Nguyên nhân gây bệnh lách to ở trẻ em

Lá lách là một tạng nằm trong ổ bụng, là cơ quan lớn nhất của hệ bạch huyết – miễn dịch. Lách đóng vai trò quan trọng như một chiếc phễu lọc của máu, giúp bảo vệ cơ thể chống lại các mầm bệnh. Bình thường khi khám lâm sàng, bác sĩ khó có thể sờ thấy và cảm nhận được lá lách. Tuy nhiên, lách to trên ở trẻ em có thể khiến lách lớn hơn bình thường và có thể sờ được. Vậy nguyên nhân nào gây bệnh lách to ở trẻ em, hãy cùng tìm hiểu ở bài viết dưới đây.

Vai trò của lách

Lách nằm ở phía trên bên trái của bụng, có màu đỏ thẫm, là một cơ quan lớn nhất của hệ bạch huyết – miễn dịch. Lá lách đảm nhiệm chức năng như một chiếc phễu lọc máu của cơ thể. Máu chảy qua lách được kiểm soát về chất lượng, những tế bào hồng cầu già hoặc bị hư hỏng sẽ được giữ lại ở đây, sau đó được tiêu huỷ. Các sản phẩm còn sót lại hữu ích như sắt sẽ được lưu trữ và đưa về tủy xương để tiếp tục tạo máu mới.

Lá lách – chiếc phễu lọc máu của cơ thể

Ngoài chức năng lọc máu thì lách còn có nhiệm vụ dự trữ máu. Ở người, lách có thể chứa đến 1 chén máu, và có thể sẵn sàng phóng thích nếu cơ thể trải qua một chấn thương như tai nạn làm mất một lượng máu lớn.

Lá lách cũng làm nhiệm vụ dự trữ các tế bào lympho B và T. Khi phát hiện các mầm bệnh, các tế bào của hệ thống miễn dịch sẽ được huy động để tạo ra các đáp ứng bảo vệ cơ thể chống lại các nhiễm khuẩn.

Bệnh lách to ở trẻ em là gì?

Lách to là sự gia tăng kích thước bất thường của lách. Lá lách của trẻ sơ sinh có trọng lượng khoảng 20g và được che phủ bởi xương sườn 9 – 11. Vì vậy, lá lách bình thường sẽ không sờ thấy trên lâm sàng. Trong những trường hợp đã cảm nhận được thì chứng tỏ lách đã to ra đến gấp 2 – 3 lần kích thước lách bình thường.

Lách to hầu hết là thứ phát sau các rối loạn khác. Lách thường to ra khi cơ thể bị nhiễm khuẩn. Lách to bệnh lý có thể sẽ kèm theo dấu hiệu của gan to.

Nguyên nhân gây lách to ở trẻ em

Hầu hết các trường hợp lách to là vô căn, tuy nhiên một số trường hợp trẻ bị lách to có thể do một số nguyên nhân:

Nhiễm trùng gây lách to

Một số vi trùng gây nên tình trạng nhiễm trùng toàn thân cấp tính hoặc mạn tính, gây viêm nội tâm mạc hay xuất hiện các ổ áp xe, thương hàn…có thể khiến lách bị to ở trẻ em.

Một số siêu vi như EBV, CMV hoặc virus viêm gan A, virus viêm gan B, virus viêm gan C có thể gây tình trạng nhiễm trùng và làm lách to.

Các xoắn khuẩn giang mai, Leptospirose, vi khuẩn Rickettsia, Protozoa hay nấm (nấm Candida, Histoplasmosis hoặc Coccidioidomycosis) có thể gây nhiễm khiến lách ở trẻ em tăng kích thước bất thường.

Các rối loạn liên quan đến máu

Các tình trạng như bệnh bạch cầu, tăng sinh tủy hay ung thư hạch bạch huyết có thể khiến các tế bào khối u xâm lấn và tăng sinh nhanh chóng, làm tăng kích thước lá lách, trở thành nguyên nhân gây lách to ở trẻ em.

Các bệnh thiếu máu tán huyết như Thalassemia, bệnh hồng cầu hình cầu hay loạn sản tủy…cũng là nguyên nhân gây nên tình trạng lách to.

Các bệnh về gan

Một số bệnh về gan có thể gây sung huyết và làm lách to lên như xơ gan, viêm gan ở trẻ sơ sinh hay cơ thể bị thiếu alpha–1–antitrypsin…

Bệnh Wilson hoặc xơ nang, tắc tĩnh mạch lách – gan hoặc tắc tĩnh mạch cửa, suy tim sung huyết…cũng khiến lách to lên.

Các bệnh về gan gây nên lách to ở trẻ em

Ngoài ra, một số nguyên nhân ít phổ biến hơn có thể gây ra tình trạng lách to ở trẻ em như:

• Tình trạng rối loạn mô liên kết như bệnh lupus ban đỏ hệ thống hay viêm khớp dạng thấp.
• Các bệnh làm tăng bạch cầu như thiếu máu tan máu tự miễn...
• Hội chứng giam hãm tiểu cầu trong lách như bệnh hồng cầu hình liềm ở trẻ em hay bệnh thiếu máu huyết tán.
• Tình trạng huyết khối tĩnh mạch như huyết khối gan hay huyết khối tĩnh mạch cửa.
• Các hội chứng Felty hay hội chứng Sjogren, hội chứng hoạt hoá đại thực bào hoặc suy giảm miễn dịch.

Triệu chứng của lách to ở trẻ em

Lách to không phải lúc nào cũng làm xuất hiện các triệu chứng. Dưới đây là những triệu chứng có thể có của người bệnh bị lách to:

•  Chướng bụng, đầy bụng.
• Trẻ mệt mỏi, khó chịu, có cảm giác đau mạn sườn trái.
• Dễ bị nhiễm trùng hơn bình thường.
• Thiếu máu, dễ bị hoa mắt, chóng mặt.
• Có thể dễ bị chảy máu.

Triệu chứng của bệnh lách to ở trẻ em

Vì lách to thường là thứ phát sau các rối loạn khác, do đó kèm theo các triệu chứng lách to thì có thể xuất hiện thêm các triệu chứng khác của bệnh lý đi kèm:

• Nếu lách liên quan đến ung thư có thể xuất hiện thêm các triệu chứng như sụt cân không rõ nguyên nhân, mệt mỏi thường xuyên…
• Nếu lách to do nhiễm trùng thì có thể kèm theo hiện tượng sốt, mệt mỏi, có thể sút cân.
• Lách to do các bệnh liên quan đến rối loạn máu có thể kèm theo tình trạng người bệnh dễ bị chảy máu, xuất hiện các vết bầm tím dưới da không rõ nguyên nhân, hoa mắt, chóng mặt…

Lách to thường là thứ phát, do đó để điều trị lách to thì thường được bắt đầu bằng việc giải quyết nguyên nhân gây bệnh. Ví dụ, nếu bệnh nhân bị tình trạng lách to do nhiễm trùng thì sẽ được xử lý tình trạng nhiễm trùng trước; Những người bị lách to do thiếu máu hồng cầu hình liềm sẽ được truyền máu hoặc thay máu.

Điều trị lách to ở trẻ em bằng cách giải quyết nguyên nhân gây bệnh

Một số trường hợp lách to do ung thư hay tai nạn chấn thương gây vỡ lách hoặc ung thư có thể sẽ phải cắt bỏ lách. Mặc dù người ta có thể sống mà không có lách, tuy nhiên khi bị cắt bỏ lá lách, bệnh nhân giảm khả năng miễn dịch một cách đáng kể. Do đó dễ bị mắc các tình trạng nhiễm trùng hơn so với người bình thường, đặc biệt là trẻ em khi mà sức đề kháng còn kém.

Lách là một bộ phận của hệ bạch huyết – miễn dịch vô cùng quan trọng với cơ thể con người. Lách to ở trẻ em thường là vô căn, nhưng một số trường hợp có thể có nguyên nhân cụ thể, phần lớn do nhiễm trùng. Nếu thấy bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, các bậc phụ huynh nên đưa trẻ đến các cơ sở y tế chuyên khoa để được khám và điều trị kịp thời.

Ánh Vũ

Nguồn tham khảo: Tổng hợp