Nhận biết các triệu chứng điển hình của tăng huyết áp​

Tình hình Tăng huyết áp tại Việt Nam

Tăng huyết áp, hay còn gọi là huyết áp cao, là một trong những vấn đề sức khỏe đáng lo ngại nhất hiện nay. Đây là yếu tố nguy cơ hàng đầu dẫn đến các bệnh tim mạch nghiêm trọng như đột quỵ và nhồi máu cơ tim. Tuy nhiên, phần lớn người bệnh không có triệu chứng rõ ràng, khiến việc phát hiện sớm trở nên khó khăn. Vì vậy, đo huyết áp định kỳ là cách hiệu quả nhất để phát hiện và kiểm soát bệnh.

Tăng huyết áp là một vấn đề y tế nghiêm trọng tại Việt Nam, với tỷ lệ mắc bệnh ngày càng gia tăng và có xu hướng trẻ hóa.

• Tỷ lệ mắc bệnh: Theo kết quả sơ bộ của Điều tra STEPS năm 2021 do Bộ Y tế thực hiện, tỷ lệ hiện mắc tăng huyết áp ở người trưởng thành là 26,2%, tương đương khoảng 17 triệu người.
• Số lượng người mắc: Theo báo cáo của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP.HCM, ước tính có khoảng 20,2 triệu người trưởng thành từ 18 tuổi trở lên mắc tăng huyết áp, với tỷ lệ mắc 26,2%. Đặc biệt, trong số này, có tới khoảng 60% chưa được phát hiện và gần 70% chưa được điều trị.
• Xu hướng trẻ hóa: Tăng huyết áp không chỉ ảnh hưởng đến người cao tuổi mà còn có xu hướng ngày càng trẻ hóa. Theo GS-TS Huỳnh Văn Minh, Chủ tịch Hội Tim mạch Việt Nam, mặc dù có nhiều biện pháp và chương trình hành động, tỷ lệ bệnh tăng huyết áp tại Việt Nam vẫn chưa được khống chế và đang có xu hướng trẻ hóa.
• Tỷ lệ kiểm soát bệnh: Theo một điều tra của Viện Tim mạch Việt Nam, tỷ lệ tăng huyết áp ở những người từ 25 tuổi trở lên là 25,1%. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 1/3 số người được điều trị tăng huyết áp kiểm soát được huyết áp mục tiêu của họ theo khuyến cáo hiện tại.

Những số liệu trên cho thấy tình trạng tăng huyết áp tại Việt Nam đang ở mức báo động, đòi hỏi sự quan tâm và hành động kịp thời từ cả cộng đồng và các cơ quan y tế.

Các triệu chứng tăng huyết áp​ điển hình

Tăng huyết áp có thể diễn ra âm thầm trong thời gian dài mà không có triệu chứng rõ ràng, khiến nhiều người không nhận thức được tình trạng bệnh của mình. Tuy nhiên, khi huyết áp tăng cao, đặc biệt là ở mức nguy hiểm, cơ thể có thể xuất hiện một số dấu hiệu cảnh báo. Dưới đây là những triệu chứng tăng huyết áp​ phổ biến có thể gặp phải.

Đau đầu dữ dội, chóng mặt

Đau đầu dữ dội không phải là triệu chứng phổ biến của tăng huyết áp mạn tính mà thường chỉ xuất hiện khi huyết áp tăng rất cao. Trong trường hợp tăng huyết áp cấp cứu, cơn đau đầu thường dữ dội, có cảm giác như bị bóp chặt, lan tỏa, kèm theo buồn nôn, rối loạn thị giác hoặc lú lẫn. Chóng mặt có thể xảy ra khi huyết áp quá cao, nhưng cũng có thể do nhiều nguyên nhân khác như rối loạn tiền đình hoặc hạ huyết áp tư thế.

Rối loạn thị giác

Khi tăng huyết áp kéo dài, đặc biệt trong trường hợp tăng huyết áp cấp cứu hoặc tăng huyết áp gây tổn thương mắt (bệnh võng mạc do tăng huyết áp), người bệnh có thể gặp tình trạng mờ mắt hoặc mất thị lực thoáng qua do tổn thương võng mạc. Nếu huyết áp tăng quá cao, có thể xảy ra xuất huyết võng mạc hoặc phù gai thị.

Đau tức ngực, khó thở

Tăng huyết áp kéo dài có thể gây suy tim hoặc bệnh mạch vành, dẫn đến đau tức ngực hoặc khó thở. Nếu cơn đau thắt ngực lan ra cánh tay, cổ, hàm kèm theo khó thở, vã mồ hôi, đây có thể là dấu hiệu của nhồi máu cơ tim cấp, cần cấp cứu ngay. Ngoài ra, tình trạng khó thở khi nằm đầu thấp hoặc khó thở kịch phát về đêm có thể liên quan đến suy tim do tăng huyết áp và cũng cần được đánh giá sớm.

Yếu liệt, tê bì một bên cơ thể, rối loạn ngôn ngữ

Nếu người bệnh đột ngột xuất hiện tê bì, yếu một bên tay hoặc chân, méo miệng, nói khó, mất ý thức tạm thời, đây có thể là dấu hiệu của đột quỵ do tăng huyết áp. Đây là tình trạng nguy hiểm, cần cấp cứu ngay để giảm thiểu nguy cơ tổn thương não vĩnh viễn. Việc chậm trễ trong điều trị có thể dẫn đến di chứng nghiêm trọng hoặc thậm chí tử vong.

Rối loạn ý thức (lú lẫn, mất phương hướng, co giật, hôn mê)

Tình trạng rối loạn ý thức có thể xuất hiện trong cơn tăng huyết áp cấp cứu do phù não hoặc xuất huyết não. Nếu người bệnh trở nên mất phương hướng, ngủ gà, thậm chí co giật hoặc hôn mê, có thể là dấu hiệu của bệnh não do tăng huyết áp. Đây là một cấp cứu y khoa, cần đưa bệnh nhân đến bệnh viện ngay lập tức để tránh biến chứng nghiêm trọng.

Buồn nôn, nôn mửa liên quan đến tăng huyết áp cấp cứu

Buồn nôn và nôn mửa không phải là triệu chứng thường gặp của tăng huyết áp mạn tính, nhưng có thể xảy ra khi huyết áp tăng quá cao làm tăng áp lực nội sọ. Nếu buồn nôn đi kèm với đau đầu dữ dội, rối loạn thị giác hoặc lú lẫn, cần kiểm tra ngay để loại trừ bệnh não do tăng huyết áp hoặc đột quỵ.

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Nếu xuất hiện các triệu chứng tăng huyết áp​ như đau đầu dữ dội, chóng mặt, đau tức ngực, khó thở, tê bì chân tay, buồn nôn, người bệnh cần đi khám ngay để kiểm tra huyết áp và đánh giá tình trạng sức khỏe.

Đặc biệt, nếu huyết áp đo được cao hơn 180/120 mmHg và kèm theo các triệu chứng nguy hiểm như rối loạn ý thức, nói lắp, yếu liệt tay chân hoặc đau tim, cần gọi cấp cứu ngay lập tức vì đây có thể là dấu hiệu của tăng huyết áp cấp tính hoặc đột quỵ.

Một số biện pháp kiểm soát huyết áp ngay tại nhà

Bên cạnh việc sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, người bệnh có thể áp dụng các biện pháp thay đổi lối sống để kiểm soát huyết áp hiệu quả:

Điều chỉnh chế độ ăn uống

• Hạn chế muối, thực phẩm chế biến sẵn, đồ chiên rán nhiều dầu mỡ vì có thể làm tăng huyết áp.
• Bổ sung rau xanh, trái cây, thực phẩm giàu kali và magie như chuối, cam, bơ, khoai lang để giúp ổn định huyết áp.
• Tránh rượu bia, cà phê, nước ngọt có gas vì có thể làm huyết áp tăng cao.

Tập luyện thể dục đều đặn

• Duy trì ít nhất 30 phút tập thể dục mỗi ngày, các bài tập như đi bộ nhanh, yoga, bơi lội hoặc đạp xe giúp cải thiện tuần hoàn máu và giảm huyết áp.
• Hạn chế các bài tập cường độ cao nếu đã có bệnh tim mạch, nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi tập luyện.

Kiểm soát căng thẳng và giấc ngủ

• Tránh căng thẳng kéo dài bằng cách thực hành thiền, hít thở sâu hoặc nghe nhạc thư giãn.
• Ngủ đủ 7 - 8 tiếng mỗi đêm để giúp cơ thể hồi phục và giữ huyết áp ổn định.

Duy trì cân nặng hợp lý

Thừa cân, béo phì là một trong những nguyên nhân làm tăng huyết áp. Do đó, bạn cần duy trì cân nặng hợp lý để giảm áp lực lên tim và hệ mạch máu.

Tăng huyết áp là một trong những bệnh lý tim mạch phổ biến nhất trên thế giới và thường diễn tiến âm thầm khiến nhiều người chủ quan cho đến khi xuất hiện các biến chứng nguy hiểm. Chính vì vậy, việc nhận biết sớm các triệu chứng tăng huyết áp​, hiểu rõ nguyên nhân cũng như cách kiểm soát bệnh là vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe tim mạch và nâng cao chất lượng cuộc sống.