Tắc lệ đạo ở trẻ sơ sinh và cách thông lệ đạo cho trẻ

Nước mắt được sinh ra từ tuyến lệ và giữ cho đôi mắt được bôi trơn và làm sạch. Sau khi nước mắt được sản sinh thì theo cử động của đôi mắt những giọt nước mắt bị ép vào những ống dẫn bên trong, nhờ đó thoát khỏi mắt nhỏ xuống ống mũi-lệ (ống lệ tỵ). Nếu ống dẫn này tắc một phần hoặc hoàn toàn thì những giọt nước mắt không thoát được ra ngoài sẽ làm tắc lệ đạo.

Tắc lệ đạo ở trẻ sơ sinh và nguyên nhân gây nên

Tắc lệ đạo hay tắc ống dẫn nước mắt là tình trạng tắc nghẽn lưu thông nước mắt trong hệ thống ống nối thông từ mắt xuống mũi. Lệ đạo đóng vai trò như ống thông mắt - mũi, đi từ điểm lệ ở khóe mắt trong (gồm lệ quản, túi lệ, ống lệ mũi) đổ vào khe mũi dưới.

Nguyên nhân gây tắc lệ đạo có thể là do:

• Điểm lệ không có hoặc hẹp nằm ở góc trong mắt (điểm khởi đầu của ống lệ đạo).
• Rò ống lệ đạo bẩm sinh.
• Tắc lệ đạo bẩm sinh: Thường có đến 50% trẻ sơ sinh gặp phải, thường là do quá trình hình thành lệ đạo trong bào thai chưa hoàn chỉnh dẫn tới đầu dưới ống lệ còn màng tắc. Hoặc nguyên nhân cũng có thể do biến dạng ống xương ống lệ mũi.
• Vùng xương hàm mặt có cấu trúc bất thường (xuất hiện ở hội chứng Down) cũng có thể tăng khả năng mắc bệnh.
• Polyp mũi dẫn đến tình trạng tắc nghẽn đường thoát nước mắt.
• Các khối u có khả năng chèn ép lên ống dẫn nước mắt.

Mô tả khu vực tắc lê đạo, tình trạng trẻ sơ sinh tắc lệ đạo có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau.

Biểu hiện tắc lệ đạo

Trẻ bị tắc lệ đạo sẽ có biểu hiện thường chảy nước mắt sống và ghèn mắt. Đặc biệt hiện tượng này còn thường xuyên hơn khi trời trở lạnh, có gió, nắng… Mỗi sáng thức dậy bạn còn thấy mắt bé thường có nhiều ghèn dính quanh mi mắt.

Một biểu hiện nữa là mắt bé lúc nào cũng ướt như vừa khóc do nước mắt đọng trên khe mi, thậm chí rơi thành giọt. Bé hay dụi mắt, đỏ da bờ mi, hoặc tình trạng viêm kết mạc (mắt đỏ) kéo dài và lặp lại thường xuyên cũng là nguyên nhân gây bệnh.

Những dấu hiệu trên đây có dễ nhận biết hay không còn tùy vào tình trạng tắc hoàn toàn hay tắc một phần. Nếu bé của bạn chỉ tắc một phần thì có thể phải sau một khoảng thời gian bạn mới có thể nhận ra những biểu hiện đáng ngờ của đôi mắt con.

Bé bị tắc lệ đạo hay chảy nước mắt sống.

Cách thông lệ đạo cho bé hiệu quả

Tùy theo nguyên nhân và độ tuổi của bé mà sẽ có phương án xử lý tình trạng tắc lệ đạo khác nhau. Nếu mắt bé không có điểm lệ và do màng ngăn tại điểm lệ thì chúng ta có thể thực hiện thông lệ đạo bằng cách rạch. Trường hợp nguyên nhân do rò túi lệ thì bạn có thể điều trị bằng cách phẫu thuật đóng lỗ rò.

Cuối cùng với nguyên nhân tắc ống lệ mũi bẩm sinh thì chúng ta sẽ thực hiện điều trị phù hợp theo độ tuổi:

Bé trước 3 tháng tuổi: Bạn thực hiện day (massage) khu vực túi lệ mà không cần thông bởi tỷ lệ tự khỏi trong thời gian này rất cao. Nhớ vệ sinh mí bằng nước muối sinh lý, nhỏ tại chỗ nếu thấy có biểu hiện viêm.

Bé 3 - 8 tháng tuổi: Bơm thông hoặc tra thuốc và day ở vùng túi lệ tùy theo yêu cầu của phụ huynh bé hoặc tình trạng bệnh.

Bé sau 8 tháng tuổi: Cần thông lệ đạo bởi tỷ lệ tự khỏi bệnh đã xuống dưới 50%. Trước khi tiến hành thông lệ đạo bé sẽ được vệ sinh mắt sạch sẽ, dùng ống nhỏ linh hoạt luồn vào bên trong ống lệ để thông. Phụ huynh phải thực hiện đúng theo các chỉ dẫn của bác sĩ về các bước chăm sóc sau khi phẫu thuật để con không bị tắc lệ đạo trở lại.

Bé hơn 1 năm tuổi: Có thể việc thông lệ đạo cũng không giải quyết được tình trạng bệnh của bé, lúc này con sẽ cần được phẫu thuật thông túi lệ - mũi.

Lưu ý: Trong thời gian phát hiện bệnh tắc lệ đạo của bé mà bác sĩ chưa có chỉ định can thiệp thì phụ huynh phải lưu ý giữ vệ sinh mắt cho con hơn. Bạn nên dùng bông y tế để thấm nước đun sôi để nguội (hoặc nước muối sinh lý) và nhẹ nhàng lau quanh mắt 3 - 5 lần/ngày sẽ lấy được hết ghèn, gỉ bám quanh mắt. Nếu thấy mắt con sưng, đỏ phải đưa đến bệnh viện chuyên khoa ngay để các bác sĩ thăm khám sớm.

Đưa bé đến thăm khám bác sĩ sớm để có phương án điều trị thích hợp theo độ tuổi.

Biện pháp massage lệ đạo cho bé

Rửa tay sạch trước khi massage, đảm bảo móng tay cắt ngắn. Sau đó bạn thực hiện massage nhẹ nhàng ở góc mắt, bắt đầu từ góc trong mí mắt rồi di chuyển tới phía mũi. Mỗi ngày bạn nên thực hiện massage 5 - 10 lần, mỗi lần 5 - 10 phút, động tác này sẽ gây áp lực nhẹ lên ống dẫn lệ, giúp thông chất lỏng khỏi những đoạn bị tắc và giải phóng điểm bị tắc.

Thụy Anh