Sạt lở đất là gì? Nguyên nhân và ảnh hưởng đến sức khỏe con người

Trong những năm gần đây, thiên tai ngày càng diễn biến phức tạp, gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng cho đời sống con người. Trong số đó, sạt lở đất là hiện tượng thường xuyên được nhắc đến, đặc biệt ở các vùng núi và khu vực có địa hình dốc. Vậy sạt lở đất là gì, nguyên nhân từ đâu và tác động ra sao đến cuộc sống của chúng ta?

Sạt lở đất là gì?

Sạt lở đất là hiện tượng khối lượng đất, đá, cát, bùn và các vật liệu khác trên sườn dốc bị trượt xuống dưới do tác động của trọng lực, mưa lớn, lũ lụt hoặc các hoạt động của con người. Đây là một trong những loại hình thiên tai phổ biến ở vùng núi, ven sông suối và khu vực có địa hình dốc.

Theo các nghiên cứu địa chất, sạt lở đất có thể diễn ra đột ngột chỉ trong vài phút, nhưng cũng có thể xảy ra từ từ trong nhiều ngày hoặc nhiều tháng. Dù ở dạng nào, nó đều gây ra những hậu quả nghiêm trọng về môi trường, kinh tế và đặc biệt là sức khỏe con người.

Nguyên nhân gây sạt lở đất

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến sạt lở đất, trong đó bao gồm:

Yếu tố tự nhiên:

• Mưa lớn kéo dài làm đất bão hòa nước, mất khả năng liên kết.
• Động đất gây rung chấn, phá vỡ cấu trúc đất đá.
• Quá trình phong hóa lâu dài khiến đất yếu và dễ sụt trượt.

Đặc điểm địa chất:

• Đất có độ dốc cao, tầng đất mỏng, dễ bị rửa trôi.
• Lớp đất yếu, không ổn định, dễ bị phá vỡ khi có tác động.

Hoạt động của con người:

• Chặt phá rừng làm mất lớp phủ thực vật, giảm khả năng giữ đất.
• Khai thác khoáng sản, xây dựng đường sá, nhà cửa không theo quy hoạch.
• Đào bới, san lấp đất không đúng kỹ thuật.

Biến đổi khí hậu:

• Tăng lượng mưa cực đoan, lũ quét bất thường.
• Thay đổi dòng chảy tự nhiên, làm gia tăng nguy cơ sạt lở.

Hậu quả của sạt lở đất đối với sức khỏe

Sạt lở đất không chỉ gây thiệt hại về tài sản, môi trường mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng:

• Sạt lở đất không chỉ gây thiệt hại về tài sản, môi trường mà còn để lại những hậu quả nặng nề đối với sức khỏe cộng đồng. Đây là một trong những khía cạnh ít được chú ý nhưng lại có ảnh hưởng lâu dài đến đời sống người dân vùng bị thiên tai.
• Thiệt hại về tính mạng: Khi sạt lở xảy ra, khối lượng đất đá khổng lồ có thể vùi lấp nhà cửa, đường sá và cả con người. Nhiều trường hợp tử vong do ngạt thở, chấn thương nặng hoặc bị mắc kẹt không thể thoát ra. Đây là hậu quả nghiêm trọng nhất, gây mất mát lớn cho gia đình và xã hội.
• Chấn thương nghiêm trọng: Người may mắn sống sót thường phải đối mặt với các chấn thương như gãy xương, chấn thương sọ não, đa chấn thương. Những tổn thương này nếu không được cấp cứu kịp thời có thể để lại di chứng lâu dài, ảnh hưởng đến khả năng lao động và sinh hoạt.
• Ảnh hưởng tâm lý: Sau thảm họa, nhiều người rơi vào trạng thái hoảng loạn, lo âu, mất ngủ, thậm chí trầm cảm. Sang chấn tâm lý có thể kéo dài nhiều năm, đặc biệt với trẻ em và người cao tuổi. Việc mất người thân, tài sản và môi trường sống khiến họ khó hồi phục tinh thần.
• Nguy cơ bệnh truyền nhiễm: Sau sạt lở, nguồn nước thường bị ô nhiễm bởi đất bùn, rác thải và xác động vật. Đây là điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn, virus phát triển, gây ra các bệnh như tiêu chảy, tả, sốt xuất huyết, bệnh ngoài da. Nếu không có biện pháp xử lý kịp thời, dịch bệnh có thể bùng phát trên diện rộng.
• Suy dinh dưỡng và thiếu thốn y tế: Khi giao thông bị chia cắt, người dân khó tiếp cận thực phẩm, nước sạch và dịch vụ y tế. Trẻ em và người già dễ rơi vào tình trạng suy dinh dưỡng, trong khi người bệnh không được điều trị kịp thời dẫn đến biến chứng nguy hiểm.

Cách bảo vệ sức khỏe khi xảy ra sạt lở đất

Để giảm thiểu tác động đến sức khỏe, người dân cần chủ động chuẩn bị và ứng phó:

• Chuẩn bị trước mùa mưa lũ: Dự trữ thuốc men, nước sạch, thực phẩm khô và các vật dụng thiết yếu. Đây là bước quan trọng để đảm bảo nguồn cung cấp khi bị cô lập.
• Theo dõi cảnh báo thiên tai: Luôn cập nhật thông tin từ chính quyền và cơ quan khí tượng để kịp thời sơ tán đến nơi an toàn. Việc di chuyển sớm giúp giảm nguy cơ thương vong.
• Giữ vệ sinh nguồn nước: Sau sạt lở, nguồn nước dễ bị ô nhiễm. Người dân nên dùng nước đun sôi hoặc nước đóng chai để phòng tránh bệnh đường ruột. Nếu có điều kiện, sử dụng viên lọc hoặc dung dịch khử khuẩn nước.
• Sơ cứu chấn thương: Trang bị kiến thức sơ cứu cơ bản như cầm máu, băng bó vết thương, cố định xương gãy. Điều này giúp giảm nguy cơ biến chứng trước khi được đưa đến bệnh viện.
• Hỗ trợ tâm lý: Sau thảm họa, việc chăm sóc tinh thần là vô cùng quan trọng. Người dân cần được tư vấn tâm lý, tham gia các hoạt động cộng đồng để giảm sang chấn tinh thần và nhanh chóng hòa nhập trở lại cuộc sống.

Sạt lở đất không chỉ là thảm họa thiên nhiên mà còn là mối đe dọa trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng. Từ những tổn thất về sức khỏe cho đến nguy cơ dịch bệnh, tất cả đều cho thấy sự cần thiết của việc chuẩn bị, phòng ngừa và ứng phó kịp thời. Việc nâng cao nhận thức, trang bị kiến thức y tế cơ bản và xây dựng hệ thống cảnh báo sớm sẽ giúp người dân giảm thiểu hậu quả, bảo vệ sức khỏe và duy trì cuộc sống ổn định sau thiên tai.

Trong bối cảnh thiên tai như sạt lở đất gây ra nhiều mất mát về sức khỏe và đời sống, sự chung tay của cộng đồng và các doanh nghiệp đóng vai trò vô cùng quan trọng. Không chỉ chính quyền và lực lượng cứu hộ, mà các tổ chức xã hội, đơn vị y tế cũng góp phần giảm thiểu hậu quả. Hệ thống Nhà thuốc Long Châu cũng đã kịp thời hỗ trợ thêm 3 tấn thuốc và vật tư y tế cho người dân miền Trung trong đợt thiên tai gần đây. Những hành động thiết thực này không chỉ giúp bà con vượt qua khó khăn trước mắt mà còn thể hiện tinh thần nhân văn, đồng hành cùng cộng đồng trong việc bảo vệ sức khỏe và tái thiết cuộc sống sau thảm họa.