăng tiết nhiều, do tắc nghẽn lưu thông hay do hấp thụ ít của chất dịch. Khi dư thừa quá nhiều chất dịch này sẽ làm cho đầu của trẻ ngày càng to lớn dần và khiến cho nhu mô não bị tổn thương.

Não úng thủy có thể từ từ hay rất nhanh, có thể bẩm sinh hay do di chứng của các bệnh như xuất huyết não hay viêm màng não. Não úng thủy xảy ra chủ yếu ở trẻ em và người lớn tuổi (trên 60 tuổi), tuy nhiên những người trẻ cũng có thể mắc bệnh này.

Chất dịch tích tụ trong não của trẻ

Dấu hiệu não úng thủy ở trẻ em

Trên lâm sàng, biểu hiện của não úng thủy ở mỗi trường hợp là khác nhau và phải phụ thuộc vào rất nhiều các yếu tố như: Tuổi mắc bệnh, thời gian mắc bệnh, bản chất của thương tổn gây nên sự tắc nghẽn lưu thông dịch não - tủy cũng như tốc độ tăng áp lực trong sọ.

Bình thường, vòng đầu của bé trai mới sinh khoảng 37 - 38cm, khi 6 tháng tuổi là 42 - 45cm, vòng đầu của bé gái mới sinh là 35 - 38cm và khi 6 tháng tuổi là 41 - 44cm. Trung bình mỗi tháng, vòng đầu của trẻ to ra khoảng 1cm, nếu thấy to ra từ 2 - 3cm là não úng thủy.

Các dấu hiệu não úng thủy ở trẻ em bao gồm:

• Ở trẻ nhỏ, do các khớp sọ chưa đóng kín nên dấu hiệu đầu tiên và dễ thấy nhất đó là kích thước của đầu tăng lên nhanh và bất thường (có trường hợp tăng 3cm/tuần) dẫn tới da đầu của trẻ mỏng và sáng bóng. Ngoài ra, thóp trước cũng bị giãn rộng và căng phồng, mềm, đường khớp sọ giãn rộng, các mạch máu dưới da đầu bị giãn to hơn bình thường, khi sờ thấy thóp trước liền với thóp sau. Mắt trẻ thường ở trạng thái nhìn xuống tạo nên dấu hiệu “mặt trời lặn”.
• Co giật, dễ bị kích động hay giật mình ngay cả khi nghe một tiếng động hay âm thanh rất nhỏ.
• Trẻ bị khó chịu và thường xuyên động kinh.
• Trẻ chán ăn và nôn mửa thường xuyên.
• Trẻ bú kém, rất hay bị sặc sữa hay nôn vọt.
• Trẻ khó ngủ và hay khóc.
• Hai chân có thể mềm nhũn, kém linh hoạt, vận động ngày càng chậm dần, hai tay trẻ thường nắm chặt.
• Trương lực cơ và vận động thấp, khi nằm đầu nghiêng sang một bên.

Kích thước vòng đầu của trẻ bất thường là dấu hiệu não úng thủy

Tuy nhiên, trên thực tế có nhiều trường hợp trẻ có đầu to hơn bình thường, thóp rộng hay tình cờ siêu âm (trong bào thai hay khi trẻ lớn) thấy giãn não thất nhưng không chắc là não úng thủy.

Chính vì thế, khi thấy trẻ có đầu to, thóp rộng hay siêu âm thấy giãn não thất nhưng bé vẫn nhanh nhẹn thì phụ huynh cần bình tĩnh và chú ý theo dõi vòng đầu cũng như tốc độ tăng vòng đầu của bé. Sẽ nghi ngờ là dấu hiệu não úng thủy nếu vòng đầu to nhanh bất thường, các thóp rộng, mắt có thể hơi lồi nhẹ hay trợn ngược.

Não úng thủy có thể gây tổn thương não vĩnh viễn nếu không được phát hiện sớm và điều trị. Vì vậy nhận biết sớm các dấu hiệu não úng thủy sẽ có ý nghĩa quan trọng trong phát hiện và điều trị bệnh.

Chẩn đoán bệnh não úng thủy

Chẩn đoán não úng thủy được bác sĩ thực hiện thông qua các bước sau:

• Kiểm tra sức khỏe: Bác sĩ sẽ đo chu vi của trẻ và kiểm tra xem có sự tăng trưởng bất thường không. Đôi mắt của bé cũng được bác sĩ kiểm tra để chắc chắn rằng bé có nhìn lệch xuống hay không.
• Siêu âm: Bác sĩ sẽ siêu âm đầu trẻ để quan sát xem có sự tích tụ dịch não tủy hay không.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT scanner), sử dụng nhiều hình ảnh X-quang để tạo hình ảnh ba chiều của não. Từ đó giúp bác sĩ phát hiện được chính xác vị trí sưng.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): Đây là xét nghiệm sử dụng từ trường và sóng vô tuyến để tạo ra hình ảnh ba chiều của não. Từ đó có thể thấy được chính xác mọi bộ phận của não.

Điều trị bệnh não úng thủy như thế nào?

Não úng thủy có thể gây tử vong nếu không được phát hiện và điều trị. Tuy nhiên, điều trị không làm đảo ngược tổn thương não đã xảy ra mà chỉ làm ngăn chặn tổn thương não thêm.

Và không có thuốc nào có thể chữa được bệnh này nên phương pháp duy nhất để điều trị bệnh là phẫu thuật. Trẻ sẽ được bác sĩ chỉ định các phương pháp phẫu thuật sau:

• Phẫu thuật cấy ống shunt: Đây là phương pháp điều trị phổ biến nhất cho trẻ sơ sinh bị tràn dịch màng não. Shunt là một hệ thống thoát nước được làm bằng ống dài có van, van giúp dịch não tủy chảy đúng hướng với tốc độ bình thường. Sau đó, bác sĩ sẽ đưa một đầu của ống vào não và đầu còn lại vào khoang bụng hoặc ngực. Như vậy, ống thông này sẽ đưa dịch não tủy ra khỏi não vào nơi nó có thể dễ dàng được hấp thụ hơn. Cấy ghép ống shunt là vĩnh viễn và cần được theo dõi thường xuyên.
• Nội soi mở thông sàn não thất III: Đây là phương pháp điều trị não úng thủy bằng cách tạo ra một lỗ thông trên sàn não thất III và chèn một máy dò để nhìn vào bên trong hệ thống não thất, điều này cho phép dịch não tủy chảy trực tiếp vào các bể nền.

Phẫu thuật nội soi mở thông sàn não thất III

Bệnh não úng thủy có thể kéo dài suốt đời nhưng nếu được chẩn đoán, phát hiện sớm các dấu hiệu não úng thủy sẽ có cơ hội điều trị thành cao. Vì vậy, cha mẹ hãy chú ý và theo dõi bất kỳ dấu hiệu bất thường nào của trẻ để giúp bé có cuộc sống khỏe mạnh. Nhà thuốc Long Châu kính cảm ơn bạn đã theo dõi bài viết trên.

Ánh Vũ

Nguồn tham khảo: Tổng hợp