Phân biệt liệt mặt trung ương và liệt mặt ngoại biên

Đối với người không có chuyên môn thì việc phân biệt liệt mặt trung ương và liệt mặt ngoại biên khá khó khăn. Tuy nhiên, qua bài viết này bạn có thể nắm bắt được phần nào thông tin này.

Bảng so sánh liệt mặt trung ương và liệt mặt ngoại biên

Bạn có thể căn cứ vào những đặc điểm dưới đây để có thể phân biệt được chính xác. Đâu là trường hợp bị liệt mặt trung ương và đâu là liệt mặt ngoại biên.

Phân biệt chính xác liệt mặt trung ương và ngoại biên sẽ giúp ích rất nhiều trong điều trị

Cách phân biệt dễ dàng nhất đối với liệt mặt ngoại biên và trung ưng đó là nếu lệch một bên mặt, môi dày lên, mắt không nhắm lại được, miệng không thể thổi sáo, không thổi lửa được, rãnh mũi bên liệt căng hơn thì đó là liệt mặt ngoại biên. Còn liệt mặt trung ương thì sẽ không có các dấu hiệu trên.

Triệu chứng lâm sàng của tổn thương liệt mặt trung ương

Triệu chứng

Bệnh nhân khi bị liệt mặt trung ương (tổn thương từ vỏ não tới trước nhân dây thần kinh số 7 - khu vực đường vỏ - nhân ) sẽ có những biểu hiện lâm sàng sau đây:

• Khu vực liệt chỉ chiếm 1/4 dưới của mặt, không có các dấu hiệu Charles hay Bell.
• Khả năng bài tiết nước bọt, nước mắt, thính lực và cảm giác ở 1/3 trước lưỡi bình thường. Lí do là dây thần kinh số 7 nằm ở nửa trên của nhân và được chi phối bởi cả hai bán cầu não.

Nguyên nhân

Liệt mặt trung ương theo các nghiên cứu là do tổn thương ở bán cầu đại não. Nhân vận động dây thần kinh số 7 có 2 phần: Phần trên đảm nhiệm vận động cho 1/4 khu vực  trên của mặt cùng phía và nó được chi phối bởi cả 2 bên bán cầu. Phần dưới đảm nhiệm vận động cho khu vực 1/4 dưới của mặt cùng phía, nó chỉ được chi phối bởi một bán cầu ở bên đối diện.

 Vì vậy, khi có một bán cầu não xuất hiện tổn thương thì chỉ có khu vực nửa dưới nhân vận động dây thần kinh số 7 bên đối diện bị mất khả năng phân bố thần kinh. Biểu hiện dễ thấy là liệt 1/4 dưới của mặt bên phía đối diện. Liệt mặt trung ương không có khả năng tiến triển thành liệt cứng và thường xuất hiện nửa người cùng bên.

Liệt mặt trung ương do 2 nhóm nguyên nhân chính gây ra

Qua nghiên cứu chuyên khoa hiện nay thì  liệt mặt trung ương có 2 nhóm nguyên nhân chính gây ra:

• Bệnh lý: U não, đột quỵ não, áp xe não
• Chấn thương: Chấn thương khu vực sọ não gây khối máu tụ trong não, dập não.

Định khu tổn thương

Tổn thương bệnh lý ở khu vực vỏ não và ở đường vỏ - nhân dây thần kinh số 7 gây liệt cùng bên với liệt nửa người và đối diện với bên bị tổn thương:

• Liệt 1/4 khu vực dưới mặt bên phía đối diện với ổ tổn thương.
• Liệt nửa người kiểu trung ương khu vực đối diện với ổ bị tổn thương và cùng phía với bên liệt mặt.

Triệu chứng lâm sàng của tổn thương liệt mặt ngoại biên

Triệu chứng

Khi nhìn bình thường vào bệnh nhân bị liệt mặt ngoại vi: Các cơ mặt bị kéo về bên lành, nhân trung bị kéo lệch về bên lành, hai bên mặt không cân đối. Mất nếp nhăn ở trán và nếp nhăn ở khóe mắt, nửa mặt bên  liệt bất động và nhẽo lông mày hơi bị sụp xuống, rãnh mũi - má mờ, má hơi xệ, tai có thể thấp xuống, góc mép miệng bị xệ xuống.

Giai đoạn bệnh lâu ngày có nhiều trường hợp khi không cử động vẫn nhìn thấy mặt vẫn còn cân đối, chỉ khi cử động  mới phát hiện do cơ bên liệt bị co cứng.

Liệt mặt ngoại biên rất dễ nhận biết khi cơ mặt chuyển động

Triệu chứng lâm sàng của bệnh nhân liệt mặt ngoại vi nhận biết dễ dàng nhất là khi cử động cơ mặt: Mắt và mặt bị mất cân đối rõ rệt.

Xuất hiện các dấu hiệu: Dấu hiệu Charles - Bell, Dấu hiệu Negro, Dấu hiệu Pierre Marie - Foix, dấu hiệu tương tự hội chứng Millard - Gubler hay hội chứng Foville cầu não dưới.

Nguyên nhân

Liệt mặt ngoại biên hay còn gọi là liệt mặt Bell xuất hiện là do dây thần kinh ở mặt bị viêm hoặc bị nhiễm lạnh đột ngột. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất và hay gặp xuất hiện ở bệnh nhân liệt mặt ngoại biên. Hầu hết các bệnh nhân bị liệt mặt thuộc trường hợp này có thể hồi phục hoàn toàn trong khoảng 6 tháng.

Ngoài ra còn nhiều nguyên nhân khác gây ra tình trạng này như: U sợi thần kinh trung ương, tai biến mạch máu não, biến chứng chấn thương sọ khu vực thái dương, đột quỵ hoặc có thể do viêm tai mũi họng thường xuyên không được điều trị dứt điểm.

Định khu tổn thương

• Tổn thương nhân dây  thần kinh số 7 ở cầu não.
• Tổn thương dây  thần kinh số 7 ở góc cầu tiểu não.
• Tổn thương dây  thần kinh số 7 đoạn trong màng não.
• Tổn thương dây  thần kinh số 7 đoạn trong xương đá.

Trên đây là những điểm giúp bạn có thể phân biệt liệt mặt trung ương và liệt mặt ngoại biên. Để điều trị bệnh được hiệu quả bạn không nên chủ quan khi thấy cơ thể của mình có những dấu hiệu bất thường. Cần tiến hành thăm khám ngay và luyện tập theo hướng dẫn của các bác sĩ chuyên khoa.

Minh QA

Nguồn: Tổng hợp